«جده و پیامدهای سفر بایدن به عربستان برای ایران و منطقه» عنوان نشستی بود که گروه مطالعات عربستان و گروه مطالعات ایران انجمن ایرانی مطالعات غرب آسیا با همکاری خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار کرد.
به گزارش ایرنا، سیدحسین موسویان استاد دانشگاه پرینستون آمریکا و دیپلمات پیشین ایران به عنوان یکی از سخنرانان در این نشست به ایراد سخنانی پرداخت که در ادامه متن آن را می‌خوانیم:
شرایط خروج آمریکا از خاورمیانه
آمریکا حتما به دنبال خروج از منطقه است و منافع ملی این کشور ایجاب می‌کند از منجلاب عراق، سوریه، افغانستان و یمن بیرون بیاید و روی چین به عنوان برترین قدرت اقتصادی دنیا تمرکز پیدا کند
موسویان بر این باور است که آمریکا حتما به دنبال خروج از منطقه است و منافع ملی این کشور ایجاب می‌کند از منجلاب عراق، سوریه، افغانستان و یمن بیرون بیاید و روی چین به عنوان برترین قدرت اقتصادی دنیا تمرکز پیدا کند اما این خروج به هر قیمتی صورت نمی‌گیرد.
این استاد دانشگاه به ۶ نکته مهم که به باور وی از نگاه تحلیلگران مورد غفلت قرار گرفته شده است، اشاره می‌کند:
نکته نخست این که آمریکا باید مساله هسته‌ای ایران را مسالمت آمیز حل می‌کرد. در دوره ریاست‌جمهوری اوباما غنی‌سازی و آب سنگین ایران پذیرفته شد، خروج ایران از ذیل فصل هفت منشور را پذیرفت. تمام این موارد نه به خاطر اینکه ایران بمب هسته‌ای داشته باشد یا نداشته باشد چون می‌دانند که مقام معظم رهبری این فتوا را داده است که ساخت بمب هسته‌ای صورت نمی‌گیرد و به این دلیل بود که این چالش باید مسالمت آمیز حل می‌شد.
نکته دوم آمریکا باید بتواند فرایند صلح (سازش) را پیش ببرد. آمریکا در دوران اوباما و الان هم در دولت بایدن به دنبال تشکیل ۲ دولت اسرائیلی و فلسطینی است که به دعوای اعراب و اسرائیل و حقوق فلسطینی‌ها خاتمه دهد.
نکته سوم این تقابل ایرانی-عربی را آمریکا باید حل می‌کرد چون کشورهای مهمی در این منطقه مانند کشورهای شورای همکاری‌ها خلیج فارس به ویژه عربستان متحد آمریکا هستند و آمریکا نمی‌تواند آنها را بی‌پناه در مواجهه تهدیدات جدی رها کند. بنابراین از نگاه موسویان آمریکا باید سه بحران فوق را حل کند تا بتواند از منطقه خارج شود.
نکته چهارم محور مقاومتی است که در منطقه از حماس، حزب‌الله، حوثی‌ها و الحشد الشعبی شکل گرفته است که از نظر آمریکا و متحدان آمریکا تهدید هستند.
نکته پنجم اطمینان از مسلط نشدن روسیه و چین است. آمریکا بنا نیست که از منطقه بیرون برود و منطقه را به دست روسیه و چین بدهد.
نکته ششم اینکه آمریکایی‌ها در هر شرایط بخواهند منطقه را ترک کنند باید موضوع موجودیت اسرائیل و مشروعیت اسرائیل را حل کنند و پیمان ابراهیم را تکمیل کنند. آنها همچنین به دنبال ایجاد یک نوع تعادل بین روابط ایران و عربستان هستند تا بتوانند تعادلی منطقه‌ای ایجاد کنند.
موسویان می‌افزاید هیچ کدام از شرایط بالا تا الان تحقق پیدا نکرده است و تا زمانی که این‌ها درست نشود آمریکایی‌ها از منطقه نخواهند رفت.
عربستان و رژیم صهیونیستی از دید موسویان ۲ بازیگری هستند که می‌خواهند آمریکا را هر طور شده در منطقه حفظ کنند و تقابلی راهبردی با حل اختلافات هسته‌ای ایران و قدرت‌های غربی دارند
راهبرد منطقه‌ای صهیونیست‌ها
به گفته این استاد دانشگاه، صهیونیست‌ها می‌خواهند آمریکا را به هر قیمت در منطقه نگه دارند تا صد در صد رهبری اسرائیل بر منطقه تثبیت شود و این پروسه‌ای نیست که به زودی تحقق پیدا کند. آنها نمی‌خواهند مساله هسته‌ای ایران حل شود به همین دلیل آنها از ابتدا تا امروز به دنبال نابودی برجام بوده‌اند. نکته سوم در استراتژی تل‌آویو تقابل عربی- ایرانی است؛ اسرائیلی‌ها به هیج وجه نمی‌خواهند موضوع فلسطین حل شود چرا که به دنبال تشکیل دولت واحد یهودی هستند.
اسرائیلی‌ها مانند آمریکایی‌ها به دنبال نابودی محور مقاومت هستند، همچنین به دنبال حفظ انحصاری بمب هسته‌ای اسرائیل بر منطقه و همچنین به دنبال تکمیل پیمان ابراهیم هستند تا هم بحران مشروعیت خود را حل کنند و هم پیمان عبری-عربی شکل بدهند و هم کشورهای عربی را زیر چتر خود بیاورند.
سعودی‌ها چطور گام برمی‌دارند؟
استاد دانشگاه پرینستون بیان می‌دارد: عربستان می‌خواهد آمریکا را در منطقه حفظ کند برای اینکه موجودیت خود را مدیون حضور آمریکا و پایگاه‌های نظامی این کشور در منطقه می‌داند. آنها نمی‌خواهند بحران هسته‌ای ایران حل شود در عین حال عربستان مدت‌ها است به دنبال سلطه بر پنج کشور دیگر عضو شورای همکاری‌ها خلیج فارس است.
موسویان بر این باور است که عربستان دنبال این است که میان ایران و عراق جدایی بیاندازد تا از تشکیل هلال شیعی جلوگیری کند. عربستان دنبال دولت فلسطینی-اسرائیلی است؛ البته با یک دولت فلسطینی ضعیف منتهی برای حفظ اعتبار و آبروی عربستان که مدعی رهبری جهان اسلام است نمی‌تواند خیلی ساده مثل بحرین و امارات از کنار مساله فلسطین بگذرد. ضمن اینکه سعودی‌ها مانند اسرائیلی‌ها با آمریکا دنبال نابودی و حذف محور مقاومت در منطقه هستند.
استراتژی شورای همکاری‌های خلیج فارس در منطقه
موسویان به استراتژی شورای همکاری‌های خلیج فارس هم اشاره می‌کند و می‌گوید: اعضای شورای همکاری‌های خلیج فارس می‌خواهند آمریکا در منطقه حضور داشته باشند چرا که تضمین موجودیت خود را مشروط به حضور آمریکا و ۴۶ پایگاه نظامی این کشور می‌دانند. آنها از هژمونی ایران، عربستان و هژمونی اسرائیل نگران هستند. شورای همکاری‌های خلیج فارس منهای عربستان و بحرین می‌خواهند قضیه هسته‌ای ایران از طریق دیپلماسی حل شود. بهبود روابط با کشورهایی مثل ایران، عربستان و اسرائیل در برنامه‌های آنها قرار دارد. فرستادن سفیر به ایران از سوی این کشورها در راستای همان استراتژی است، ضمن اینکه موافق پیمان ابراهیم هستند چون در تلاش برای برقراری روابط با اسرائیل هستند. آنها همچنین دنبال حذف محور مقاومتند.
عراق ضمن تلاش برای حفظ مناسبات راهبردی با غرب، موافق تشکیل سیستم شورای همکاری جمعی در خلیج فارس است و می‌خواهد روابط جامع با ایران داشته باشد
رهبران بغداد در منطقه چگونه بازی می‌کنند؟
این استاد دانشگاه در ادامه بررسی استراتژی کشورهای منطقه در خصوص موافقت یا مخالفت آنها با حضور آمریکا می‌افزاید: عراقی‌ها به دنبال حفظ روابط استراتژیک با آمریکا و غرب هستند، آنها به دنبال تعادل روابط خود با ایران، آمریکا و عربستان هستند به همین دلیل به میانجیگری بین ایران و عربستان و ایران و آمریکا می‌پردازند. ضمن اینکه آنها می‌خواهند روابط حسنه با چین و روسیه داشته باشند.
عراق موافق تشکیل سیستم شورای همکاری جمعی در خلیج فارس است و می‌خواهد روابط جامع با ایران داشته باشد چرا که هیچ کشوری برای عراق به اندازه ایران حداقل در زمینه توریسم درآمد ندارد. عراقی‌ها هم موافق همکاری ایران با ترکیه، سوریه هستند و هم موافق حل مساله هسته‌ای ایران. بغداد در زمره مخالفان پیمان ابراهیم قرار دارد.
موسویان در تحلیل‌های خود به استراتژی چین و روسیه هم اشاره می‌کند و بر این باور است که چین و روسیه می‌خواهند آمریکا در منطقه بماند و زمینگیر شود از این طریق تمرکز آمریکا از چین و روسیه به منطقه کشیده خواهد شد. ضمن اینکه چین و روسیه به دنبال بهبود روابط با همه کشورهای خاورمیانه هستند.
راهبرد منطقه‌ای ایران چیست؟
موسویان بر این باور است که ایران بر خروج آمریکا از منطقه تاکید دارد و با تشکیل دو دولت در اراضی اشغالی هم مخالف است. ایران دنبال تشکیل سیستم همکاری امنیت جمعی در خلیج فارس است و حتی دنبال یک اتحاد استراتژی با عراق، سوریه و لبنان است. ایران مدافع اصلی و سرسخت محور مقاومت است. ایران همچنین اتحاد با روسیه و چین و نابودی پیمان ابراهیم را دنبال می‌کند.
آخرین دیدگاه