برای آشنایی با حال و هوای مستند «قهرمانان معمولی» کافی است به نام اثر توجه کنیم. مستندی که روایتی است از زندگی قهرمانانی به شدت معمولی که غالباً از شهرتی آنچنانی برخوردار نیستند ولی در سطح روستا یا منطقه محل سکونت خویش آن قدر مفید و اثرگذار بوده‌اند که به تدریج زندگی خود و اطرافیانشان را تحت تاثیر قرار داده‌اند.
مستندی به ظاهر ساده و نه چندان پیچیده، درباره آدم‌هایی که شاید نامهای بزرگ و شناخته شده‌ای نباشند ولی با همت و تلاش فراوان در مسیری قدم گذاشته‌اند که موفقیت را برای ایشان به ارمغان آورده است.
قهرمانانی نظیر «طیبه آتون» که با خواندن کتاب‌های قصه و انجام هنرهای نمایشی برای کودکان روستا، ضمن سرگرم ساختن ایشان، سعی می‌کند راه و رسم درست زندگی کردن را به آنها بیاموزد. خدمتی بزرگ و ماندگار که شاید در نگاه نخست چندان به چشم نیاید ولی یقیناً تاثیر مثبتش تا سال‌های سال در ذهن و روان انسان. ها باقی می‌ماند و حتی می‌تواند در سرنوشت آنها تعیین کننده باشد.
در «قهرمانان معمولی» سعی شده که با استفاده از نریشن (گفتار متن)، قصه زندگی آدم‌ها از زبان خودشان روایت شود. شیوه‌ای که به شدت جواب داده و در نزدیک کردن و همسویی هر چه بیشتر مخاطب با قهرمان قصه، موثر واقع می‌شود. این نریشن‌ها با لهجه‌های مختلف از مناطق گوناگون کشورمان بیان می‌شود و استفاده از زیرنویس فارسی نیز به مدد مخاطب آمده تا از گفته‌ها، عقاید و نظرات قهرمانان قصه اطلاع حاصل کند.
گفته‌هایی که البته به شرح حال قهرمان قصه و بیان علائق و سلائق وی محدود نمی‌شود و تلاش شده که اطلاعات گسترده‌تری از محل زندگی و منطقه جغرافیایی مورد نظر را در اختیار مخاطبان قرار دهد. اطلاعاتی نظیر مناظر طبیعی، مشاغل روستایی، امکانات زندگی و حتی خصوصیات اخلاقی و رفتاری مردمان بومی مناطق مختلف که این مجموعه را از سطح یک مستند زندگی نامهای فراتر می‌برد.
حسن مستند «قهرمانان معمولی» این است که به خوبی از زبان تصویر بهره می‌گیرد و با نمایش تصاویری چشم‌نواز و کارت پستالی از زیبایی‌های طبیعت، از جنبه بصری نیز توجه مخاطب را به خود جلب می‌کند. از این منظر، کارگردانان مستند (مهدی رشوند، زهرا استادزاده، مجتبی حیدری) به لطف هنرنمایی فیلمبرداران اثر، توانسته‌اند از جنبه فرمی نیز به روایت جذاب خود غنا ببخشند.
به خصوص آن که موسیقی متناسب و دلپذیری نیز با این تصاویر جذاب، همراه شده و از نظر شنیداری به قوت اثر می‌افزاید. موسیقی آرامش بخشی که با همراهی موسیقی طبیعت، در القای فضای سرشار از آرامش روستا، نقشی تاثیرگذار ایفا می‌کند.
در عین حال چیزی که در قسمت‌های مختلف این مستند به چشم می‌آید این است که نویسندگان، پژوهشگران و کارگردانان اثر تلاش نموده‌اند که تا جایی که ممکن است به سوژه‌های خویش نزدیک شده تا ضمن به نمایش گذاشتن جلوه‌های بیرونی زندگی و فعالیت‌های عملی ایشان، گوشه‌هایی از ذهنیات و درونیات ایشان را نیز به معرض تماشا و قضاوت بینندگان بگذارند.
درونیاتی که نمودش نه تنها در دیالوگ‌ها و مونولوگ‌های اثر، که در عملکرد مثبت و نتایج حاصله از اقدامات ایشان نیز مشهود است. اقداماتی همچون آن چه که در اپیزود «بانوی مهر» به آن پرداخته می‌شود و در آن کارآفرینی بانویی را می‌بینیم که یک سنت قدیمی را احیا کرده و حالا با صادرات محصول به سراسر ایران و حتی به خارج از مرزهای کشور، هم به اقتصاد منطقه خویش کمک کرده، هم جلوه‌های بی‌نظیری از فرهنگ ریشه‌دار بخش‌هایی از این سرزمین را به اقصاء نقاط جهان ارائه کرده است.
به نظر می رسد کارگردانان این مستند در مراحل مختلف ساخت اثر، تنها به فیلمنامه و متن مکتوب از پیش آماده شده اکتفا نکرده و هر جا که موقعیتش فراهم شده از سایر ابعاد نیز سوژه‌ها را زیر ذره بین برده‌اند. بطور مثال در دقایق پایانی اپیزود «بانوی مهر» به یکباره با تصاویری از پسر معلول این خانواده رو به‌رو می‌شویم که باعث می‌شود از جنبه‌های دیگر نیز به ابعاد شخصیتی قهرمان قصه پرداخته شود، به گونه‌ای که در کنار سخت‌کوشی، مدیریت و برنامه‌ریزی، ویژگی‌های دیگری نظیر ایمان و صبوری این شخصیت را پررنگ می‌کند.
با این وجود نکته ای که بیش از هر چیز در مجموعه مستند «قهرمانان معمولی» حائز اهمیت است این است که سوژه‌های پرداخته شده از جنس مردم عادی این مرز و بوم هستند که موفقیت و کامیابی‌شان حاصل تلاش، ممارست و پیگیری خودشان بوده و صرفاً با حمایت‌های آنچنانی خانواده یا نهادهای دیگر به موفقیت نائل نشده‌اند. این نکته ای است که می‌تواند برای همه مخاطبان این مستند، جالب توجه و البته آموزنده باشد.
این که برای دستیابی به رمز و راز موفقیت به دنبال کپی‌برداری از این و آن، راه های میان بر و مسیرهای انحرافی نباید بود و می توان با توجه و دقت بیشتر به پتانسیل‌های بالقوه هر منطقه، تحولی شگرف در سبک زندگی و سرنوشت خانواده و اطرافیان خویش ایجاد نمود. در زمانه‌ای که بسیاری از آدم‌ها به دنبال راه‌هایی هستند که یک شبه ره صد ساله را روند و خیلی ها به سرعت ناامید شده و در فکر مهاجرت و ساختن کاخ رویایی شان در سرزمین های دیگر هستند، «قهرمانان معمولی» پیشنهادی است برای ماندن و ساختن.
ساختن بنایی مستحکم که می توان با خیال راحت به آن تکیه کرد و معیشت چندین نسل و آرامش همیشگی خانواده و اهالی روستا را تامین نمود. بنایی که ساخت و تکمیلش چندان دشوار و دور از دسترس به نظر نمی‌رسد و هر شخصی با قدری همت، درایت و البته امیدواری، قادر است به موفقیت‌هایی که مدنظرش است، دست یابد.
۵۷۲۴۵
آخرین دیدگاه