وزیر کشور و وزیر آموزش و پرورش می گویند مسمومیت دختران مدرسه ای در روزهای اخیر می تواند حاصل از یک بیماری ترس جمعی باشد. البته ارگان رسانه ای دولت هم ضمن احتمال این مورد نوشته بود تعدادی از بچه ها برای تعطیل کردن مدارس ، از سر شیطنت از بمب های بد بو استفاده کردند و یک فعال توییتری در اصفهان ادعا کرده مسمومیت بچه ها بر اثر استفاده یک محصل از گاز فلفل بوده که ضارب دستگیر شده است! البته روزنامه فرهیختگان ضمن پرداختن به تمام ادعا ها گفته احتمال بیوتروریسم توسط گروه های خارج نشین جدی است . با احتمال کم ، این هم در قم گفته می شود که شاید کار گروه های تندروی مذهبی باشد. یک عده ماجرا را از اساس شایعه می دانند و گروهی هم اعتقاد به بیماری ترس جمعی دارند که این آخری از همه محتمل تر است.

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، بیماری ترس جمعی را که بحثش این روزها مطرح شده ، کیانوش جهانپور ، پزشک و سخنگوی پیشین وزارت بهداشت با تاکید بر ماجرای افغانستان طرح کرده و گفته است اطلاعات درباره آن اتفاق به درستی در رسانه ها منتقل نمی شود. او می گوید آنچه در افغانستان رخ داد اصلا پشت پرده تروریستی نداشته است:« ببینید درباره همین اتفاق مسمومیت ها در قم ، شما ببینید چه حجمی از شایعات و اضطراب و اخبار غلط حتی از سوی مقامات و مراجع و رسانه های رسمی دارد به جامعه پمپاژ می شود. مثلا درباره طالبان و اینکه گفته شده طالبان در سال های گذشته مسمومیت دختران دبیرستانی را در افغانستان دامن می زده است. درحالی که اگر به مراجع رسمی رجوع کنید ، در همان سال ها از 2009 که برای اولین بار این اتفاق در افغانستان شد تا سال 2017 ، سازمان جهانی بهداشت و کلی پژوهش علمی و دانشگاهی بارها اتفاق افتاد اما هیچ شواهدی دال بر مسمومیت با مواد مسمومیت زا که توسط گروه های تندروی تروریستی یا مذهبی مثل طالبان انجام گرفته باشد ، بدست نیامد. ولی متاسفانه این اخبار به صورت ناقص در کشور ما منتشر می شود و القای وحشت و هراس جمعی می کند . سلامت روانی و اجتماعی را به خطر می اندازد و می تواند در بخشی از جامعه که احتمال تاثیرپذیری بیشتری دارد ، منجر به بروز رفتارهای اختلالی و ترس جمعی شود.بینید در این سال ها بارها در افغانستان گزارش مسمومیت در افغانستان شده بود که دختران دبیرستانی دچار این مشکلات شدند. حتی مواردی از ابتلای معلم ها هم دچار این حالات شده بودند.خب با توجه به جنس ماجرا هم اولین متهم ، طالبان و گروه های هم فکر آنها بودند. از سال 2009 تا 2016 برایش موضوع مهم بود اما هیچ دستاویز علمی درباره اقدام تروریستی پیدا نکردند و اگر به اطلاعات مراجعه کنید ، می بینید که در نتایجش مدام از واژه اختلال هراس جمعی استفاده شده است. پیامدهای منفی این گونه اخلالات می تواند ایجاد کند.»

او درباره MASS HYSTERIA حرف می زند که فهرست بزرگی از نمونه هایش در جهان به وقوع پیوسته . از یزد و کرمان خودمان تا مکزیکوسیتی و پرتغال. نوعی از ترس جمعی که در پژوهش های مختلف علمی ثبت شده است. اگرچه در مورد افغانستان روزنامه 8 صبح کابل نوشته :«هیچ وقت پژوهش های علمی نتیجه ای درباره شناخته شدن عامل و ماده مرموز مسمومیت زا پیدا نشد وهمیشه این پرسش بی پاسخ ماند که چرا فقط این اتفاق برای دختران رخ داده است؟»

هیستری جمعی چیست؟

طبق گزارش وب سایت healthline، هیستری جمعی ( Mass hysteria) اصطلاحی است علمی که به توصیف شرایطی می پردازد که در آن به سرعت احساس ترس و وحشت در یک جامعه انسانی گسترش می یابد. البته تعریف اصلی این پدیده کمی پیچیده تر است.

متخصصان عموما هیستری جمعی را نوعی اختلال تبدیلی یا وضعیت سلامت روانی می دانند که شامل برخی علائم فیزیکی ناشی از تنشهای ذهنی یا عاطفی است.

از نظر جامعه شناسی، این اتفاق بیشتر در رفتارهای جمعی و یا اقدامات خودجوش در گروه بزرگی از مردم که بریکدیگر تاثیر گذارند رخ می دهد.

اکثر متخصصان هیستری جمعی را در دو گروه متفاوت طبقه بندی می کنند:

• هیستری اضطراب جمعی: این دسته در بین افرادی که متعلق به یک گروه یا جامعه مشخص هستند و معمولا یک جامعه منزوی هستند رخ می دهد و شامل تنشهای ناگهانی و دیگر علائم اضطرابی ات که به سرعت گسترش یافته و به سرعت هم برطرف می شود.
علائم این نوع هیستری عبارتند از : درد قفسه سینه، سرگیجه، سردرد و غش کردن
• هیستری حرکتی جمعی: این پدیده بیشتر در بین افرادی که استرس و تنشهای طولانی را تجربه می کنند، پدیدار می شود و شامل علائم حرکتی نامنظم است که به تدریج از یک فرد به دیگری منتقل شد و برای هفته ها باقی می ماند.
علائم این نوع هیستری عبارتند از: لرزش و تکان های بدن؛ فلج بخشی از بدن، خنده یا گریه بی وقفه، حالتهای خلسه مانند و تغییر الگوهای گفتاری

هیستری جمعی عموما به صورت کلامی و بصری گسترش می یابد و مردمی که چیزی را درباره علائم فردی می بینند یا می شنوند، سریعا آن علائم را در خودشان حس می کنند.

به عنوان مثال تصور کنید که اخبار خبرگزاری ها و پستهای شبکه های اجتماعی درباره بیوتروریسم یا پخش شدن یک ماده مضر در جامعه گزارشهای متعددی را منتشر کنند.

این گزارشهای مکرر، باعث ایجاد نگرانی و اصطراب گسترده ای در بین افرادی که اخبار را دنبال می کنند می شود؛ حتی اگر هیچ مدرکی درباره وجود خطری جدی در دست نباشد، این حس اضطراب و وحشت ایجاد می شود.

به تدریج شما حس می کنید که دچار علائم ناشی از این تهدید شده اید؛ به ویژه اگر بشنوید که دیگران هم دارای این علائم هستند. علائم در هیستری جمعی خیلی واقعی هستند؛ حتی اگر هیچ تهدید واقعی برای افراد وجود نداشته باشد و به همین دلیل هم هست که کارشناسان آن را نوعی اختلال تبدیلی می دانند.

پزشکان متخصص چه می گویند؟

تقریبا اکثر پزشکان متخصص به قرینه گفته های وزیر بهداشت و تایید وجود عامل مسمومیت ، با ایده ترس جمعی مخالفند. آنها مستند به گزارش های رسمی چنین ادعایی را با قدرت رد می کنند ، دکتر امیر صدری در این باره به خبرآنلاین می گوید:« ببینید در زمانی از احتمال ترس جمعی حرف می زنیم که عامل مسمومیت تایید نشده باشد. در حال حاضر مراجع رسمی تایید کردند که مسمومیت رخ داده است و احتمالات دیگر اصلا قابل بررسی نیستند. در همان ترس جمعی هم معمولا ابتدا نمونه هایی وجود دارد که به بقیه افراد تسری پیدا می کند اما الان ما با موارد مشخص از عوامل مسمومیت روبرو هستیم که دیگر ناشی از ترس نیست.» دکتر محمود تولایی استاد دانشگاه شهید بهشتی در پاسخ به این پرسش خبرآنلاین می گوید:« متاسفانه روی عامل اصلی این مسمومیت هنوز یک نظر قاطع اعلام نشده است اما اینکه مسمومیت رخ داده ، تایید شده است و به این راحتی نمی توان درباره اش نظر دقیق داشت ، برای همین باید به مراجع رسمی و اطلاعات وزارت بهداشت استناد کرد.»

دکتر نادر توکلی استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران و متخصص طب اورژانس هم برخلاف کیانوش جهانپور می گوید:« در این زمینه وزیر بهداشت صحبت کردند و من دیگر نمی توانم اظهار نظری کنم.»

دکتر محمدرضا هاشمیان استاد دانشگاه شهید بهشتی و فوق تخصص آی سی یو می گوید:« وقتی شخص وزیر بهداشت موضوعی را صراحتا اعلام کرده ، دیگر همه چیز مشخص است. این یک مسمومیت با عامل گاز است که منتشر کننده اش مشخص نیست. مسمومیت هم می تواند خطرناک باشد و نباید از آن سرسری گذشت. البته بعد روانی اجتماعی مسئله را باید افراد دیگری با تمام دقت بررسی کنند و برایش راهکاری داشته باشند اما از نظر پزشکی ، همین مسمومیت ها را هم نباید ساده پنداشت.»

او در پاسخ به احتمال اینکه این بیماری ناشی از ترس جمعی باشد هم می گوید:« در طول دوران کرونا هم از این تئوری ها زیاد مطرح شد که مبنای علمی نداشتند. به طور مشخص وزارت بهداشت اعلام کرده این اتفاق حاصل یک نوع مسمومیت است ، پس باید با دقت با آن برخورد شود.»

در «بحث علت مسمومیت دختران دانش‌آموز «داغ» شد» بیشتر در این باره بخوانید.

۵۸۵۸