قرن نوشت:آیت الله صافی گلپایگانی که پیشتر سخنانش درباره ضرورت تعامل با کشورها با واکنش تندروها همراه شده بود، در دیدار با وزیرخارجه بدون عقب نشینی از آن نگاه باز هم موضع خود درباره ضرورت تعاملات دیپلماتیک با کشورهای جهان را مطرح کرد.
«امیدوارم بتوانید مشکلات مردم شریف کشورمان را برطرف نموده و رضایت و خرسندی مردم را به دست آورید و با تعامل با سایر کشورها، در رفع نگرانی‌ها موفق باشید.»، «مذاکره با جهان، یک فکر جهانی لازم دارد، ما از جهان جدا نیستیم، چه بخواهیم و چه نخواهیم باید با آنها مذاکره کنیم و با آنها دست بدهیم اما بعد از آن حتما باید انگشتان خود را بشماریم.»، «در نظام بین‌الملل به هیچ‌کس اعتماد نیست اما در عین حال هیچ کس از مذاکره و تبادل با دیگر کشورها هم بی‌نیاز نیست، از این رو مذاکره با کشورهای جهان یک کار سنگینِ علمیِ عمیقِ حقوقی سیاسی در حوزه بین‌الملل است.» و …
این جملات صریح درباره نوع مراودات دیپلماتیک دولت با دیگر کشورهای دنیا نه از سوی یک اصلاح طلب بلکه از زبان دو مرجع تقلید معروف در دیدار با وزیرخارجه کشورمان مطرح شده است، دیداری که همزمان با مذاکرات هسته ای وین برگزار شد و آیت الله صافی گلپایگانی و آیت الله جوادی آملی در گفتگو با وزیرخارجه نگاه خود به جنس مراودات و تعاملات بین المللی را مطرح کردند.
اما اهمیت این سخنان مطرح شده از سوی دو مرجع تقلید در چیست؟
ماجرای یک جنجال و تخریب علیه مرجعیت
30 مهرماه بود که محمدباقر قالیباف رئیس مجلس سفری به قم داشت و با مراجع تقلید از جمله آیت الله صافی گلپایگانی دیدار کرد. آیت اله صافی گلپایگانی در آن دیدار سخنانی مهم خطاب به رئیس مجلس مطرح کرد که یک بخش از آن سخنان با حواشی زیادی روبرو شد و تندروها بی توجه به جایگاه والای این مرجع تقلید بساط توهین و نقد به ایشان را پهن کردند.
آیت الله صافی در این دیدار تاکید کرده بود؛« توصیه حقیر این است که باید با تمام کشورهای دنیا با عزّت و اقتدار رابطه داشته باشیم. اینکه با بسیاری از کشورها قهر باشیم صحیح نیست و به ضرر مردم عزیزمان است. شما باید با عقلانیت و تعامل سازنده، حقوق ملت را احقاق کنید. امروز یکی از راه‌های اصلاح امور این است که با حفظ منافع کشور و با عزت، با جهان در ارتباط باشیم که خیلی از مشکلات برطرف خواهد شد.»
این سخنان سرآغاز یک اتفاق جنجالی در فضای سیاسی کشور شد. سایت منتسب به طیف تندرو جبهه پایداری ضمن غلط خواندن اظهارات این مرجع تقلید آشکارا مشی توهین و تخریب را در پیش گرفت و نوشت؛ «این حرف را حسن روحانی، هشت سال پیش مطرح کرد و به واسطه آن، عوام ظاهربین و بی‌تحلیل و سطحی‌نگر را فریفت و از آنها رأی گرفت. البته غلط‌بودن این تحلیل، در عمل ثابت شد و هشت سال مذاکره و بازی با سند ننگین برجام، هیچ حاصلی برای سفره مردم نداشت، اما امروز پس از هشت سال، همین سخن ناصواب را از زبان یک مرجع تقلید می‌شنویم. هم تقلیدِ سیاسیِ ایشان از نیروهای سکولار بسیار مذموم هست، هم تأخیرِ سیاسیِ ایشان در تکرار این تحلیل سراپا غلط. نمی‌دانم تقلیدِ ایشان را مذمت کنم یا تأخیرش را.افسوس که مرجع تقلید شیعه همچنان چشم به بیرون دارد.»
این توهین آشکار با واکنش های زیادی در سطح علما و مراجع، چهره های سیاسی و بسیاری از بزرگان سیاست روبرو شد که خواستار محکوم کردن توهین به مرجعیت شیعه شدند. رئیس جمهور نیز بعد از چند روز سکوت در نهایت وارد گود حمایت از این مرجع تقلید شد و گفت؛« بهره‌گیری از دیدگاه‌های نخبگان به ویژه مراجع و علما ضروری است. مراجع عظام تقلید خیرخواه مردم، مسئولان و کشور هستند و رهنمودهای آنان همواره چراغ راه مردم و مسئولان است.»
در نهایت این سایت مجبور به عذرخواهی شد و در یادداشتی خطاب به آیت الله صافی گلپایگانی نوشت؛ «با توجه به شرایط خطیر کشور و به جهت حفظ ثبات روحی و آرامش روانی افکار عمومی، فرزندان معنوی شما در این رسانه ضمن ابراز ارادت خالصانه خود به محضر شما که حقاً مصداق بارز مرجعیت انقلابی و زمان‌شناس هستید، در همین سحرگاه روز شنبه نقطه پایانی بر این گفتگوها قرار داده و همه موافقان و مخالفان را به حفظ انسجام ملی برای عبور از توطئه بدخواهان توصیه می‌کنیم.»
آیا تندروها دوباره فعال می شوند؟
در دیداری که روز گذشته وزیرخارجه با آیت الله صافی گلپایگانی داشت ایشان بدون عقب نشستن از مواضع خود درباره ضرورت برقراری روابط دیپلماتیک با دیگر کشورها، تاکید کردند؛«امیدوارم بتوانید مشکلات مردم شریف کشورمان را برطرف نموده و رضایت و خرسندی مردم را به دست آورید و با تعامل با سایر کشورها، در رفع نگرانی‌ها موفق باشید.»
اینبار اما آیت الله صافی تنها نبود و آیت الله جوادی آملی صریح تر و جزئی تر از ایشان به این مساله ورود کرد و دولت را نسبت به برخی رفتارهای تندروانه برحذر داشته و بر روابط با دیگر کشورها تاکید کرد.
آیت الله جوادی آملی در دیدار با امیرعبداللهیان خطاب به وی می گوید؛ «مذاکره با جهان، یک فکر جهانی لازم دارد، ما از جهان جدا نیستیم، چه بخواهیم و چه نخواهیم باید با آنها مذاکره کنیم و با آنها دست بدهیم اما بعد از آن حتما باید انگشتان خود را بشماریم. عین حال هیچ کس از مذاکره و تبادل با دیگر کشورها هم بی‌نیاز نیست.»
با تاکیدات صریحی که دو مرجع تقلید درخصوص ضرورت تعامل با جهان و پرهیز از قهر و انزوای بین المللی مطرح کرده اند آنهم در روزهایی که تیم مذاکره کننده دور میز مذاکرات نشسته است، آیا تندروها دوباره علیه این جنس نگاه و تفکر فعال خواهند شد یا تجربه آن توهین جنجالی و واکنش هایی که شد آنها را فعلا در لاک سکوت نگه خواهد داشت؟
نقشه راه دیپلماتیک مراجع برای دولت رئیسی
اما تنها این دو مرجع تقلید نبودند که توصیه های دیپلماتیک به دولت داشتند. آیت الله مکارم شیرازی در دیداری که با امیرعبداللهیان داشت، به فضاسازی های برخی جریان های داخلی اشاره کرده و گفت؛«برخی ها در داخل می گویند که نباید تحت هیچ شرایطی با دنیا تعامل و مذاکره داشته باشیم و برخی دیگر نیز به عکس معتقدند که باید برای تعامل با دنیا هرگونه امتیازی داد، ازاین رو لازم است این دو گروه را به آنچه صواب است، متقاعد کرد.»
آیت الله نوری همدانی از دیگر مراجع تقلید نیز در این دیدار گفتند؛« یکی از راه های حفظ عزت و عظمت توجه به خط قرمزها است. توان موشکی جمهوری اسلامی یکی از خطوط قرمزی است که نباید درباره آن با دشمنان مذاکره نمود. باید عزت و اقتدار سر لوحه کار تیم مذاکره کننده باشد. باید توجه داشت مذاکره خوب است و باید انجام شود، اما با توجه به سوابق و عهدشکنی ها اعتماد کار سختی است.
آیت الله حسینی بوشهری نیز در دیدار وزیر امور خارجه با اعضای شورای عالی جامعه مدرسین، انتظار عمومی از دستگاه دیپلماسی کشور در دولت سیزدهم را، ارتباط سازنده با همسایگان دانست و تاکید کرد؛«انتظار عمومی از دستگاه دیپلماسی، رفع موانع و ارتباط سازنده با تمامی همسایگان خصوصاً کشورهای حوزه خلیج فارس است.»
آیت الله سبحانی نیز خطاب به وزیر دولت سیزدهم از ضرورت تعامل با همسایگان گفت؛ «جمهوری اسلامی باید کوشش کند، روابط خود را با همسایگان حتی کشورهای منطقه، بیش از پیش بهبود بخشد چون در صورت حسن همجواری طرفین می توانند به یکدیگر کمک کنند.»
217
آخرین دیدگاه