زندگی در اتاق‌های اجاره‌ای پدیده‌ای است که عوامل متعددی از جمله ادامه تحصیل، فرصت‌های شغلی و ابتلا به بیماری در بروز آن نقش دارند.

در گذشته پانسیون‌های محدود و مشخصی برای زندگی دانشجویانی که قصد ادامه تحصیل در دانشگاه‌ها را داشتند وجود داشت. افرادی هم که برای دستیابی به موقعیت شغلی مناسب و گام برداشتن به سمت آینده پر اشتیاق و آرزو‌های خود، راهی پایتخت می‌شدند؛ اتاق‌هایی که در سطح شهر تعدادشان زیاد هم نبود، اما مخاطب های خاص خود را داشت و گاها اجاره می‌شد.

این روزها، شاهد وجود تعداد زیادی از پانسیون‌ها هستیم که اغلب خصوصی هستند و حتی کرونا هم باعث شده متقاضیانشان بیشتر شود، چرا که خوابگاه های دسته جمعی و دانشجویی این روزها مهر تعطیلی بر درشان خورده است.

حالا به جای آن، واحدهایی به صورت ساعتی، روزانه یا ماهانه اجاره می‌شوند تا سرپناهی باشند برای کسانی که خانه و زندگیشان در شهرهای دیگری است. در کلانشهری چون تهران که قیمت اجاره و رهن خانه سر به فلک کشیده، عده ای خانه های خود را این گونه اجاره می دهند.

اگر چرخی در فضای مجازی یا گوشه و کنار شهر زده باشید حتما آگهی هایی را دیده اید که در مناطق مختلف شهر خانه هایی را با این شرایط اجاره می دهند، البته در برخی از این موارد نه یک خانه کامل بلکه اتاق هایش را جدا جدا اجاره می دهند.

فرصت اجاره خانه های موقت از بالا تا پایین شهر

اکثر مردم وقتی نام پانسیون یا خوابگاه را می‌شنوند اتاق‌های تنگ و تاریک با چند تخت فلزی نه چندان راحت، کمد‌های رنگ و رو رفته‌، آشپزخانه‌ای نامرتب را به یاد می‌آورند، اما همیشه هم این طور‌ نیست. در این میان، بین پانسیون‌های ساده و معمولی سطح شهر، پانسیون‌هایی مجلل یا به اصطلاح Vip با امکانات رفاهی متنوع و بسیار عالی در مناطق بالای تهران وجود دارد.

با یکی از آگهی‌ها که خانه‌ ای ویلایی و دوبلکس، دارای حیاط بزرگ و سرسبز، اتاق‌های تک‌نفره و چند نفره، وجود تمام وسایل مورد نیاز زندگی از قبیل لباسشویی، ماکروفر، اتو و حتی مجهز بودن به کتابخانه و دوربین مدار بسته بود، تماس گرفتم. برای اجاره یک ماهه یک اتاق دو تخته در بالا شهر پایتخت، مبلغ ۲ میلیون تومان و برای اتاق چهار تخته که فقط تخت طبقه دوم آن خالی بود؛ با تخفیف، مبلغ یک میلیون و ۲۰۰ تومان را پیشنهاد کرد.

بار دیگر در بین آگهی‌های خوابگاه و پانسیون چرخی زدم و از بین آن‌ها که هر کدام شرایط متنوعی داشتند با مورد دیگری در یکی از جنوبی‌ترین مناطق تهران تماس گرفتم و آن‌ها مبلغ ۶۵۰ تومان را با تخفیف، آن هم برای اتاقی که ۱۲ تختخواب داشت و برای مدت یک ماه پیشنهاد دادند که شاید مبلغ مناسبی بود، اما شرایط زندگی در اتاق پر جمعیت دشوار به نظر می‌رسد، چرا که ممکن بود با افراد زیادی هم خانه شوم و خیلی امکانات آن خانه مشترک می شد.

این گونه زندگی های مشترک و با این شرایط در کنار کم هزینه بودن آن چالش زیادی دارد، چرا که مخاطب اغلب این استراحتگاه ها دختران و پسران جوانی هستند که برای ادامه زندگی و گاها شغل و تحصیل از شهرهای کوچک به شهرهای بزرگ مهاجرت می‌کنند و برای ادامه زندگی به چنین مکان هایی نیاز دارند، آن هم به دور از خانواده و در شهر غریب.

مهر و محبت خانواده در حاشیه زندگی های اشتراکی

شریفی یزدی جامعه‌شناس درباره اهمیت زندگی خانوادگی و حضور در محیط خانه گفت: نهاد خانواده یکی از اصلی‌ترین نهاد‌های جامعه است که دو کارکرد اصلی را بر عهده دارد اول تولید نسل و دوم تربیت نسل. امروزه در برخی کشور‌ها غلظت تاثیر و حضور نهاد خانواده نسبت به کشور‌های دیگر بیشتر است مانند کشور ایران که نهاد خانواده در آن نقش اساسی دارد.

شریفی یزدی افزود: خانه مکانی است برای گذراندن اوقات فراغت یعنی هنوز بیشترین مهمانی‌ها، رفت‌و‌آمد‌ها، جشن‌ها، سوگواری‌های ما همه در خانه و در مفهوم خانواده اتفاق می‌افتد، بنابراین تعریف خانه در فرهنگ ایرانی با تعریف خانه در بسیاری از کشور‌های دنیا متفاوت است. در بسیاری از کشور‌ها خانه صرفا محل استراحت و گذراندن زمانی محدود است، در حالی که در کشور ما این‌گونه نیست.

این جامعه‌ شناس با بیان اینکه جامعه ما با تغییر نگرش‌های فرهنگی به سمت زندگی در مکان‌های اقامت موقت مثل خوابگاه‌ها و پانسیون‌ها رفته؛ اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین چالش ها‌ی موجود در این مکان‌ها نبود گرمایی است که در درون خانواده بین اعضا وجود دارد، یعنی در پانسیون‌ها و خانه‌های مبله موقت مهر و محبتی که در درون یک خانه بین اعضای خانواده وجود دارد حس نمی‌شود و همین امر باعث تجربه چالش سنگینی تحت عنوان محرومیت عاطفی هیجانی می‌شود که انسان‌ها به آن نیاز زیادی دارند.

او ادامه داد: دومین چالش تداخل اندیشه‌ها، فرهنگ‌ها و اختلاف سلیقه‌های سنگین در درون پانسیون‌هاست، چراکه هم‌سو کردن افراد مختلف با رویکرد متفاوت کار دشواری است و به دلیل اینکه اقامت در این مکان‌ها موقت است، فرصتی برای ایجاد هم‌سویی وجود ندارد و از روز اول این تضاد و درگیری‌های فرهنگی و فکری خودش را نشان می‌دهد.

کنترل؛ اصل اساسی زندگی های اشتراکی

شریفی یزدی با اشاره به ضعیف بودن نظارت اجتماعی در این مکان‌ها اعلام کرد: برخی از آسیب‌های اجتماعی که در سطح جامعه شاهد آن هستیم در این مکان‌های موقت بیش‌تر خود را نشان می‌دهد و بحث تسری بخشی به میان می‌آید، در حقیقت شاهد گسترش آسیب‌ها در درون این فضا هستیم و این امکان وجود دارد که افراد انواع آسیب‌های اجتماعی را از هم بیاموزند. در درون خانواده وقتی یکی از اعضاء دچار آسیب و انحراف شود خانواده به عنوان یک عامل بازدارنده عمل می‌کند، اما معمولا در این مکان‌ها به‌دلیل نبود دلسوزی عمیق بین افراد مانند ماشینی که ترمزش بریده به سمت آسیب‌ها و چالش‌ها کشیده می‌شوند.

همچنین امان‌الله قرایی مقدم جامعه‌شناس و استاد دانشگاه درباره فرصت‌هایی که نقل مکان کردن و زندگی در پانسیون‌ها به افراد می‌دهد، گفت: پانسیون‌ها و خوابگاه‌ها از این لحاظ که فرد را با زندگی کردن در میان جمع و گروه آشنا می‌کنند و از چارچوب خانواده به درون زندگی گروهی می‌آورند و نحوه زندگی در بین جمعیت را به افراد می‌آموزند بسیار مثبت هستند، به شرط آن‌ که نظارت‌ها و کنترل‌های لازم از همه جهت روی آن‌ها باشد.

این جامعه‌شناس ادامه داد: وظیفه جامعه این است که فرد را اجتماعی بار بیاورد و این اتفاق به خوبی در زندگی جمعی رخ می‌دهد، ویژگی زندگی در جمع با ویژگی زندگی در خانواده کاملا متفاوت است. در این اماکن می‌آموزیم که قانون مدار و مسئولیت پذیر باشیم و هرکاری را در وقت مناسب آن انجام دهیم.

کرونا؛ عاملی برای عدم نظارت بر زندگی مهمان های کلانشهرها

زندگی در پانسیون‌ها و خانه های اشتراکی شاید فرصت‌ها و افق‌های زیادی پیش‌روی جوانان برای رسیدن به اهدافشان بار کند، اما در شرایطی که بسیاری از خانواده‌ها ترجیح می دهند فرزندانشان برای ادامه تحصیل و اشتغال در خوابگاه های دانشجویی و تحت نظارت زندگی کنند، کرونا خیلی از فرصت‌ها را به خطر انداخت و باعث افزایش چنین زندگی هایی بدون نظارت شد و در چنین مواردی در صورت نبود نظارت کافی آسیب‌های جبران ناپذیر زیادی فرد، خانواده و جامعه را تهدید می کند.