ماجرای آزار، بروز خشونت، تضییع کرامت انسانی، نقض حریم خصوصی، آسیب جسمی و روحی به کودک استقلالی شاید ظاهری فوتبالی داشته باشد اما در بطن آن از ناهنجاری های مختلف ورزشی، فرهنگی، اجتماعی، رسانه‌ای، روانی و…حکایت دارد.

چند روزی از ماجرای کودک استقلالی که مورد آزار قرار گرفت می گذرد، اتفاقی که جامعه مخاطبش با توجه به محتوای چندوجهی و ارتباط آن با حوزه ورزشی، اجتماعی، فرهنگی، رسانه‌ای، رفتاری و روانشناختی، به طور حتم فراتر از فوتبال و حتی ورزش است و ابعاد مختلفی چه در رابطه با کنش فرد آزارگر، واکنش مجموعه های مختلف نظیر باشگاه استقلال و پرسپولیس، نهادها و انجمن های حمایت از حقوق کودکان، افراد مشهور و سلبریتی های فضای مجازی، رسانه ها، مردم، خانواده کودک، نقش دولت و…دارد.

جزییات ویدیوی غم انگیز کودک آزاری

اخیرا در یک ویدیوی کوتاه، دو فرد آزارگر در حال ترساندن یک کودک هستند و با آزار و اذیت جسمی، کلامی و روانی قصد دارند تا کودک را مجبور کنند که علیه تیم مورد علاقه اش (استقلال) جمله ای را به زبان آورد و در طول این ویدیو علاوه بر آزار جسمی کودک، با تهدید به استفاده از گاز اشک آور می خواهند وی را بیشتر تحت فشار قرار دهند و در جای دیگری از ویدیو نیز به وسیله یک شی تیز که فلزی به نظر می رسد، باز هم سعی می کنند که این کودک را بیشتر تحت فشار قرار می دهند.

در طول این ویدیو کودک آزار دیده مقاومت می کند و هرچند جمله مورد نظر را به زبان نمی آورد اما به دلیل ترس از رفتار این دو فرد، پس از اینکه او را به وسیله شی تیز تهدید می کنند مجبور می شود از عبارت «غلط کردم» استفاده کند و بارها از این دو نفر می خواهد که وی را رها کنند.

از بازداشت تا رضایت

هم توجه به بازنشر فراوان این ویدیو در فضای مجازی، فرمانده نیروی انتظامی سبزوار، از دستگیری عامل آزار کودک روستاییِ طرفدار تیم استقلال در شهرستان داورزن خبر داد. همچنین رئیس پلیس فتا در خراسان رضوی، اعلام کرد که این ویدئو مربوط به گذشته بوده و منتشرکننده آن برای سرگرمی و جلب توجه اقدام به انتشار آن در صفحه اینستاگرام خود کرده است.

مادر کودک آزار دیده در مصاحبه ای توضیح داد که شغل خانواده اش کشاورزی و همسرش کارگر است، چند روز قبل که فرزندشان که حدود ۱۱ سال دارد به خانه بر می‌گردد، کنار گوش و روی گردنش زخم است، از او می پرسد چرا این اتفاق رخ داده است و کودک به دلیل ترس صادقانه جواب نمی دهد و می گوید که از درخت افتاده است. چند روز بعد اما پسر بزرگتر خانواده در فضای مجازی متوجه می شود که برادرش مورد آزار قرار گرفته است.

وی همچنین اعلام کرد که خانواده اش، فرد کودک آزار را نمی شناخته اند و وی از اقوام یکی از همشهریان آن ها است و هم به حرمت همشهری بودن او را بخشیده و فکر کرده اند که یک اشتباه از سوی فرد آزارگر رخ داده و به همین دلیل نیز گذشت کرده و قصد شکایت ندارند.

حقوق کودکان چه می گوید؟

بر اساس اعلام مرجع ملی کنوانسیون حقوق کودک، انتشار تصاویر کودکان در فضای مجازی و سایت‌های خبری علاوه بر نقض حریم خصوصی و حقوق آن ها، کودکان را در معرض مخاطره و سوء استفاده قرار می‌دهد و این اقدام ممنوع است.

مرجع ملی کنوانسیون حقوق کودک وزارت دادگستری اعلام کرده است، یکی از موارد فاحش نقض حقوق کودک نشر و بازنشر تصاویر کودکان با اهداف مختلف نظیر نمایش زیبایی‌ها و استعدادهای کودکان، بر انگیختن حس ترحم مخاطبان، تبلیغ کالا و خدمات در فضای مجازی و رسانه ملی، سایت‌های خبری و اینترنتی و صفحات شخصی توسط اشخاص حقیقی و حقوقی حتی والدین است که این اقدام علاوه بر نقض حریم خصوصی کودکان، نادیده انگاشتن مصالح عالیه آنان تلقی می شود و به صورت بالقوه می تواند کودکان را در معرض مخاطرات و آسیب های جسمانی و روانی در آینده قرار دهد.

این مرجع همچنین تصریح کرده است با عنایت به ماندگاری تصاویر به ‌ویژه در فضای مجازی، تصمیم دائر بر نشر تصویر کودک به هر عنوان که ممکن است در آینده کودک از انتشار آن متضرر یا ناراضی تلقی شود، مغایر حق کودک بر کرامت انسانی، خشونت علیه کودکان، حق بر تعیین سرنوشت آنان همچنین به واسطه آسیب های روحی، جسمی و دیگر آسیب ها مغایر مصالح کودکان است، از این رو هرگونه انتشار تصویر کودکان ممنوع و انجام آن نقض صریح حقوق آنان به شمار می رود.

همه آن‌هایی که حقوق کودک استقلالی را پایمال کردند!

ماجرای تلخ آزار کودک استقلالی با توجه به اینکه با حوزه فوتبال گره خرده بود و یک پای ماجرا هواداران استقلال بودند، بازتاب رسانه ای بسیار بالایی داشت. هرچند که به کار بردن واژه هوادار فوتبال برای دو فرد آزارگر، بی احترامی به هواداران واقعی فوتبال و ماهیت هوادارای است اما باید این واقعیت را نیز پذیرفت که چنین افرادی در بدنه طرفداری برخی تیم ها وجود دارند و نباید با انکار اصل موضوع از چنین پدیده بغرنجی فرار کرد، بلکه باید با پذیرش واقعیت در راستای حل آن بر آمد و با راهکارهای آموزشی و فرهنگی در راستای بهبود وضعیت هواداری در فوتبال ایران یک گام رو به جلو برداشت.

در ماجرای اخیر کودک آزاری یکی از طرفداران کم سن و سال تیم فوتبال استقلال اما افراد و مجموعه های بسیاری حقوق این کودک را نادیده گرفتند و حتی بسیاری با انتشار تصویر وی در فضای مجازی و سایت‌های خبری طبق آنچه از سوی مرجع ملی کنوانسیون حقوق کودک وزارت دادگستری از موارد فاحش نقض حقوق کودک به شمار می رود، مرتکب اقدام ممنوعه شدند.

انتشار تصویر این کودک در فضای مجازی و رسانه های خبری به طور حتم در دو بخش قابل طرح است؛ گروه اول آن هایی هستند که از مقوله تضییع حقوق کودکان با انتشار تصویر آن ها در فضای مجازی بی اطلاع و دومین گروه نیز آن هایی که از این مسئله مطلع بوده اند، در عین حال برخی از مطالب نگاشته و منتشر شده در راستای حمایت و بخش دیگری از مطالب نیز به منظور جلب توجه و دیده شدن هرچه بیشتر فرد نگارنده بوده است.

قصور غیرقابل بخشش برخی رسانه های ورزشی و غیرورزشی

شاید در این زمینه قصور رسانه های خبری و نهادهای متولی حفظ حقوق کودکان بیش سایرین غیرقابل چشم پوشی است؛ برخی رسانه های خبری اعم از تصویری تا مکتوب که رسانه ملی هم به عنوان پرمخاطب ترین رسانه کشور از آن مستثنی نبود به دلیل تضییع حقوق کودک استقلالی با نشر و بازنشر تصویر وی در قالب مصاحبه و یا انتشار گزارش غیرقابل بخشش است و به طور حتم جامعه رسانه ای کشور باید نسبت به چنین مسئله ای اشراف کامل داشته و از انجام آن پرهیز می کرد.

(تصویر ذیل توسط ایسنا تار شده است)

کوتاهی نهادهای متولی حفظ حقوق کودکان

اما کوتاهی نهادهای متولی حفظ حقوق کودکان نیز در چنین زمان هایی کاملا مشهود است و ضعف اقدامات مناسب و به موقع در زمان بروز این وقایع غیرقابل کتمان است. بخش از فعالیت این نهادها آگاهی بخشی به جامعه در راستای حفظ حقوق کودکان بوده و بخش دیگری از وظیفه آن ها برخورد با افراد آزارگر و همه آن هایی که حقوق کودکان را پایمال می کنند.

سلبریتی های فضای مجازی و ناآگاهی نسبت به حقوق کودکان

گروه دیگری که به راحتی نمی توان نوع برخورد آن ها را با چنین مسائلی نادیده گرفت مسوولان، افراد سرشناس اعم از ورزشکاران و هنرمندان و نیز سلبریتی هایی هستند که در فضای مجازی دنبال کننده های بسیاری دارند و هر آنچه از سوی آن ها منتشر می شود توسط بسیاری از مخاطبان مشاهده شده و طیف بسیاری را در بر می گیرد.

از عجیب ترین هایی که در مورد کودک استقلالی در فضای مجازی منتشر شد کانال خبری و صفحه اجتماعی باشگاه استقلال، صفحه اجتماعی آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و نیز صفحه اجتماعی افشین پیروانی، مدیر تیم فوتبال پرسپولیس در اینستاگرام باز می گردد.

باشگاه استقلال و عدم آشنایی با حقوق کودکان

باشگاه استقلال در اقدامی عجیب عکس این کودک را نه تنها به عنوان عکس کانال رسمی خود انتخاب کرد، بلکه عکس صفحه اجتماعی باشگاه در اینستاگرام نیز به همین ترتیب تغییر داد و مشخص نیست که مسوولان بخش حقوقی باشگاهی نظیر استقلال چگونه از چنین اقدامی ممانعت به عمل نیاورده و نسبت به این اقدامی که از سوی مرجع ملی کنوانسیون حقوق کودک وزارت دادگستری ممنوع اعلام شده است بی تفاوت بودند؟

(در ادامه تصاویر منتشر شده از سوی باشگاه استقلال آمده، این تصاویر توسط ایسنا تار شده است.)

وزیر ارتباطات و انتشار تعمدی تصویر کودک

وزیر ارتباطات در مورد علت انتشار تصویر چهره این کودک نوشته بود: «پ. ن: تصویر این پسر رو تعمدی گذاشتم تا همه چهره‌ش رو ببیند. اون کسی باید چهره‌ش محو و تار بشه که داره زور میگه و اذیت میکنه این پهلوون رو.»

حال اما نکته قابل تامل این است که آیا آقای وزیر از مقوله تضییع حقوق کودکان با انتشار تصویر آن ها در فضای مجازی که مغایر با حفظ حقوق آن ها بوده، بی اطلاع است؟ (تصویر ذیل توسط ایسنا به صورت ناقص بازنشر داده شده است.)

افشین پیروانی و ادعای دروغین بودن کلیپ

افشین پیروانی، مدیرباشگاه پرسپولیس اما اظهارات عجیبی را در رابطه با این اتفاق عنوان کرده بود؛ «مکتب پرسپولیس اخلاق مداری است، با این ویدیوهای ساختگی و کلیپ های دروغین نمی توانید به این مکتب خدشه ای وارد کنید، لطفا هیچکس بدون تحقیق و اطلاع از کلیپ های ساختگی اظهار نظر نکند، این بازیگران مجازی هرکه هستند قطعا هوادار پرسپولیس نیستند.»

در مورد اظهارات پیروانی مسئله قابل اشاره اینکه به طور حتم ویدیو کلیپ منتشر شده هرچه بود دروغین نبود و باید به واقعی بودن آن اعتراف کرد. قطعا هوادار واقعی هر تیمی که از کرامت انسانی برخوردار است دست به چنین رفتارهایی نمی زند، اما نمی توان در بطن جامعه هواداری نیز منکر وجود آن دست از افرادی بود که یا اقدام به فحاشی می کنند و یا بعضا رفتارهای این چنینی که عموما منشا روانی دارد، از آن ها سر می زند.

قهرمان‌پروری کاذب

در کنار نقض تمامی حقوقی که از کودکان در چنین مواردی پایمال می شود، آنچه آینده کودک را در معرض آسیب جدی قرار می دهد و حتی سرنوشت وی را به مخاطره می اندازد قهرمان پروری کاذب است که با موج سواری عمدی یا غیرعمدی افراد و مجموعه های مختلف رخ می دهد و در نهایت ثمره ای جز آسیب های روحی به دنبال ندارد.

متاسفانه حقوق کودکان آن گونه که باید و شاید در کشور ما برای مردم تببین نشده است و همین مسئله موجب می شود تا به راحتی از کنار مسائل مهمی که کودکان در دوران رشد خود با آن متوجه هستند و بسیاری از این اتفاقات حتی آینده آن ها را نیز تحت تاثیر قرار می دهد، بگذریم. خانواده به عنوان کوچکترین نهاد اجتماعی کانون تولد و رشد کودک، بخش مهمی از نظام تربیتی است، با این وجود در کنار خانواده، آموزش و پرورش از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بوده و علاوه بر این، نهادهای حفظ حقوق کودکان و سایر مجموعه های فرهنگی، اجتماعی و حمایتی در جامعه دیگر ارکان یاری دهنده و موثر در این زمینه به شمار می روند و به نظر می رسد باید با استفاده از تمامی این ظرفیت ها و نگاهی عمیق تر و جدی تر در این حوزه فعالیت کرد تا شرایط مطلوب تری برای رشد کودکان در کشور فراهم شود.