کارشناسان علوم تربیتی و روانپزشکان کودک تأکید دارند که استفاده ابزاری از کودکان در شبکه‌های اجتماعی، مسیر رشد کودک را از روال طبیعی خارج می‌کند.

سالیان زیادی است که استفاده از گوشی همراه هوشمند و شبکه‌های اجتماعی، به جزء جدا نشدنی از زندگی افراد جامعه تبدیل شده است و هر روز ابعاد جدیدی از فضای مجازی را شاهد هستیم به گونه‌ای که بسیاری از افراد با عضویت در شبکه‌های اجتماعی مختلف علاوه بر به اشتراک گذاشتن علایق خود، به کسب درآمد می‌پردازند و در این بین برخی برای جذب دنبال کننده و لایک بیشتر، از خانواده و به ویژه کودکان خود استفاده می‌کنند. این سوال مطرح می‌شود که آیا خانواده‌ها به آسیب‌های فردی و اجتماعی که گریبان گیر این کودکان در دوران کودکی و آینده آن‌ها می‌شود، توجه می‌کنند یا خیر؟

رخساره فضلی دکترای علوم تربیتی در گفتگویی در این خصوص می‌گوید: این دقیقا نوعی کودک آزاری است. به دلیل اینکه کودکان برای لذت بردن از زندگی آفریده شده اند. باید خانواده‌ها برای رشد و بازی کودکان بستر‌های درستی فراهم کنند. متاسف هستم از اینکه استفاده ابزاری از کودکان زیاد شده است. از کودک به عنوان یک ابزار برای بالا بردن کاربران اینستاگرام استفاده می‌کنند.

خارج شدن کودک از مسیر رشد طبیعی با شوآف‌های مجازی والدین

این دکترای علوم تربیتی در ادامه بیان کرد: مطمئنا استفاده ابزاری از کودک در فضای مجازی آسیب دارد. آسیب فردی و اجتماعی بر روی کودک می‌گذارد. این نمود بارزی از کودک آزاری است. در درجه اول یک نیاز زود هنگام را در کودک ایجاد کرده ایم. مسیر رشد کودک از روال طبیعی خارج شده است. کودک به سوی وانمود سازی سوق داده می‌شود و آن چیزی که نیست نشان داده می‌شود از همین رو کودک از خود بودن فاصله می‌گیرد.

مصطفی یزدانی در گفتگو با راه آرمان؛ با بیان اینکه استفاده ابزاری از کودکان در بستر فضای مجازی یکی از معضلات اخیر است، گفت: برخی از خانواده‌ها از زمان تولد کودکان خود، تصاویر آنان را در صفحات اجتماعی خود می‌گذارند.

فوق تخصص روانپزشکی کودکان ادامه داد: چنانچه این مسئله علت یابی شود، متوجه خواهیم شد که بیشتر آنان درگیر مسائل مالی هستند و می‌خواهند از این فضا استفاده اقتصادی کنند و بر همین اساس آنان از کودکان در جهت گسترش فعالیت خود در بستر فضای مجازی استفاده می‌کنند.

وی افزود: این در حالی است که کودکان باید با همسالان خود بازی و بچگی کنند تا روحیات آن‌ها شکل گیرد؛ اما کودکان در این شرایط درگیر فضای مجازی می‌شوند تا خانواده آن‌ها به شهرت برسد.

ذبح کودکی فرزندان در شبکه‌های اجتماعی

یزدانی با اشاره به استفاده از آرایش و مدل‌های خاص برای کودکان جهت استفاده ابزاری از آن‌ها در بستر فضای مجازی عنوان کرد: این اقدامات در حالی شکل می‌گیرد که متناسب با سن کودکان نیست؛ اما خانواده‌ها با این فعالیت‌ها می‌خواهند لایک و فالوور بیشتری را صفحات اجتماعی خود کسب کنند.

فوق تخصص روانپزشکی کودکان ضمن اشاره به مطلب فوق ابراز کرد: مدل قرار دادن کودکان و استفاده از لوازم آرایش برای آن‌ها شاید این حس را در کودکان ایجاد کند که من زیبا نیستم و امر موجب کاهش اعتماد به نفس در کودکان می‌شود.

وی ادامه داد: ایجاد فضای رقابتی از دیگر مسائلی است که ممکن است برای کودکان در بستر شبکه‌های اجتماعی شکل گیرد به این معنا که فضای رقابتی در بین هم سالان کودکان ممکن است ایجاد شود که یک فرد لایک و فالوور بیشتری دارد و منم در شرایط پائین تری قرار دارم و این مسئله نیز موجب کاهش اعتماد به نفس در کودکان می‌شود.

یزدانی تصریح کرد: دلبستگی که بین والدین و کودکان و بالعکس باید وجود داشته باشد تا کودکان بتوانند در کنار والدین خود احساس راحتی و ابراز علاقه کنند، نقاشی بکشند، بازی‌های کودکانه انجام دهند و زمان اختصاصی والدین برای فرزندان و بالعکس در نظر بگیرند، شکل نمی‌گیرد و بسیاری از اوقات این موضوعات دستخوش مسائل دیگر می‌شود که آنان تمام وقت خود را در فضای مجازی می‌گذرانند تا شهرت پیدا کنند.

بحران هویت در نوجوانی؛ ارمغان استفاده ابزاری از کودکان در فضای مجازی

فوق تخصص روانپزشکی کودکان افزود: مسائل عنوان شده موجب می‌شود که آن دلبستگی که باید بین اعضای والدین و کودکان ایجاد شود، شکل نگیرد و خانواده‌ها گرایش بیشتر به مسائل مالی پیدا کنند؛ به گونه‌ای که حتی در برخی از موراد شاهد هستیم که پدر خانواده فعالیت خود را برای تبلیغات شبکه‌های اجتماعی و اینستاگرامی گذاشته و از کار اصلی خود فاصله گرفته است تا مشهور شود.

وی گفت: کودکانی که از آن‌ها استفاده ابزاری در فضای مجازی می‌شود، بسیار سرد و بی عاطفه هستند و دلبستگی ایمنی برای آن‌ها ایجاد نشده است و آنان در آینده مشکلات زیادی همچون شخصیتی و نمایشی پیدا خواهند کرد و در واقعیت نمی‌توانند خودشان را ابراز کنند و می‌خواهند صرفا در فضای مجازی باشند.

یزدانی با بیان اینکه این کودکان در نوجوانی دچار بحران هویت می‌شوند، عنوان کرد: کودکانی که در این فضا قرار می‌گیرند به این محیط اعتیاد پیدا می‌کنند و زودتر از سن خود از بسیاری از مسائل مطلع می‌شوند و این امر ممکن است که آن‌ها مورد سو استفاده جنسی قرار گیرند.

فوق تخصص روانپزشکی کودکان در پایان خاطر نشان کرد: باید فرهنگ سازی در این زمینه صورت گیرد که والدین صرفا به دلیل شهرت‌های موقتی کودکان خود را وارد این فضا نکنند و بگذارند کودکان در فضای بچه گانه خود باشند.

آسیب‌های استفاده از فضای مجازی برای نوجوانان

زینب یغمور در گفتگو با راه آرمان؛ با اشاره به استفاده روز افزون مردم از فضای مجازی به ویژه شبکه اجتماعی اینستاگرام و بیان اینکه این بستر را کشور‌های دیگر برای ما فراهم کرده اند و محتوا‌هایی برای جوانان و نوجوانان ما ارائه می‌دهند، گفت: فضای مجازی بسیار اهمیت دارد و بخشی از زندگی ما در این بستر در جریان است و ما باید بتوانیم از این فضا به نفع ارزش‌ها و تفکرات مردم خود استفاده کنیم.
این مدرس دانشگاه بیان کرد: ما باید بتوانیم با استفاده از بستر فضای مجازی حرف خود را به افراد زیادی در اقصی نقاط جهان برسانیم و این مسئله نقطه قوتی است که این فضا می‌تواند برای ما داشته باشد تا بتوانیم انقلاب خود را صادر کنیم.

وی افزود: دوره کودکی و نوجوانی از جمله دوره‌های بسیار مهم در مراحل رشد فرزندان عزیز ماست که برای حضورشان در فضای مجازی باید دقت فراوان داشته باشیم. نوجوانان به دلیل آنکه از مقطع کودکی خارج و به دوره بزرگسالی وارد می‌شوند در زمینه‌های جسمی، شناختی، روانشناختی، فرهنگی و … دستخوش تغییرات سریعی می‌شوند و باید به آنان توجه بسیار داشت.

این فعال فرهنگی اظهار کرد: نوجوانان به دلیل آنکه می‌خواهند استقلال داشته باشند اگر در فضای مجازی رها شوند، احتمال آنکه در این فضا آسیب ببینند بسیار زیاد است؛ استفاده افراطی از این فضا می‌تواند آسیب‌های جسمی به همراه داشته باشد و موجب کم تحرکی نوجوان شود، نوجوانی که باید ورزش کند و جنب و جوش داشته باشد، انرژی جسمی خود را تخلیه نمی‌کند و ممکن است به بیماری‌هایی مثل چاقی مبتلا شود.

خودشیفتگی و افسردگی هدیه اینستاگرام به نوجوان

یغمور بیان کرد: نوجوان در فضای مجازی و به ویژه اینستاگرام تصاویر لاکچری می‌بیند و با مشاهده لحظات خوب ثبت شده توسط دیگران، احساس می‌کند که آن افراد از خودش خوشبخت‌تر هستند و امکانات خود را کم ارزش می‌پندارد و احساس عدم رضایت از زندگی به او دست می‌دهد.

این مدرس دانشگاه خاطر نشان کرد: افراد با اشتراک گذاشتن تصاویر خود دچار خودشیفتگی می‌شوند و این مسئله صفتی است که در فضای مجازی در نوجوانان ممکن است به وجود آید. گاهی نوجوان نیاز به تأیید دیگران پیدا می‌کند و اگر در فضای مجازی توسط دیگران تأیید نشود، افسرده و نگران شده و به جای آنکه با توکل به خدا به نیروی درون خود متکی باشد، به تأیید دیگران وابسته می‌شود و این امر منجر به کاهش اعتماد به نفس نوجوان می‌شود.