سیاسی/ بین الملل سالهاست غربی‌ها به‌دنبال دشمن می‌گردند. از یونان و روم باستان تا اروپا و آمریکای امرو؛ ماجرا چیست و این دشمن، چه خاصیتی برای آنها دارد؟

به گزارش خبر فوری، نظرسنجی اخیر مرکز تحقیقاتی گالوپ نشان داد که از نظر آمریکایی‌ها، کشورهای روسیه، چین، ایران و کره‌شمالی بزرگترین دشمنان ایالات متحده آمریکا هستند. این نظرسنجی فارغ از کمّ و کیفش این پرسش را به ذهن متبادر می‌کند که اصولا چرا این سوال در ذهن گالوپ مطرح شده و هر ساله به دنبال پاسخ آن می‌رود؟

مفهوم "دیگری" در عصر یونان و روم

در پاسخ باید گفت اصولا کشورهای غربی و به خصوص آمریکا، هویت خود را در تقابل با یک "دیگری" درک می‌کنند. این ریشه در سنت و فرهنگ غرب به خصوص سنت مسیحی این تمدن دارد.

در عصر یونان و روم این تقابل دو گانه خیر و شر به صورت دو عنصر مجزا و قدرتمند در غرب وجود نداشت. یونانی‌ها دشمنان خود را "بربر" می‌نامیدند. آنها حتی این نام را به ایرانیانی که به مراتب قدرت بیشتری از آنان داشتند نیز اطلاق می‌کردند.

واژه بربر به معنی جاهل، نادان یا زبان نفهم است. یونانیان به صورت عام به افراد و جوامع بی‌تمدن این واژه را اطلاق می‌کردند و معتقد بودند هر جامعه‌ای غیر از یونانیان (دولت – شهرهای یونانی)، بی‌تمدن و پایین‌تر از آنان هستند. بنابراین، یونانی خود را بالاتر از هر جامعه دیگری می‌دید و به همین دلیل، جامعه دیگر (حتی اگر به لحاظ نظامی و اقتصادی و فرهنگی بالاتر از آن بود) برای او یک "دیگری" به حساب نمی‌آمد.

در تمدن روم نیز چنین روشی وجود داشت. روزگاری "کارتاژها" بزرگترین دشمن رومی‌ها بودند. روم با قدرت در مقابل کارتاژ ایستاد و در نهایت توانست این تمدن باشکوه را نابود کند اما در تمام این مدت، هرگز کارتاژ را "دیگری" خود نمی‌دید بلکه به چشم یک مزاحم به آن می‌نگریست. دقیقا این نگاه در مورد پارت‌ها و اشکانیان هم وجود داشت.

بزرگترین تمدن شرق، بارها با روم جنگید و آسیب فراوانی به این تمدن وارد ساخت، اما روم هرگز ایرانِ اشکانی را به چشم یک "دیگری" نگریست.

مفهوم دیگری در دوران مسیحیت

مفهوم "دیگری" به صورت دقیق، در تمدن شرق به خصوص ایران باستان و سنت میترائیستی آن وجود داشت. فرهنگ میترائیستی بعد از حمله اسکندر به ایران، آرام آرام وارد غرب شد و توانست به آرامی در قلب مسیحیت جا باز کند.

بعد از نفوذ و گسترش مسیحیت در روم باستان، این ثنویت میترائیستی وارد بخشی از سنت فکری مسیحی شد. ثنویت یا دوگانه انگاری میترائیستی مفهوم "دیگری" را به سنت غربی وارد ساخت و در مسیحیت به فلسفه تاریخ غربی ترزیق شد.

قدیس اگوستینوس که یکی از آباء کلیسا و از بزرگترین پایه‌گذاران سنت مسیحی است در کتاب مشهور خود "شهر خدا" به خوبی این مفهوم "دیگری" را پرورش می‌دهد.

اگوستینوس از دو مفهوم "شهر خدا" و "شهر شیطان" یاد می‌کند. دو مفهومی که همواره در مقابل هم بوده و یک جنگ همیشگی با هم دارند. از نظر اگوستینوس، دیگریِِ غرب (مسیحی) دیگر وحشی‌ها، بربرها و جوامعی پایین‌تر از غرب (به قول خودشان) نیستند. اگوستینوس از مفهوم "شهر" برای دیگری استفاده می‌کند.

اگوستینوس معتقد است دیگریِ شهر خدا خود نیز یک شهر است با تمام لوازم، روابط و پیشرفتش؛ منتها شهری سیاه، تاریک و شیطانی است که در مقابل شهر خدا قرار گرفته است. بنابراین، در مسیحیت، اولین مفهوم "دیگری" به معنای دقیقش (به معنی یک قدرت در مقابل قدرت دیگر نه یک مزاحم بی تمدن) شکل می‌گیرد و وارد تمدن غرب می‌شود.

دیگری غرب، یک مرور تاریخی

در عصر قرون وسطی مفهوم "دیگری" اگرچه وارد سنت فکری غربی می‌شود، اما در عرصه عمل زیاد به کار گرفته نمی‌شود. اروپا در خود فرو می‌رود و حدود 700سال بدون ارتباط با سایر کشورها و تمدن‌ها در غار تنهایی خود فرو می‌رود.

با افزایش جمعیت اروپا، افزایش ارتباط اقتصادی غرب با شرق، تحولات دستگاه کلیسایی و … غرب متوجه شرق شد و کلیسا دیگری خود یعنی اسلام فاتح بیت المقدس را پیدا کرد. غرب که حالا مفهوم "دیگری" برایش موتور محرکه شده بود، به قلمرو اسلامی حمله کرد و جنگ‌های 200ساله صلیبی آغاز گردید.

اولین تحولات غرب در همین دوره شکل گرفت. حالا غرب مسیحی یک "شهر شیطان" (به قول خودشان) پیدا کرده بود. به همین دلیل، از طریق تقابل با این دیگری، توانست از غار تنهایی خود خارج شده و زمینه تحول خود را پیدا کند.

با آغاز رنسانس و عصر اصلاحات دینی، این دیگری (یعنی اسلام) جای خود را به "پروتستانتیسم" داد. جوامع کاتولیک و پروتستان به جان هم افتادند. جنگ‌های 30ساله حاصل همین تقابل بود.

در این دوره، برخی متفکران و گروه‌ها مانند "لایب نیتس" ( فیلسوف آلمانی) سعی کردند طرح وحدت جهان مسیحی را مطرح و بین کاتولیک‌ها و پروتستان‌ها صلح ایجاد کنند. لایب نیتس به خوبی متوجه شده بود که غرب مسیحی احتیاج به یک دیگری دارد تا بتواند به جلو پیش برود. منتها او معتقد بود دیگری نباید یک مذهب داخلی باشد.

لایب نیتس دیگری حقیقی غرب را بزرگترین قدرت اسلامی آن زمان و تهدید اول غرب یعنی "عثمانی" می‌دانست. او سفرهای بسیاری به امیرنشین‌های آلمانی و قلمرو پاپ داشت و از مسیحیان می‌خواست که همه علیه عثمانی متحد شوند.

دیگری غرب در دنیای جدید، آمریکا و رقباش

تمدن غربی در تمام دوران حیاتش با همین مفهوم "دیگری" یا "دشمن ذاتی" به سمت جلو پیش رفته است. تو گویی این مفهوم بنیاد فلسفه‌ی تاریخ است. این مفهوم در عصر قدرت آمریکا نیز خود را نشان می‌دهد. در دوران جنگ سرد به صورت تقابل سوسیالیسم و لیبرالیسم یا شرق و غرب و بعد از فروریختن دیوار برلین نیز به صورت تقابل روسیه و آمریکا یا چین و آمریکا به ظهور می‌رسد.

هنوز بزرگترین متفکران لیبرالیسم که آموزه‌های خود را با مفاهیم فلسفه تاریخ می‌آمیزند معتقدند غرب با این "دیگری" است که می‌تواند زنده بماند. فوکویاما از بزرگترین معتقدان به این نظریه است که به دلیل ضعف سوسیالیسم و رقبای آمریکا معتقد است آمریکا پیروز تاریخ و مسلکش پایان آن است.

گزارش گالوپ، دشمن اول آمریکا کیست؟

گزارش گالوپ در همین چارچوب باید دیده شود. حالا بد نیست با این مرور تاریخی، نگاهی نو به نتایج نظرسنجی این مرکز داشته باشیم. طبق نتایج مرکز گالوپ، چین با ۲۲ درصد، ایران با ۱۹ درصد، کره شمالی با ۱۲ درصد، کشور عراق با ۷ درصد و اسرائیل با ۲ درصد دشمنان بعدی امریکا از نظر شهروندان امریکایی محسوب می شوند.

از سال ۲۰۱۲ به بعد نگاه منفی مردم امریکا نسبت به ایران روند کاهشی داشته و از تقریبا ۳۰ درصد به ۹ درصد در سال ۲۰۱۹ رسیده است. اما در سال ۲۰۲۰ دوباره افزایش داشته و ۱۹ درصد را نشان می دهد.

نظرسنجی از سال ۲۰۰۵ به صورت روندی تقریباً هر سال اجرا می شود. آخرین نظرسنجی گالوپ در ۲۰۲۰ و با اندازه نمونه ۱۰۰۰ اجرا شده است. جامعه آماری شهروندان بالای ۱۸ سال امریکایی هستند. گفتنی است این سوال به صورت باز و بدون گزینه از شهروندان پرسیده می‌شود تا بتواند پاسخی تازه به یک بحران قدیمی در غرب دهد.

badoorbin.com
akhbarazad.com
منبع : خبرفوری