توانبخشی پس از جراحی تعویض زانو معمولاً شامل یک برنامه 12 هفته‌ای است که به تقویت عضلات و افزایش دامنه حرکت مفصل کمک می‌کند. هدف این مراحل، بازگرداندن بیمار به زندگی فعال و طبیعی است. اگرچه روند بهبودی کامل ممکن است تا یک سال طول بکشد، بسیاری از افراد می‌توانند زودتر به فعالیت‌های روزمره بازگردند. برای مثال، اغلب بیماران توانایی راه رفتن بدون کمک را حدود 3 هفته پس از جراحی بازیافته و معمولاً پس از 4 تا 6 هفته می‌توانند دوباره رانندگی کنند.
روز اول پس از جراحی تعویض مفصل زانو
اولین روزها پس از جراحی: بیمار در روزهای اول باید بتواند کارهایی مانند لباس پوشیدن و استفاده از سرویس بهداشتی را با کمک پرستار یا کاردرمانگر انجام دهد. فیزیوتراپی در این مرحله به تقویت عضلات و بهبود دامنه حرکتی زانو کمک می‌کند و از همان ۲۴ ساعت اول باید آغاز شود.
معیارهای ترخیص بیمار از بیمارستان: برای اطمینان از آمادگی بیمار برای ترخیص، پزشکان چندین معیار را بررسی می‌کنند، از جمله:
- ثبات علائم حیاتی مثل ضربان قلب و فشار خون
- کنترل درد با داروهای تجویزی
- توانایی حرکت، از جمله بلند شدن از تخت، راه رفتن کوتاه و توانایی بالا رفتن از چند پله
فعالیت‌های توانبخشی در خانه: در روزهای ابتدایی پس از بازگشت به خانه، تورم و کبودی زانو طبیعی است. تمرکز بر صاف نگه‌داشتن زانو و بهبود تدریجی میزان خم شدن زانو، از اهداف اصلی است. رعایت توصیه‌های پزشکی و تمرینات فیزیوتراپی به بهبودی سریع‌تر و جلوگیری از فشار اضافی بر زانو کمک می‌کند.
میزان بهبودی تا هفته اول
تا پایان هفته اول پس از جراحی تعویض مفصل زانو، روند بهبودی به‌طور پیوسته پیش می‌رود و تمرینات فیزیوتراپی برای بهبود حرکت و دامنه حرکتی زانو انجام می‌شود. اهداف اصلی هفته اول شامل موارد زیر است:
- تمرین راه رفتن. بازسازی الگوی راه رفتن طبیعی و افزایش اعتماد به نفس بیمار برای استفاده از زانو.
- افزایش دامنه حرکتی. تلاش برای صاف و خم کردن زانو به اندازه طبیعی.
- تقویت عضلات اطراف زانو. شروع تمرینات سبک برای تقویت عضلات و حمایت از مفصل.
- استفاده از دوچرخه ثابت. در صورت اجازه فیزیوتراپیست، شروع دوچرخه‌سواری سبک برای تقویت زانو.
همچنین، برای مدیریت درد و تورم، بیمار باید از داروهای مسکن تجویز شده استفاده کند، از کمپرس یخ برای کاهش التهاب بهره ببرد و زانو را بالا نگه دارد تا ورم کاهش یابد. این اقدامات به تسریع روند بهبودی کمک کرده و از آسیب‌های احتمالی جلوگیری می‌کند.
پایبندی به دستورالعمل‌ها و مشورت با فیزیوتراپیست و پزشک در این مرحله ضروری است تا روند بهبودی به‌طور مؤثر پیش برود.
میزان بهبودی تا هفته سوم
- قادر خواهید بود بدون احساس ناراحتی خاصی بیش از ۱۰ دقیقه بایستید یا راه بروید.
- انجام فعالیت‌های روزمره مانند دوش گرفتن و لباس پوشیدن آسان‌تر خواهد شد.
- بسیاری از افراد دیگر نیازی به واکر ندارند و می‌توانند با استفاده از عصا یا حتی بدون وسایل کمکی به راحتی راه بروند.
- بیشتر افراد می‌توانند در این مرحله بدون استفاده از داروهای تجویزی درد را کنترل کنند، اگرچه استفاده از مسکن‌های سبک‌تر مانند استامینوفن ممکن است همچنان توصیه شود.
در این دوره، پزشک و فیزیوتراپ بر اساس میزان پیشرفت و شرایط خاص شما، برنامه تمرینی را تعدیل خواهند کرد تا به بهبود بیشتر عملکرد زانو و بازگشت به فعالیت‌های عادی کمک کنند.
میزان بهبودی تا هفته ۴ تا ۶
در هفته چهارم تا ششم پس از جراحی تعویض زانو، اگر برنامه‌های تمرینی و توانبخشی را با دقت دنبال کرده باشید، بهبود قابل ملاحظه‌ای در قدرت، انعطاف‌پذیری، و دامنه حرکتی زانو خواهید داشت. در این مرحله، باید شاهد کاهش قابل توجهی در تورم و التهاب زانو باشید و همچنین خم شدن و تحمل وزن زانو بهبود یافته باشد. هدف اصلی در این مرحله، تقویت بیشتر عضلات و به حداکثر رساندن دامنه حرکتی است.
میزان بهبودی در پایان هفته ۶
- بازگشت به محل کار. اگر شغل شما در محیط دفتری است و فعالیت‌های سنگینی نیاز ندارد، می‌توانید در هفته چهارم تا ششم به محل کار بازگردید. اما در صورتی که کار شما نیاز به پیاده‌روی مداوم، سفر یا بلند کردن اجسام سنگین دارد، احتمالا بازگشت به کار تا ۳ ماه زمان می‌برد تا از ایمنی و آمادگی کامل زانوی شما اطمینان حاصل شود.
- رانندگی. بسیاری از افراد بین هفته چهارم تا ششم رانندگی را از سر می‌گیرند، اما پیش از تصمیم‌گیری نهایی باید با جراح خود مشورت کنید. اگر همچنان برای کنترل درد از داروهای مسکن مخدر استفاده می‌کنید، توصیه می‌شود از رانندگی خودداری کنید تا از هرگونه خطر و عوارض احتمالی پیشگیری شود.
- سفر. در اکثر موارد، بیماران می‌توانند بعد از ۶ هفته بدون خطر سفر کنند. به دلیل اینکه نشستن طولانی‌مدت در سفرهای طولانی، مانند پرواز، ممکن است خطر لخته شدن خون را افزایش دهد، پیش از هفته ششم بهتر است از سفرهای طولانی پرهیز کنید.
میزان بهبودی تا هفته ۷ تا ۱۱
تا پایان هفته یازدهم، اکثر بیماران به تمرینات فیزیوتراپی و تقویت تدریجی زانو ادامه می‌دهند. هدف از این برنامه، بهبود سریع‌تر دامنه حرکتی زانو تا حدود ۱۲۰ درجه و افزایش قدرت عضلات اطراف مفصل است. این تمرینات به افزایش پایداری و عملکرد زانو کمک کرده و بیمار را به زندگی عادی بازمی‌گرداند. در این مدت، فیزیوتراپ با توجه به بهبود زانو، تمرینات را متناسب با وضعیت بیمار تنظیم می‌کند.
میزان بهبودی تا هفته ۱۲
تا هفته دوازدهم، باید به تمرینات و توانبخشی منظم ادامه دهید و احساس بهتری هنگام انجام آن‌ها داشته باشید. در این زمان، درد و سفتی زانو به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد و دامنه حرکتی زانو نزدیک به حالت طبیعی است. با این حال، همچنان باید از فعالیت‌های سنگین یا پرضربه که به ایمپلنت‌ها و بافت‌های اطراف زانو فشار می‌آورند، خودداری کنید. این فعالیت‌ها شامل:
- دویدن و ورزش‌های سنگین مانند بسکتبال و فوتبال. این حرکات فشار زیادی به زانو وارد می‌کنند و می‌توانند به ایمپلنت آسیب بزنند.
- اسکی و ایروبیک با حرکات شدید. این فعالیت‌ها به دلیل برخوردهای شدید و تغییرات ناگهانی جهت، مناسب نیستند.
- دوچرخه‌سواری با شدت بالا. حتی در این مرحله از بهبودی، باید دوچرخه‌سواری با شدت کم و ملایم انجام شود.
میزان بهبودی تا هفته ۱۳ و بعد از آن
تا هفته سیزدهم پس از جراحی تعویض مفصل زانو، بهبودی به تدریج ادامه می‌یابد. درد و تورم کاهش می‌یابد و زانو به شرایط طبیعی نزدیک‌تر می‌شود. این مرحله به تقویت قدرت و انعطاف‌پذیری زانو نیاز دارد و تمرینات مداوم و مدیریت درد ضروری است.
زمان بازگشت به فعالیت‌ها:
- بیشتر بیماران طی ۳ ماه به فعالیت‌های روزمره بازمی‌گردند، اما برای بازگشت به حداکثر قدرت و دامنه حرکتی، ۶ ماه تا یک سال زمان نیاز است.
- عواملی چون سن، شرایط سلامتی و پیروی از برنامه توانبخشی بر این زمان تأثیر می‌گذارند.
جمع‌بندی
احتمالاً تا ۱۲ هفته پس از جراحی عمل تعویض مفصل زانو در مسیر بهبودی قرار خواهید گرفت، اما ممکن است بتوانید حدود ۴ تا ۶ هفته پس از جراحی به انجام فعالیت‌های روزمره خانه بازگردید. متعهد بودن به تمرینات توانبخشی و انجام فعالیت‌های تجویز شده توسط فیزیوتراپ می‌تواند به تقویت زانو و بازیابی دامنه حرکتی کامل کمک کند. زمان بهبودی متوسط بعد از عمل تعویض مفصل زانو تقریبا 6 ماه است اما می تواند نزدیک به 12 ماه طول بکشد تا به طور کامل به فعالیت های فیزیکی پرفشار بازگردد.
آخرین دیدگاه