محمدرضا عارف زاده ۲۷ آذر ۱۳۳۰ است و ۷۳ سال دارد. وی سیاستمدار اصلاح‌طلب، مهندس برق و مدرس دانشگاه است که پس از پیروزی مسعود پزشکیان به‌عنوان رئیس شورای سیاستگذاری دولت چهاردهم به فعالیت پرداخت.

وی رئیس بنیاد امید ایرانیان اصلی‌ترین تشکل اصلاح‌طلب است و همزمان عضو حقیقی مجمع تشخیص مصلحت نظام، عضو پیوسته و رئیس گروه علوم مهندسی فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران و رئیس هیئت مدیرهٔ بنیاد باران به شمار می‌رود.

او سابقه نمایندگی تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس و رئیس فراکسیون امید در دوره دهم مجلس شورای اسلامی و عضویت در شورای عالی انقلاب فرهنگی را در کارنامه خود دارد.

عارف پس از تحصیل مهندسی برق در دانشگاه تهران و دانشگاه استنفورد، کار خود را با معاونت طرح و توسعه و سپس سرپرستی شرکت مخابرات ایران آغاز کرد. او از سال ۱۹۸۲ تا ۱۹۹۵ استاد دانشگاه صنعتی اصفهان و از آن زمان تاکنون استاد دانشکده مهندسی برق دانشگاه صنعتی شریف بوده است.

در سال‌های دهه ۱۳۶۰ در سمت‌های معاونت‌های دانشجویی، آموزشی و هماهنگی و قائم مقامی وزارت فرهنگ و آموزش عالی مشغول به کار بود. او در سال ۱۳۷۳ تا ۱۳۷۶ به‌عنوان رئیس دانشگاه تهران فعالیت می‌کرد.

با انتخاب سید محمد خاتمی به‌عنوان رئیس‌جمهور ایران در ۱۳۷۶، عارف به عنوان وزیر پست و تلگراف و تلفن به کابینه دولت هفتم راه یافت. در سال ۱۳۷۹ به‌عنوان اولین رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و معاون رئیس‌جمهور منصوب شد. در دولت دوم سید محمد خاتمی او سمت معاون اول رئیس‌جمهور ایران را تا سال ۱۳۸۴ برعهده داشت.

او در انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۲ ایران با شعار «معیشت و منزلت و عقلانیت» کاندیدا و تأیید صلاحیت شد؛ اما پس از یک ماه مبارزه انتخاباتی و پس از دریافت نامه‌ای از سید محمد خاتمی، چهار روز پیش از رأی‌گیری از شرکت در انتخابات ریاست جمهوری ایران انصراف داد تا حسن روحانی نامزد پیروز لقب گیرد.

عارف در دهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی سرلیست فهرست سی نفرهٔ ائتلاف فراگیر اصلاح طلبان: گام دوم در تهران بود و توانست با کسب ۱٬۶۰۸٬۹۲۶ رأی، در رتبهٔ اول تهران، وارد مجلس دهم شود. در این انتخابات تمام سی کرسی تهران به فهرست اصلاح طلبان به سرلیستی وی رسید. عارف نیز بالاترین آرای تهران و سرتاسر کشور را به‌دست‌آورد.

محمدرضا عارف پس از آن، رئیس فداکسیون امید شد اما نتوانست رییس مجلس شود و با ریاست علی لاریجانی. او به حاشیه رفت.

زندگی خانوادگی یک سیاستمدار یزدی که تحصیلکرده آمریکاست

محمدرضا عارف در سال ۱۳۳۰ در خانواده‌ای مذهبی در یزد به دنیا آمد. پدرش حاج‌میرزا احمد عارف از بازاریان سرشناس یزد بوده است. عارف از کودکی در ریاضی موفق بود، گفته می‌شود در پنج سالگی به حساب سیاق تسلط داشته و در سال ۱۳۴۸ در مسابقات کشوری ریاضی در رامسر رتبهٔ نخست کشوری را به دست آورده است. در کنکور سراسری ریاضی ۱۳۴۹ رتبهٔ دوم کشوری را کسب کرد و در رشته مهندسی برق در دانشکدهٔ فنی دانشگاه تهران مشغول به تحصیل شد. عارف در قبل از انقلاب در زمینهٔ برگزاری جلسات مذهبی در دوران دانشجویی در دانشگاه تهران نقش داشته است.

وی همچنین در سال ۱۳۵۴ توسط کمیته مشترک ضدخراب‌کاری ساواک دستگیر شده است. در سال ۱۳۵۴ با معدل ۳٫۹۱ از ۴ فارغ‌التحصیل گشت. در همین سال با استفاده از بورس تحصیلی دانشگاه صنعتی اصفهان به آمریکا رفت. او طی سال‌های تحصیل در ایالات متحده در انجمن اسلامی دانش‌جویان آمریکا و کانادا عضو رسمی بوده و فعالیت داشته است.

در سال ۱۳۵۵ مدرک کارشناسی ارشد و در سال ۱۳۵۹ مدرک دکترای خود را در رشتهٔ برق مخابرات با معدل چهار از چهار به سرپرستی تامس ام. کاور از دانشگاه استنفورد گرفت.

او در تز دکترای خود به بررسی شبکه‌های غیر حلقوی که در فرستنده‌ها لینک‌های قطعی پخش‌کننده بدون هیچ تداخل در گیرنده‌ها دارند پرداخت. چنین شبکه‌هایی شبکه‌های عارف نامیده می‌شوند. زمینه تحقیقاتی وی نظریه اطلاعات و رمزنگاری است. وی همچنین از مؤسسان انجمن رمز ایران بوده است.

عارف تألیف یا ارائهٔ بیش از ۳۸۰ مقالهٔ علمی را در کارنامهٔ خود دارد. کتاب سیستم‌های مخابراتی دیجیتال و آنالوگ او در سال ۱۳۶۹ به عنوان کتاب سال انتخاب شد. کتاب‌های سیگنال‌ها و سیستم‌ها و سیگنال‌های تصادفی از دیگر کارهای ترجمهٔ او هستند.

از او مقالات متعددی در ژورنال‌ها و مجلات گوناگون داخلی و خارجی به چاپ رسیده است که فهرستی از آن‌ها در صفحهٔ خانگی او در وبگاه دانشکدهٔ برق دانشگاه صنعتی شریف موجود است.

او از ۱۳۶۰ تا ۱۳۷۳ استاد دانشکده برق و کامپیوتر دانشگاه صنعتی اصفهان بود و اکنون استاد گروه برق مخابرات دانشگاه صنعتی شریف است.

همسر عارف کیست؟

همسر او حمیده مروج متولد سال ۱۳۳۵ در شهرستان یزد می‌باشد. محمدرضا عارف هم از آن نامزدهایی بود که به همراه همسرش برای ثبت نام در انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۹۲) در ستاد انتخاباتی وزارت کشور حضور پیدا کرد.

پیش از انقلاب و در زمانی که عارف به عنوان دبیر انجمن اسلامی ایران در آمریکا فعال بوده است طی نامه‌ای به انجمنهای ایران می‌خواهد که دختری را برای ازدواج با او معرفی کنند. در پی این نامه حمیده مروج که در آن زمان ۲۱ ساله بوده است به او معرفی می‌شود و با هم ازدواج می‌کنند. حاصل ازدواج محمدرضا عارف و حمیده مروج سه فرزند پسر است.

در تیر ماه سال ۱۳۹۶ صحبت‌های یکی از فرزندان او به نام حمیدرضا در مورد در مورد تحصیلات دانشگاهی و تأثیر ژنتیک بر روند تحصیلی در شبکه‌های اجتماعی بازخورد وسیعی داشت. او در قسمتی از این مصاحبه اظهار کرده بود که: «… هر کسی که توانایی داشته و به نقطه ای رسیده، حتماً استعدادهایی در وجودش بوده؛ بالاخره تأثیر وراثت وجود دارد، ژن خوب دارد. پدر و مادر من هر دو جزو شاگرد اول‌های کنکور در کشور بودند، مادر من رتبه ۱۵ کنکور داشته؛ این ژن منتقل می‌شود. ما سه برادر، هر سه درس‌هایمان خوب بوده و خوب تحصیل کردیم؛ من خودم بعد از اینکه تحصیلاتم در دانشگاه صنعتی شریف به اتمام رسید، در سال ۸۵ رفتم آمریکا و با رزومه و نمرات خوبم در دانشگاه جرج واشینگتن پذیرش گرفتم و دکترای روابط بین‌الملل را در دانشگاه فلوریدا خواندم. آنجا نگاه نمی‌کنند که تو پسر چه کسی هستی؟ به رزومه نگاه می‌کنند.»

یک ژن خوب در دولت پزشکیان

محمدرضا عارف حالا در دولت پزشکیان کار سختی پیش رو دارد. مسعود پزشکیان دولتش را دولت وفاق مای نامیده و عارف باید کابینه‌ای را معرفی کند که ممکن است چهره های اصلاح طلب هم داشته باشد.

او همچنین در شرایطی باید به پزشکیان کمک کند که مجلس همسو با دولت نیست و احتمالا کار سختی در رای اعتماد پیش روی خود دارد.

عارف که در رقابت با چهره‌هایی چون طیب نیا، شریعتمداری، جهانگیری و لاریجانی به مقام معاون اولی رسیده، حالا می‌تواند دولت پزشکیان را تبدیل به دولت سوم خاتمی کند. دولتی اصلاح‌طلب که شاید یارانی از جریانات میانه‌رو اصولگرا را نیز در کنار خود داشته باشد.