فرهنگستان علوم دهم تیر ۱۴۰۱ گزارشی در زمینه وضعیت کشور منتشر کرد که بخشی از آن ارئه آمارهای آموزش کشور است. گزارش به سرشماری های جمعیتی و منابع دولتی استناد می کند.
به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین مطابق این گزارش «حدود ۳۰ % از جمعیت ۱۸ تا ۲۴ سال، تحصیلات متوسطه دوم ندارند که این میزان بسیار بالاتر از متوسط کشورهای اروپائی (۳/۱۰ %) است. مضافا اینکه بر اساس آخرین سرشماری (۱۳۹۵) )۵۶ % از جمعیت کشور فاقد تحصیلات کامل متوسطه بوده اند. بر اساس نتایج آزمون تیمز و پرلز؛ دانش آموزان ایرانی از کیفیت مناسب آموزش و یادگیری برخوردار نیستند. مثالا در ریاضیات پایه های چهارم و هشتم ۳۲ %از دانش آموزان، نمره ی کمتر از ۴۰۰ (کمترین سطح صلاحیت به عنوان آستانه ی فقر آموزش) کسب نموده اند. این شاخص در سطح بین المللی ۸ %است. ضمن اینکه از مجموع ۵۸ کشورِ سنجش شده، تعداد ۵۰ کشور در این شاخص، وضعیت بهتری نسبت به ایران دارند. میانگین نمرات آزمون های نهایی پایه ی دوازدهم در سال تحصیلی ۹۸-۹۷ حدود ۱۲.۶ بوده است: به تعبیر دیگر این میزان در گروه های مختلف عبارتند از: علوم انسانی ۱۰.۷۵ ،علوم تجربی ۱۳.۷۷ ،ریاضی-فیزیک ۱۲.۸۵ ، معارف ۱۳.۲.
در حال حاضر سهم آموزش و پرورش از تولید ناخالص ملی در ایران ۳ /۲ %است. این در حالی است که میانگین جهانی ۴ %می باشد. آموزش و پرورش از بودجه ی عمومی نیز ۹ /۱۰ %را به خود اختصاص داده است که با میانگین جهانی فاصله معناداری دارد. گزارش فرهنگستان می گوید با افول آموزش، «نافرهیختگی» با شتاب گسترش یافته است. دو شاخص برای نافرهیختگی را نشان می دهد:
یک) کاهش شدید «جمعیت فرهیخته»؛
دو) افزایش شدید «ناهنجاری های اجتماعی»
این گزارش ادامه میدهد: «چگالی جمعیت فرهیخته کشور (نسبت افراد با تحصیلات دانشگاهی در نیروی کار به کلِ نیروی کار) که براساس هدف برنامه ششم توسعه، نزدیک به میزان ۵۰ %تعیین شده بود، در حال حاضر به حد ۴۰ %رسیده و به سرعت روند کاهشی یافته است. میزان این شاخص در جوامع پیشرو بالای ۵۲ %و در کشوری مانند کره جنوبی ۷۸ %است. همچنین عملکرد برنامه توسعه اخیر در تعداد دانش آموختگان علوم پایه، صرفا" در حد که زنگ خطری جدی در توسعه منابع انسانی دانشمند کشور است. اما از منظر «کیفیت فرهیختگی» می نویسد: براساس «پژوهش های دانشگاهی متکی بر داده های پیمایشی معاونت اجتماعی وزارت کشور در خصوص برنامه های چهارم و پنجم توسعه، گویای روند صعودی ناهنجاری های اجتماعی است: مانند افزایش۷۲ درصدی ناامیدی، افزایش ۱۰۴درصدی فریب و تقلب و تقویت ۱۶۰ درصدی طمع در جامعه» فرهنگستان تاکید میکند که این آمارها و گزارش ها برای این است که نه تنها حکومت و سیاستمداران بلکه دانشگاهیان و همچنین عامه مردم از واقعیت ها و تحولات کشور آگاه شوند.
نعمتالله فاضلی در کانال تلگرام خود ضمن به اشتراک گذاشتن بخشی از گزارش فرهنگستان مینویسد: سال هاست محققان متعدد از فروپاشی اجتماعی کشور صحبت می کنند. کم کم نشانه های «فروپاشی فرهنگی» نیز دیده می شود. چیزی که ستون و تکیه گاه ایران بوده و هست، فرهنگ آن است. منظورم از فرهنگ، «ذخیره دانایی»، «فرهیختگی»، «حس تعلق به ایران»، توجه به «علم» و «آموزش»، «ادبیات» و «هنر» و توسعه ظرفیت آرزومندی ایرانی ها برای ساختن جامعه ای معاصر و مدرن است.
این جامعهشناس شناخته شده میافزاید: آموزش مدرسه ای بنیاد رنسانس ایران مدرن است. فروپاشی و احتضار آن به معنای مرگ جامعه است. جامعه مدنی، محققان دانشگاهی، روزنامه نگاران، فعالان فرهنگی، هنرمندان و آن ها که ایران را دوست دارند و دغدغه این سرزمین در وجودشان هست، می طلبد که گفت وگوی عمومی درباره مدرسه را گسترش دهند و راه های ارتقای کیفیت و نجات «مدرسه جدید» را باز کنند.
۶۵
آخرین دیدگاه