نیویورک تایمز در یادداشتی به قلم فرناز فصیحی نوشته «چند ماه از از آغاز مذاکرات احیای برجام گذشته و اتحادیه اروپا متن نهایی توافق را به دو طرف ارائه کرده است. مذاکرات در این میان بار‌ها متوقف شده، به بحران کشیده شده و به نتایج تهدیدآمیز رسیده و هنوز مشخص نیست آیا متن نهایی قرار است پایان این روند باشد یا نه. آمریکا و اروپا گفته‌اند که صبرشان تمام شده و جوزف بورل گفته آنچه مذاکره کردنی بود، مورد مذاکره قرار گرفت و الان منتظر تصمیم سیاسی طرفین هستند.
مقامات آمریکایی هشدار داده‌اند که زمان برای رسیدن به یک توافق در حال تمام شدن است. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفته این کشور آماده رسیدن فوری به یک توافق است و پیشنهاد اروپا تنها بستر موجود و ممکن است.
مقامات آمریکایی درباره آمادگی ایران برای توقف برنامه هسته‌ای در ازای لغو تحریم‌ها تردید دارند. اما تحلیلگران بر این باورند که طرفین از چیزی که انتظار می‌رود به یک توافق نزدیک‌تر شده‌اند.
به گفته یک مقام نزدیک به مذاکرات و دو فرد ایرانی آشنا به روند مذاکره، ایران در یک تغییر ناگهانی تصمیم گرفته درخواست‌های کلیدی‌اش را کنار بگذارد. یکی از آن‌ها اصرار به حذف نام سپاه از فهرست گروه‌های تروریستی آمریکاست.
این درخواست یکی از بن‌بست‌های احیای برجام در ماه‌های گذشته بوده است. یکی دیگر از این بن‌بست‌ها هم درخواست ایران از دولت بایدن برای ارائه تضمین است. ایرانی‌ها قبول کرده‌اند که چنین وعده‌ای ممکن نیست.
جوزف کرینکیون متخصص سیاست‌های هسته‌ای که به دولت اوباما در زمان مذاکره برجام نزدیک بوده می‌گوید «ما از هر زمانی از ماه می به این سمت به توافق نزدیک‌تر شده‌ایم. در ماه می مذاکرات به دلیل انتخابات در ایران متوقف شده بود. باید بگویم توافق احتمالا حاصل می‌شود.»
چنین گشایشی می‌تواند دستاورد سیاست خارجی برای بایدن در آستانه انتخابات میان‌دوره‌ای سنا در پاییز باشد؛ بنابراین مقامات اروپایی می‌گویند رئیس جمهور آمریکا نگران انتقاد جمهوری‌خواهان و حتی دموکرات‌های مخالف برجام است.
فاکتور دیگر هم می‌تواند درخواست جدید ایران در مورد پادمان باشد. ایران خواسته آژانس پرونده سه سایت هسته‌ای مشکوک را مختومه اعلام کند. کرینکیون می‌گوید «این مدل ایرانی‌هاست؛ به سمت توافق می‌روند و ناگهان در دقیقه آخر می‌گویند فقط یک درخواست دیگر داریم.»
آژانس بین المللی انرژی اتمی مدعی است رد پای اورانیوم را در سه سایت اعلام نشده پیدا کرده است. سند این ماجرا بعد از خروج اسناد هسته‌ای ایران توسط ماموران اسرائیلی به دست آژانس رسید. اسناد دزدیده شده نشان می‌داد ایران برنامه هسته‌ای تسلیحاتی‌اش را تا سال ۲۰۰۳ ادامه داده است. آمریکایی‌ها معتقدند این برنامه همان جا متوقف شده، اما اسرائیلی‌ها هنوز قانع نشده‌اند.
ایران بازرسی‌های آژانس را تا زمانی که توافق احیا نشده متوقف کرده است. آژانس می‌گوید پذیرش احیای برجام اینکه بدانیم ایران کجای غنی‌سازی اورانیوم ایستاده ممکن نیست چرا که این کشور دوربین‌های آژانس را قطع کرده و اجازه تعویض حافظه دوربین‌ها را نداده است.
الی گرانمایه عضو شورای اروپایی سیاست خارجی می‌گوید درست مانند سال ۲۰۱۵، پیوند نزدن گذشته ایران به آینده‌اش کار دشواری شده است. حتی اگر توافق در نهایت امضا شود هم رسیدن به توافق جدید چندین ماه طول می‌کشد. منتقدان می‌گویند حتی اگر ایران قبول کند غنی‌سازی‌اش را محدود کند، این کشور به دانش ساخت سلاح دست پیدا کرده است.
نور نیوز وبسایت نزدیک به شورای عالی امنیت ملی ایران گفته «ایران قبول ندارد که پیش‌نویس ارائه شده، متن نهایی است.» در چنین شرایطی بعد از امتناع بایدن از خروج سپاه از فهرست گروه‌های تروریستی، ایران سانتریفیوژ‌های پیشرفته‌ترش را فعال کرد و به سمت غنی‌سازی ۶۰ درصد رفت. در ایران بسیاری از تحلیلگران نسبت به توافق زودهنگام تردید دارند. دولت اصولگرای ایران دچار تشتت است. تندرو‌های ایران به غرب اعتماد ندارند و برخی نمایندگان اصولگرای مجلس گفته‌اند هرگونه توافقی بدون اینکه سپاه از فهرست گروه‌های تروریستی خارج شود، فاقد اعتبار است.
علی واعظ رئیس پروژه ایران در گروه بحران‌های بین المللی می‌گوید اگر تلاش برای رسیدن به توافق با شکست مواجه شود غرب باید به دنبال جایگزین‌های دیگری نظیر یک توافق موقت همزمان با تشدید تحریم‌ها در برابر افزایش سانتریفیوژ‌ها برود.
آخرین دیدگاه