سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مانند اغلب کشورهای جهان، در نهادهای بالادستی تنظیم میشود.
رهبر انقلاب در ارتباط تصویری با مردم قم (۱۴۰۰/۱۰/۱۹) درباره دشمنی‌ها با جمهوری اسلامی فرمودند: «توجّه کنید که یکی از کارهایی که امروز بشدّت در برنامه‌ریزی‌های دشمنان انقلاب و دشمنان نظام جمهوری اسلامی مطرح است، عبارت است از حسّاسیّت‌زدایی نسبت به اصول و بیّنات و مبانی انقلاب. مردم حسّاسند دیگر؛ مردم نسبت به مسائل اساسی انقلاب حسّاسند؛ کسی به این مبانی تعرض بکند، مردم موضع میگیرند. میخواهند این حسّاسیّت را بتدریج کم کنند؛ این هم باز از راه همین تبلیغات وسیعی است که این روزها در فضای مجازی، در رسانه‌های جمعی بیگانه به انواع مختلف انجام میگیرد.» ۱۴۰۰/۱۰/۱۹
سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مانند اغلب کشورهای جهان، در نهادهای بالادستی تنظیم میشود و بر منافع بلندمدت و اصول و ارزش‌ها استواربوده و وزارت امورخارجه در این فرایند مشارکت داشته و مجری این اصول است. در بسیاری از کشورها از جمله جمهوری اسلامی ایران، اصول سیاست خارجی با رفت‌وآمد دولت‌ها با سلایق مختلف سیاسی، تغییر نمی‌کند و دولت‌ها در انتخاب تاکتیک‌ها و ابتکارات اجراییِ راهبردهای سیاست خارجی تأثیرگذارند. البته، تاکتیک‌های دیپلماسی در دولت‌های مختلف نیز باید در خدمت پیشبرد اصول سیاست خارجی در قانون اساسی باشد.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، در سالروز قیام نوزدهم دی در ارتباط تصویری با مردم قم، یکی از کارهایی را که امروز به‌شدت در برنامه‌ریزی‌های دشمنان انقلاب و نظام جمهوری اسلامی مطرح است، حساسیت‌زدایی نسبت به اصول و بینات و مبانی انقلاب دانسته و در ارتباط با این موضوع و سیاست خارجی بیان کردند: «عدم تسلیم در برابر دشمن مستکبر؛ این جزو اصول انقلاب است. تسلیم نباید شد؛ زورگویی دشمن را نباید تحمّل کرد؛ اینکه ما با دشمن مِن‌باب‌مثال یک وقتی مذاکره کنیم، صحبت کنیم، تعامل کنیم، این یک حرف دیگر است. انقلاب به ما میگوید که در مقابل زورگویی و حرف زور دشمن، نباید تسلیم شد؛ تا حالا هم به توفیق الهی تسلیم نشده‌ایم، بعد از این هم همین خواهد بود؛ این جزو اصول است.» ۱۴۰۰/۱۰/۱۹
یکی از اصول سیاست خارجی برگرفته از قانون اساسی، عدم تعهد در برابر قدرت‌های سلطه‌گر و روابط صلح‌آمیز متقابل با دولت‌های غیرمحارب است. بر این مبنا، جمهوری اسلامی ایران می‌تواند با همه کشورهای جهان به‌استثنای دشمنان و کشورهای محارب، روابط دوستانه و تعاملات گسترده بر اساس احترام متقابل داشته باشد. رهبر انقلاب نیز بارها تقویت ارتباط با کشورهای جهان را مورد تأیید و تأکید قرار داده‌اند: «این مسئله را دائماً به وزارت خارجه گفته‌ام و تکرار کرده‌ام که ما باید در ارتباطات دوجانبه، ارتباطات منطقه‌ای و در مجامع جهانی حضور فعال داشته باشیم و نباید هیچ مجمع جهانی را که در آن عضو هستیم، دست کم بگیریم.» ۱۳۸۳/۵/۲۵
در عین حال، مقابله با سلطه‌گری و عدم همراهی با سلطه‌گران نیز یکی از اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بوده و پایبندی و حساسیت نسبت به این موضوع در سال‌های پس از انقلاب هیچ‌گاه کاهش نیافته است. امروز، مظهر سلطه جهانی آمریکاست که سعی دارد با ایجاد نظم نوین در جهان، ارزش‌های لیبرال دموکراسی را به دنیا تحمیل‌کرده و در قالب یک قدرت برتر، با پایمال‌کردن حقوق کشورهای مستقل، منافع خود را تأمین نماید. دشمنی آمریکا با مردم ایران نیز امری آشکار و غیرقابل‌انکار بوده و اعمال تحریم‌های طولانی، همه‌جانبه و ظالمانه علیه ملت ایران، نمونه بارزی از این خصومت و دشمنی است.
متأسفانه، برخی از قلم‌ها و زبان‌ها در سال‌های متمادی به‌خصوص در مراحل مختلف مذاکرات لغو تحریم، سعی داشته‌اند خصومت آشکار آمریکا نسبت به ایران را تا سطح یک سوءتفاهم تقلیل‌داده و حساسیت افکار عمومی درباره مظالم ساکنان کاخ سفید را کاهش دهند. رهبر انقلاب در این‌باره می‌فرمایند: «بحثِ سوء تفاهم نیست. یک‌وقت بین دو دولت سوء تفاهم هست، خب با مذاکره حل میشود؛ یک‌وقت اختلاف سر یک منطقه‌ی ارضی است، مثلاً فرض کنید که این قسمتِ مرز این قدرش مال من است، این قدرش مال تو است، خب این را با مذاکره میتوانند حل کنند، پنجاه پنجاه تمامش کنند؛ اینجا مسئله پنجاه پنجاه نیست؛ مسئله‌ی اصل موجودیّت جمهوری اسلامی است و با مذاکره حل نمیشود، با رابطه حل نمیشود؛ این تصوّر، تصوّر درستی نیست. آنچه قدرت و استقلال و پیشرفت ناشی از اسلام و منطبق با اسلام در دنیا به‌عنوان یک پدیده به وجود آورده، برای استکبار -مظهر استکبار، آمریکا است- قابل قبول نیست؛ این یک تصوّر غلطی است که ما خیال کنیم حالا میشود بنشینیم با آمریکایی‌ها، بگوییم آقا بیایید یک‌جوری با همدیگر مصالحه کنیم. مصالحه به این است که شما از حرفهای خودتان بگذرید.» ۱۳۹۵/۳/۲۵
سیاست خارجی جمهوری اسلامی بر اساس مفاد قانون اساسی و گفتمان امام خمینی رحمةالله‌علیه و رهبر انقلاب اسلامی، دارای راهبردها و مختصات انقلابی است. با اجرا و اعمال هوشمندانه این نوع سیاست خارجی، هم می‌توان نسبت به نظام سلطه و مستکبران غیرمتعهد ماند، دشمن را شناخت و ترفندهای او را خنثی کرد و هم می‌توان روابط دوستانه با کشورهای غیرمتخاصم جهان و حضور فعال در مجامع بین‌المللی داشت. امروز آمریکا مصداق اتمّ و کامل استکبار است و در مقابل دشمنی‌ها و زورگویی‌های او نباید تسلیم شد. ایران یک کشور اسلامی است و سیاست خارجی آن نیز متخذ از اسلام و منبعث از اهداف و آرمان‌های بلند انقلاب است. با این وصف، اجرای سیاست‌های انقلابی با تکیه بر مؤلفه‌های قدرت و اقتدار ملی در عرصه دیپلماسی، باعث افزایش تأثیرگذاری ایران در معادلات بین‌المللی و منطقه‌ای، ارتقای جایگاه کشور در جهان و تأمین منافع ملی خواهد شد.
* منتشر شده درپایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR
آخرین دیدگاه