در سالیان اخیر علی الخصوص در سال های درگیری با ویروس کرونا اخبار زیادی مبنی بر فوت افراد به گوش ما رسیده است. اما در این بین علل فوت افراد را سوانح جاده ای، ابتلا به امراض مختلف مانند کرونا، سرطان و … شامل می شود.

یکی دیگر از علل فوت افراد که هر از چند گاهی نیز خبری مبنی بر آن به گوش ما می رسد؛ اخبار سقوط افراد است. سقوط از ارتفاع یا سقوط آسانسور یکی از معروف ترین آنان می باشد. چندی پیش نیز خبری مبنی بر فوت جوانی 27 ساله در خرم آباد لرستان بر اثر سقوط آسانسور به گوش رسید. این در حالیست که یکی دیگر از ابداعات بشر که برای تسهیل امور به وجود آمده بلای جانش شده است.

ابداع آسانسور

آسانسور که به گفته مخترعان و دانشمندان از ابتدایی ترین ابداعات بشر می باشد؛ ابتدا در روم باستان با کمک قرقره مورد استفاده قرار گرفت و در قرون وسطی برای جابجایی حیوانات و انسان ها از آن استفاده شد. در سال 1854 از بالابرهای ضامن دار رونمایی شد که بنیانگذار آسانسورهای امروزی شدند.

آسانسور در ایران

اولین برخورد و آشنایی ایرانیان با آسانسور و بالابر به زمان قاجاریه و سلطنت ناصر الدین شاه برمی گردد. او در سفر خود به اروپا در یکی از مریض خانه ها که برای حمل و نقل بیماران از بالابر استفاده می کردند با این وسیله آشنا شد و در سفرنامه خود نیز به آن اشاره کرده است. بعدها در زمان سلطنت آخرین پادشاه قاجاریه یعنی احمد شاه جوان، اولین آسانسور در پالایشگاه آبادان نصب گردید. این در حالیست که شایعاتی وجود داشت مبنی بر این که ناصرالدین شاه نیز پس از بازگشت از فرنگ دستور به نصب آسانسور در کاخ خود داد. پس از احمدشاه و در زمان حکومت رضاخان و مدرن سازی ساختمان ها و شهرها در برخی از ساختمان ها همانند کتابخانه ملی به شکل عمومی آسانسورها نصب و از آنان استفاده شد.

ابتدا آسانسورها تماما از کشورهای اروپایی و خارجی وارد می شدند ولی در زمان حکومت محمدرضا شاه پهلوی و در نیمه دهه 40 کارخانه های ساخت قطعات آسانسور ایجاد و شروع به تولید قطعات کردند. تا این که در اوایل دهه 50 اولین کارخانه ساخت و تولید آسانسور در قزوین افتتاح گشت و چند سال بعد در ابهر نیز شرکتی دیگر تحت لیسانس یک شرکت آلمانی به امر ساخت پله های برقی پرداخت. این در حالیست که استفاده از پله برقی نیز در بعدها مورد توجه و ایرانیان قرار گرفت و امروزه نیز در ساختمان ها و مراکز تجاری و … به وفور به چشم می خورد. این در حالیست که امروزه عوامل متعددی در تعیین قیمت پله برقی موثر است و شاید کمتر کسی بدانید قطعات آن با کیفیت های متفاوتی تولید می شود.

پس از انقلاب

پس از وقوع انقلاب اسلامی و شروع جنگ ایران و عراق، متخصصان اروپایی و خارجی از ایران خارج شده و بسیاری از قطعات به علت وقوع تحریم ها دیگر وارد نشدند و بسیاری از صنایع خصوصی و شرکت ها نیز به تملک دولت ها و وزارت خانه ها در آمدند که علت اکثر آنان خروج سرمایه گذران از ایران بود. در زمان جنگ نیز به دلیل توقف امر ساختمان سازی، صنعت ساخت آسانسور رو به زوال رفت ولی پس از اتمام جنگ از سر گرفته شد. این در حالیست که از بین شرکت های قدیمی حاضر در پیش از انقلاب، تنها ایران شیندلر که تحت لیسانس سوئیس فعالیت می کرد توانست به کار خود ادامه دهد.

اما در ادامه با افزایش نیاز به مسکن و ساخت و ساز رو افزون آن به خصوص در دوره سازندگی و سال های پس از جنگ، صنعت ساخت آسانسور دچار پیشرفت شد؛ اما این در حالی بود که در ابتدا به دلیل تقاضای بالا تنها به عرضه حداکثری توجه می شد ولی با گذشت زمان به ارتقائ کیفیت نیز توجه نشان داده شد. بدین منظور به واردات مجددا پرداخته شد اما به شکل واردات آسانسور پکیج

بدین معنی که تمامی قطعات به شکل کامل از یک شرکت و کمپانی خارجی وارد شود. این در حالیست که به این نکته نیز باید توجه نمود که هیچ کمپانی ای وجود ندارد که تمامی این قطعات را خودش تولید کند ولی با تهیه قطعات از سایر شرکت ها می تواند آن ها را به شکل کامل به متقاضیان عرضه نماید. اما چه شرکت هایی در این زمینه در جهان عرضه دارند؟

کمپانی ویتور که از سال 1968 کار خود را در حوزه ساخت قطعات آسانسور آغاز کرد از جمله شرکت هایی است که فعالیت گسترده ای در این صنعت دارد و از برند های معروف به حساب می آید. در کنار ویتور، شرکت های متعدد دیگری مانند کانه، هیوندائی، میتسوبیشی، تیسن کروپ، فوجی، فوجی تک، توشیبا، ام پی، اوتیس و قدیمی ترین آنان یعنی شیندلر نیزبه عرضه قطعات آسانسور و آسانسور پکیج مشغول به فعالیت می باشند. این در حالی است که از بین این کمپانی ها تعداد معدودی به ایران واردات دارند و همین دلیلی شد برای واردات محصولات درجه 2 و 3 از کشورهای شرق آسیا مانند چین، مالزی و کره جنوبی. با گذشت زمان مشکلات زیادی برای مصرف کنندگان محصولات شرکت های وارد کننده به وجود آمد. ابتدا محدودیت برای واردات آسانسورهای پکیج اعمال شد. از طرفی تحریم برجریان کم شدن واردات تاثیر مضاعفی گذاشت و از سویی دیگر واردات بی کیفیت باعث شد شرکت های داخلی کیفیت محصولات خود را بالاتر ببرند. برای مثال شرکت هیرو آسانسور، اقدام به طراحی و ساخت آسانسور پکیج نمود و یا دیگر کمپانی ها نیز اقدام به ساخت قطعات آسانسور و فروش آنان نمودند.

این در حالیست که یکی دیگر از مشکلات برای آسانسورهای وارداتی، الزام به پایبندی به قانون سرویس و نگهداری آسانسور بود که بر اساس آن، تنها همان شرکت حق سرویس و تعمیر آسانسور را دارا می باشد که این مورد نیز به دلیل موارد عنوان شده باعث ایجاد مشکلات و میل بیشتر مردم برای استفاده از محصولات شرکت های داخلی شد.

به طور کلی سعی در توضیح تاریخچه استفاده از آسانسور پرداختیم و در حال حاضر نیز در ایران شرکت های داخلی توانسته اند جایگزین مناسبی برای کمپانی های خارجی باشند؛ اما باید توجه داشت که احتیاج به ارتقای کیفیت محصولات و استفاده از مناسبت ترین قطعات به خصوص در آسانسور پکیج مورد توجه باشد تا بتوان امنیت حداکثری و کاهش خطرهای احتمالی را به ارمغان بیاورد.