در بیش از یک سال گذشته، وجود پاندمی کووید۱۹ و شدت ابتلا، مرگ و میر، بیکاری و … ناشی از آن در مردان نسبت به زنان، سبب شده که این موضوع به عنوان محور اصلی در هفته جهانی سلامت مردان قرار گرفته است.

شعار هفته بین المللی سلامت مردان،« سلامت روانی مردان در پاندمی کووید با تاکید بر مردان جوان، مردان شاغل و مردان بیکار شده به علت کووید» در نظر گرفته شود…

قرنطینه‌های اجرا شده در طول پاندمی کرونا، تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها، آموزش‌های غیرحضوری و مجازی در منزل و نداشتن تعامل اجتماعی، بهداشت روان نوجوانان و جوانان به خصوص پسران را که قبل از دوران کووید زمان بیشتری را در خارج از خانه سپری می کرده‌اند، تحت تاثیر قرار داده است. نوجوانی به خودی خود دوران سختی است و همه‌گیری بیماری کرونا آن را سخت‌تر هم کرده است. با لغو رویدادهای اجتماعی، بسیاری از نوجوانان و جوانان نه تنها برخی از مهمترین لحظات زندگی خود را از دست داده‌اند، بلکه از فعالیت‌های روزمره‌ای مثل گپ و گفت با دوستان و شرکت در کلاس‌های درس هم دور افتاده‌اند. بسته شدن مدارس و دانشگاه‌ها، شیوه‌های امتحان و خبرهای هشدارآمیز نیز باعث احساس اضطراب آنان شده است، از دست دادن ارتباط با دوستان و همکلاسی‌ها، رفت‌ و آمدهایی که باعث کاهش فشار روانی می‌شود از دانش‌آموزان گرفته شده است. آموزش‌های آنلاین ممکن است اقناع کننده نباشد و از طرف دیگر آسیب‌های فضای مجازی هم به دلیل رواج آموزش‌های الکترونیکی بیشتر شده است.

آسیبهای اجتماعی و اقتصادی کرونا برای مردان

بنابر اعلام وزارت بهداشت، از طرفی از دست دادن شغل و پایین آمدن سطح درآمد مردان بویژه مردان جوان در این مدت سبب بحران‌های اقتصادی و مشکلات روانی و افسردگی آنان شده است. افراد بالای ۳۰ سال افراد بدون کار، افراد با محدودیت مالی ناشی از کار و نداشتن ایمنی شغلی دچار استرس شده‌اند. علاوه بر مشکلات روانی و استرس‌های ناشی از کرونا باید موارد ابتلا و مرگ و میر ناشی از کووید۱۹ را در مردان مورد توجه قرار داد. گرچه همه افراد جامعه از کوچک تا بزرگ و زن و مرد در معرض خطر کرونا ویروس و عواقب آن هستند، اما سن و جنس به عنوان دو فاکتور مهم در ابتلا یا شدت علائم تاثیر گذارند.

ابتلا و سن افرادی که علائم شدیدتری پیدا می‌کنند یا ابتلا به کرونا در آنها منجر به مرگ می‌شود، در سال‌های پایانی میانسالی و دوره سالمندی بیشتر است؛ به طوری که از هر ۵ مرگ در بین مردان یک مرگ در سنین کمتر از ۶۵ سال رخ می‌دهد. همچنین تاکنون موارد آلودگی و شدت ابتلا و مرگ و میر در مردان بیشتر از زنان بوده و این افراد نیازمند مراقبت و توجه بیشتر هستند. نمونه‌ای از آمارهای جهانی و تفاوت دو جنس در ابتلا و مرگ و میر کووید ۱۹ در نمودار زیر مشهود است:

_ بر اساس تصویر بالا در مقابل هر ۱۰ زن که تست کووید۱۹ انجام داده‌اند ۸ مرد تست انجام داده‌اند.

_ در مقابل هر ۱۰ زن که به بیماری کووید۱۹ مبتلا شده‌اند ۱۰ مرد مبتلا شده‌اند.

_ در مقابل هر ۱۰ زن که به علت بیماری کرونا بستری شده‌اند، ۱۱ مرد بستری شده‌اند.

_ در مقابل هر ۱۰ زن که نیازمند بستری در آی سی یو بوده‌اند، ۱۸ مرد در آی سی یو بستری شده‌اند.

_ در مقابل هر ۱۰ زن که بر اثر بیماری کووید ۱۹ فوت شده‌اند، ۱۳ مرد فوت شده‌اند.

_ در مقابل هر ۱۰ زن که با تست مثبت اثبات شده فوت شده‌اند، ۱۵ مرد با این شرایط فوت شده‌اند.

_ در مقابل هر ۱۰ زن که واکسینه شده‌اند، ۹ مرد واکسینه شده‌اند.

ابتلا و شدت بیشتر عوارض کرونا در مردان نسبت به زنان

بنابر اعلام وزارت بهداشت، آخرین گزارشهای مربوط به کووید۱۹ کشور حاکی از آن است که در مقابل ۲۵۸۴۰۷ نفر زنان مبتلا، ۲۷۵۸۹۴ مرد مبتلا به کووید ۱۹ و در مقابل ۳۱۶۴۹ مرگ ناشی از کووید در زنان ۴۱۵۸۰ مورد مرگ ناشی از کووید در مردان داشته‌ایم. (۱۰ مود مرگ زنان در مقابل ۱۳ مورد مرگ مردان که با آمار جهانی تطابق دارد.)

مهمترین عواملی که در ابتلا و شدت بیشتر عوارض کووید۱۹ در مردان نقش بازی می‌کنند و در مطالعات مختلف در نقاط مختلف دنیا مورد تاکید قرار گرفته‌اند، عبارتند از:

_ ویژگی‌های بیولوژیک مردان

مطالعات حاکی از آن است که برخی ویژگی‌های بیولوژیک مردان آنان را نسبت به ابتلا به کووید ۱۹ آسیب پذیرتر از زنان می‌سازد. از جمله اینکه وجود آنزیم ACE در مردان بیشتر از زنان است که عاملی برای ایجاد عفونت قلمداد می‌شود. از طرف دیگر در برخی مطالعات وجود هورمون استروژن در زنان را عاملی برای بهبودی سریع‌تر و کاهش شدت ابتلا در زنان دانسته‌اند. به هر حال شواهد، حاکی از آسیب پذیری بیولوژیک بیشتر مردان در مقابل بیماری کووید۱۹ است.

_ پروفایل اجتماعی و مسئولیت شغلی مردان

شاغل بودن اکثریت مردان به عنوان نان‌آور خانواده سبب می‌شود که تماس‌های آنان با محیط خارج از خانه بیشتر از سایر افراد خانواده بوده و در معرض خطر بیشتری قرار گیرند. آنها باید بنا را بر آن بگذارند که اطرافیان آنها از فامیل، همسایه، همکار، دوست و آشنا و… آلوده هستند. تنها با پذیرش این اصل است که به حفاظت شخصی خود توجه خواهند کرد و حد اکثر اصول بهداشتی و احتیاطات همه جانبه را رعایت خواهند کرد. رعایت اصول حفاظت فردی در محیط کار بر اساس پروتکل‌های مربوطه در این گروه سنی از اهمیت زیادی برخوردار است. اغلب شغل‌های در معرض خطر یا مردانه هستند یا حتی اگر مردان و زنان هر دو به آن اشتغال دارند، مردان بیشتری مبتلا شده و با علائم شدیدتری مواجه شده‌اند. شدت ابتلا و مرگ و میر در مردان کادر بهداشت و درمان نیز بیشتر از زنان بوده است.

به طور کلی کارکنانی که در معرض مواجهه بیشتر با کروناویروس هستند شامل کارکنان خدمات بهداشتی و درمانی، بهداری، خانه های بهداشت کارگری و مرکز بهداشت کار، کارکنان کفن و دفن، کارکنان آزمایشگاه‌های تشخیص طبی، مسئولین و کارکنان فرودگاه‌ها و شرکت‌های هوایی و ریلی و مترو، کلیه وسایل حمل و نقل عمومی اتوبوس، تاکسی و مرزبانان، کارکنان جمع آوری زباله، پسماند و یا فاضلاب، افراد زباله گرد، کارکنانی که مرتب در مسافرت هستند به خصوص به مناطق آلوده و… به این ترتیب اقدامات پیشگیرانه و کنترلی برای محافظت از کارگران در برابر مواجهه با ویروس کرونا و ابتلا به آن بستگی به نوع کار انجام شده و ریسک مواجهه با آن از جمله پتانسیل ارتباط با افراد آلوده و آلودگی محیط کار دارد.

کارفرمایان باید استراتژی‌های کنترل عفونت را بر اساس یک ارزیابی ریسک دقیق با استفاده از تلفیق مناسبی از کنترل های مهندسی و مدیریتی، شیوه‌های کار ایمن و وسایل حفاظت فردی اتخاذ کنند تا از مواجهه کارگران پیشگیری شود. برای جلوگیری از مواجهه شغلی با ویروس کرونا کارفرمایان ملزم هستند که به کارگران در زمینه اجزای پیشگیری از آلودگی از جمله وسایل حفاظت فردی آموزش دهند. همچنین لازم است مردان در محیط کار اصول پیشگیری از بیماری کووید ۱۹ را جدی بگیرند.

_ مسئولیت خانوادگی مردان برای خرید اقلام مورد نیاز خانواده

اکثریت مردان مسئولیت خرید اقلام ضروری خانواده را نیز به عهده دارند و در معرض خطر بیشتری قرار می‌گیرند. به همین جهت باید خرید را فقط به تامین مواد اصلی مورد نیاز اختصاص دهند. این کالاهای اصلی شامل مواد شوینده، ضد عفونی کننده و بهداشتی و دارویی و مواد غذایی است. توجه کنید تامین هیچ کالایی مهمتر از کالاهای فوق نیست. همچنین تعداد دفعات خرید را به حداقل ممکن برسانند و سعی کنند خرید اقلام مورد نیاز را یک جا خریداری کنند.

_ تاثیر مسائل فرهنگی بر ابتلای مردان

از جمله مهم‌ترین چالش‌ها باور غلط مردان مبنی بر برتر بودن و قوی تر بودن مردان نسبت به زنان و در نتیجه مغفول ماندن تمرکز بر سلامت خودشان است. با همین باورها است که مردان کمتری به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند و به انجام آزمایش تن می‌دهند یا کمتر از زنان به رعایت اصول بهداشتی تعریف شده مانند شستشوی مکرر دست‌ها، استفاده از ماسک و دستکش مبادرت می‌ورزند. انتشار آمارهای مربوط به ابتلا و مرگ و میر مردان در اثر بیماری کووید۱۹ از مواردی است که می‌تواند بر شکستن این رویکرد غلط برای محافظت در مقابل کرونا موثر باشد.

_ بیماری‌های مزمن در مردان میانسال

گرچه بیماری‌های مهمی مانند بیماری قلبی عروقی ( فشارخون بالا، دیابت، بیماری عروق قلب و بیماری عروق مغز )عامل مهم مرگ و میر بویژه در گروه سنی میانسال و سالمند است، اما این عوامل در مردان نقش بسیار پررنگ تری نسبت به زنان دارند و بروز و شیوع و مرگ و میر ناشی از آنها به طور قابل توجهی بیشتر از زنان است. با توجه به اینکه یک عامل خطر بسیار مهم در شدت ابتلا و مرگ و میر ناشی از کووید ۱۹ ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای فوق است، مردان در معرض خطر بیشتری قرار می‌گیرند. از طرف دیگر با توجه به اینکه درصد کثیری از مردان به خصوص در گروه میانسال دارای بیماری‌های مزمن زمینه‌ای غیرواگیر مانند انواع سرطان‌ها، دیابت، بیماری قلبی عروقی، بیماری کلیوی مزمن، بیماری‌های سیستم عصبی و… نیز در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری کرونا و عواقب آن بوده و نیازمند توجه و مراقبت بیشتری هستند.

_ رفتارهای ناسالم در برخی مردان

به همان اندازه که ویروس کرونا خطرناک و مرگ آفرین است، اثرات ناگوار و مخرب تغذیه ناسالم و بی‌تحرکی بر سالامتی نیز می تواند منجر به عواقب ناخوشایندی مانند سکته قلبی و مغزی، دیابت، فشارخون بالا، چاقی، چربی خون بالا، کبد چرب، افسردگی، کاهش قوای عضلانی و ….گردد. تغذیه ناسالم، فعالیت بدنی ناکافی و چاقی از دلایل مهم بیماری‌های غیر واگیر است که متاسفانه مردان را در معرض خطر ابتلا به کووید ۱۹ و مقاومت پایین در مقابله با آن قرار می‌دهد. لازم است مردان برای محافظت از خود در مقابل کرونا و سایر عوارض بیماری‌های غیرواگیر به رفتارهای ناسالم خود در دوره شیوع کرونا پایان دهند.

هیچ چیز به اندازه یک برنامه غذایی کامل و صحیح به تقویت سیستم دفاعی کمک نمی‌کند. همچنین در زمان فاصله‌گذاری اجتماعی، پرهیز از زندگی بی‌تحرک و فعالیت بدنی کافی در این گروه از اهمیت زیادی برخوردار است. ازسوی دیگر، فعالیت بدنی با شدت متوسط، ایمنی بدن را در مقابل بیماری کرونا بالا می‌برد؛ همچنین در کاهش استرس‌های ناشی از این بیماری مهلک موثر است. فعالیت ورزشی مناسب برای بهبود ظرفیت قلبی و تنفسی و تقویت عضلات نیازمند برنامه کاملی برای ابعاد مختلف ورزش هوازی، تمرینات کششی و تمرینات قدرتی است.

_ عامل خطر دخانیات در مردان

بنابر اعلام وزارت بهداشت، در آخر باید گفت که در همه جوامع، مصرف دخانیات در مردان بسیار بیشتر از زنان است. سابقه مصرف دخانیات هنگام ابتلا به کرونا، علائم بسیار شدیدتر و کشنده‌تری ایجاد می‌کند؛ چرا که دود ناشی از دخانیات مانع از رسیدن اکسیژن به ریه‌ها می‌شود. به دلیل آسیب دیدگی و عملکرد نامناسب ریه‌ها در استعمال کنندگان مواد دخانی، این افراد با شدت و وخامت بیشتری تحت تاثیر این ویروس قرار خواهند گرفت. شیوع بیماری کووید۱۹ احساس ضرورت برای ترک سیگار را افزایش می‌دهد و دلایل کافی وجود دارد که ترک سیگار در طول پاندمی کووید۱۹ می‌تواند شانس مبارزه با ویروس را افزایش دهد. از این شرایط باید برای تغییر رفتار مردان بویژه مردان جوان در جهت ترک سیگار سود جست.