دبیر کمیته علمی کشوری کووید ۱۹ به برخی ابراز نگرانی ها درباره نبود بعضی واکسنهای کرونا برای تزریق دوز دوم آن در کشور، پاسخ داد.

دکتر عاطفه عابدینی در نشست خبری ویدیو کنفرانسی در پاسخ به سوال ایسنا، درباره نبود برخی واکسن‌های وارداتی برای تزریق دوز دوم آن‌ها، گفت: وزارت بهداشت تمام سعی خود را می‌کند که برای کسانی که دوز اول را دریافت کردند، دوز دوم واکسن را تهیه کرده و در دسترس قرار دهد. هرچند که مشکلاتی وجود دارد و واقعیت این است که وزارت بهداشت در این زمینه مشکلاتی دارد، اما تمام سعی‌شان این است که بتوانند به موقع دوز دوم را تهیه کنند.

زمان تزریق دُز دوم واکسنهایی که در ایران مصرف میشوند

وی افزود: در زمینه واکسن اسپوتنیک وی می توان بر اساس دستورالعمل های علمی که حتی در خود سایت واکسن هم هست، می توان فاصله دوز اول و دوم را از ۲۱ روز تا ۹۰ روز گذاشت. در زمینه آسترازنکا هم که ۱۲ هفته (سه ماه) را پیشنهاد کرده که ان‌شاءالله به موقع خواهد رسید. درباره واکسن سینوفارم هم ان‌شاءالله به زودی دوز دوم تهیه خواهد شد.

احتمال استفاده از واکسن‌های ایرانی در دوز دوم تزریق؛ آری یا خیر؟

عابدینی در پاسخ به سوال دیگر ایسنا درباره امکان استفاده از واکسن‌های ایرانی در دوز دوم تزریق، گفت: یکسری مطالعات در دنیا هست که دارند ترکیب واکسن‌ها را استفاده می‌کنند. زیرا فکر می‌کنند که شاید ایمنی در این صورت بیشتر ایجاد می‌شود. به عنوان مثال فایزر و آسترازنکا در مطالعه‌ای به صورت میکس داده شده است و حتی مطالعات دیگری هم در جریان است، اما از نظر علمی شاید بتوانیم از پلتفرم‌های یکسان، واکسن را جایگزین کنیم. به عنوان مثال واکسن سینوفارم که از یک ویروس کشته شده و غیرفعال شده است، شاید بتوان واکسن دوز دوم را با واکسنی که از همین پلتفرم استفاده کرده، جایگزین کرد. البته خیلی نگران این موضوعات نباشید و ان‌شاءالله واکسن دوز دوم به موقع ارائه می‌شود.

افزایش مراجعات کرونایی در برخی استانهای جنوبی

عابدینی در پاسخ به سوال دیگر ایسنا، درباره پیش بینی ها از زمان پیک پنجم کرونا در کشور با توجه به برخی نگرانی ها از سویه های هندی و آفریقای جنوبی در برخی مناطق جنوبی کشور، گفت: امیدواریم که پیک پنجم اتفاق نیفتد و واقعا از همه مردم می‌خواهیم که در مواقعی که لازم به خروج از منزل نیست، در خانه بمانیم و مسافرت نرویم؛ این موضوع خیلی کمک کننده است تا زمانیکه واکسیناسیون مان به حد نصاب علمی برسد.

وی گفت: متاسفانه در برخی استان های جنوبی کشور می‌بینیم که افراد مراجعه سرپایی و بستری زیاد شده‌اند. برای همین موضوع هفته آینده باید به یک استانی سفر کنیم زیرا بیماران این استان زیاد شدند. امیدواریم پیک پنجم اتفاق نیفتد، اما اگر مراقب نباشیم، در اواخر خرداد ماه پیک پنجم را خواهیم داشت.

زمان صدور مجوز مصرف اضطراری برای واکسنهای ایرانی کرونا

عابدینی در پاسخ به سوال دیگرایسنا، درباره زمان صدور مجوز مصرف اضطراری واکسن‌های پاستور و برکت، گفت: این موضوع به این وابسته است که دیتاهایی که قرار بوده در همین یکی دو روز آماده شود، آماده شده و مجوزش از نظر اجرایی برای وزارت بهداشت قابل عمل باشد و به زودی ان‌شاءالله مجوزش داده خواهد شد.

وی افزود: البته باید توجه کرد که این اتفاقی که دارد می‌افتد، یک اتفاق معمول در اپیدمی‌ها و پاندمی‌ها است. ما برای واکسن‌ها و ایمنی واکسن‌ها فازهای یک، دو و سه را تعریف می‌کنیم. اگر قرار بود که واکسن فلج اطفال را تولید کنیم، ممکن بود چند سال طول بکشد، اما واقعیت این است که وقتی پاندمی کووید با این میزان کشندگی و مرگ و میر در تمام دنیا اتفاق افتاد، واکسن‌ها زودتر وارد مصرف شدند. به عنوان مثال واکسن سینوفارمی که فاز یک و دو را طی کرد، سریع در فاز سوم به بسیاری از کشورها داده شد و بسیاری از کشورهای حاشیه خلیج فارس در فاز سوم سینوفارم در واکسیناسیون عمومی شرکت کردند. بر همین اساس این اتفاق از نظر علمی و شرایط اورژانسی اتفاق غیر قابل معمولی نیست.

عابدینی ادامه داد: در عین حال بسیاری از داروها را در کشورهای دیگر هم مجوز مصرف اضطراری دادند تا بتوانند مرگ و میر را کاهش دهند. وقتی واکسنی بعد از اینکه فاز حیوانی را رد کرد و وارد فاز انسانی شد و فاز یک را که مربوط به ایمنی‌اش است، طی کرد، می‌توانیم اعلام کنیم که اصلا مضر نیست و وقتی که وارد فاز دوم می‌شود، دنبال عوارض آن هستیم. حال وقتی واکسنی در فاز دوم هم عوارض غیرطبیعی بدی نداشته و توانسته در فرد آنتی‌بادی ایجاد کند یا اینکه بتواند فرد را از ابتلا به کووید نجات دهد، کارایی خود را نشان می‌دهد.

عابدینی تاکید کرد: بر همین اساس نگران نباشید. وزارت بهداشت، یک وزارت تخصصی در این زمینه است و بیشترین تلاش را می‌کند که امنیت جان مردم را حفظ کند. اگر ما بیش از یکسال است که خواب راحت و آرامش را از خودمان گرفتیم، به این دلیل است که می‌خواهیم به مردم‌مان خدمت ارائه دهیم. من در بیمارستانی کار می‌کنم که از روز اول در خدمت بیماران کرونا بوده است. در روزهای ابتدایی که تعداد بیماران بستری بسیار زیاد بود و خاطرمان هست که شبانه روزی در بیمارستان بودیم، اما از این شرایط گذشتیم و حالا داروهای ضدویروسی در خود ایران در حال تولید است، داروهایی که آن زمان نداشتیم. مردم باید اعتماد و اطمینان کنند. کما اینکه خواسته ما و وزارت بهداشت هم این است که تمام نتایج را به صورت خیلی شفاف در اختیار مردم خواهد گذاشت.

کرونا؛ ویروسی ناشناخته

وی همچنین گفت: با توجه به اینکه کووید یک پدیده ناشناخته بود و طول عمری بیش از یکساله دارد، در ابتدا سیر بیماری ناشناخته بود، در حال حاضر دنیا و ایران به دستاوردهایی از شناخت بیماری رسیدیم و می‌دانیم چه عوارضی دارد، سیر بیماری به چه صورت است و چه اتفاقاتی می تواند رخ دهد که حتی مرگ ایجاد می‌کند. متاسفانه بیشترین عامل مرگ هم در این بیماری نارسایی تنفسی است که به دلیل درگیری ریوی در کووید-19 است.

وی افزود: کمیته علمی از ابتدای کرونا تشکیل شده و زیر نظر وزارت بهداشت فعالیت می‌کند و نقش یک مشاور و راهنما در مباحث علمی مربوط به تشخیص، درمان و عوارض بیماری کووید داشته است. اکنون با تغییر نگرش و ساختاری که در کمیته علمی اتفاق افتاد، اقداماتی انجام می‌شود. کمیته علمی علاوه بر اینکه نقش تدوین دستورالعمل و راهنمایی را برای تشخیص، درمان وعوارض بیماری کووید برعهده داشت، در حال حاضر با توجه به اینکه ابعاد این بیماری بسیار وسیع است، زیرکمیته هایی را ایجاد کرده است که از افراد متخصص و کسانی که در فیلد کووید در خدمت بیماران بودند، بهره‌گیری کنیم.

عابدینی ادامه داد: بر اساس اینکه کووید ابعاد و جنبه‌های مختلف دارد، ما این ابعاد را جدا کردیم. یک موضوع دیگری که دنیا و ایران با آن مواجه است این بود که بحث واکسیناسیون هم به بحث کووید اضافه شد و جزو وظایف کمیته علمی بود که در شرایطی که وزارت بهداشت در حال خدمات رسانی به هموطنان هستند؛ چه در حوزه واکسن و چه در حوزه درمان، مسائل علمی و دستاوردهای علمی را به روز کرده و در اختیار آنها قرار دهیم. ما در کمیته علمی زیرکمیته‌های مختلف داریم؛ زیر کمیته بالینی داریم که در ویرایش ده یک که به تازگی منتشر شده است، درباره مدیریت درمان بیماران کووید در بخش‌ها است که بیشتر بر روی درمان دارویی تاکید داشته است و موضوع مهم این بود که عوارض دارویی و تداخلات دارویی را در نظر گرفت تا بهترین درمان را بر اساس گایدلاین‌ها ارائه دهیم.

اقدامات مرتبط با بستری موقت در خیز چهارم بیماری در ایران

وی افزود: موضوع بسیار مهمی که در ویرایش ده یک داشتیم، توصیه‌ها و دستورالعمل بستری موقت ما بود. باید توجه کرد که ما در پیک چهارم با توجه به اینکه موتاسیون غالب در کشور واریانت انگلیسی بود، تعداد کسانی که به بیمارستان‌ها مراجعه کردند، بسیار افزایش یافت. اگر مدیریت لازم از سوی وزارت بهداشت و همکاران من در کمیته علمی انجام نمی‌شد و بستری موقت راه نمی‌افتاد، واقعا شاید تعداد تخت بستری کم و مقدار اکسیژن مصرفی و تعداد مرگ و میر بسیار زیادی اتفاق می افتاد.

وی گفت: وزارت بهداشت با توجه به تعداد افراد بستری و با این دید که موتاسیون انگلیسی در بسیاری از کشورها و به خصوص خود انگلیس چه اتفاقاتی را رقم زد و این بود که تعداد بیماران به مراکز درمانی و کسانی که به مصرف اکسیژن و درمان نیاز داشتند، افزایش یافته بود. بر این اساس ما بلافاصله در اوایل پیک چهارم به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی توصیه کردیم که یکسری تخت برای کسانی که می‌توانند به صورت بستری موقت ویزیت شوند، داروی ضد ویروس را دریافت کنند، سپس به منزل برگردند و دوباره فردا مراجعه کنند، تخت در نظر بگیرند. بر این اساس یک تخت ما توانست به تعداد بیشتری از افراد خدمات دهد. تعداد بیمارانی که پشت درهای بیمارستان‌ها بودند، بسیار کم شد و بسیاری از مناطق به صفر رسید. به این ترتیب ما زمان درمان را هم از دست ندادیم و بیماران را درمان کردیم. بر اساس آمار اولیه‌ای که داریم، مرگ و میر ما به نسبت به تعداد مراجعین و تعداد بستری‌شدگان نسبت به پیک‌های قبل واضحا کاهش یافت و این موفقیتی بود که مدیون مدیریت همکارانمان در وزارت بهداشت بود.

وی گفت: شما صحنه‌ها و فیلم‌هایی را دیده‌اید که کشورهایی که اکنون در پیک‌های بسیار وحشتناک هستند، بحران مصرف اکسیژن معضل بزرگی است که در این کشورها وجود دارد. بیمارانی که در خیابان، در پشت مراکز درمانی و… هستند. خدا را شکر با مدیریتی که انجام شد، در کشور توانستیم بهترین خدمات را ارائه دهیم و برای ارائه خدمات شرمنده مردم نباشیم.

عابدینی گفت: در عین حال ما زیر کمیته کودکان را هم داریم که با توجه به موتاسیون‌هایی که می‌تواند کودکان را بیشتر درگیر کند، واقعا توجه به درمان کودکان و تظاهرات بیماری کووید در کودکان توجه ویژه ای را می‌طلبد.

وی افزود: همچنین زنان باردار و به طور کلی زنان ممکن است با توجه به مصرف برخی قرص‌های هومرمونی، شیردهی و… دستورالعمل های جداگانه‌ای هم برای واکسن و هم برای درمان نیاز داشته باشند که این هم جزو مواردی است که به صورت ضمیمه‌ای جداگانه منتشر خواهد شد.

عابدینی ادامه داد: در حوزه سلامت روان و اختلالات عصبی و روانی که می‌تواند بعد از بیماری کرونا تشدید شود یا اضطراب و افسردگی بعد از کرونا، یک مقوله جداگانه‌ای را می‌طلبد که در زیرکمیته سلامت روان و سلامت جامعه مورد بررسی قرار می‌گیرد. همچنین در زمینه مدیریت سلامت جامعه، اضطراب از ابتلا به کرونا یا اضطراب از تزریق واکسن نیز کار می‌کنند. یکی از مسائل مهم در دوران درمان کرونا به ویژه در درمان سرپایی، این است که داروهای خیلی متفاوت و عجیب و غریبی داده می‌شود که گاهی باهم تداخل دارند که وظیفه این است که مشخصا این موارد اعلام شود و در قالب دستورالعمل این موارد منتقل شود. همچنین از تغذیه و طب ایرانی هم در زیر کمیته جداگانه‌ای استفاده کردیم.

ماجرای استفاده از IVIG در بیماران کرونا

وی در پاسخ به سوالی درباره تجویز داروی IVIG در برخی بیماران کرونا، گفت: داروی IVIG یا ویال‌های IVIG به صورت یک آنتی‌بادی‌های غیر اختصاصی است که پیش از این در بیماری‌های نقص ایمنی مانند بیماری‌های ژنتیکی و مادرزادی استفاده می‌شد و برخی مواقع هم بنابر تشخیص پزشک در یکسری بیماری‌ها داده می‌شد. اینکه ما اعلام کردیم که IVIG نباید به صورت معمول در درمان بیماری کرونا استفاده شود، حرف درستی است. زیرا ما هنوز مدارک کافی درباره اینکه این دارو واقعا موثر است یا نه، نداریم. در عین حال هزینه آن و اینکه تولیدش در ایران نیست و دارویی است که برای آن محدودیت تعداد در کشور داریم و از طرفی واقعا برای یکسری از بیمارانمان ضروری است، نمی‌توانیم بگوییم که این را به عنوان دارو در کووید استفاده کنیم. زیرا در برخی مواقع حتی اثر معکوس داشته است.

وی تاکید کرد: بیماری کرونا دو فاز دارد؛ یک فاز ویروسی و یک فاز التهابی و شاید این دارو در برخی مواقع اوضاع بیمار را بدتر کند. بنابراین از آنجایی که مدارک کافی برای استفاده از IVIG در درمان کرونا نداریم، اعلام کردیم که این دارو به صورت معمول اصلا نباید در درمان کووید استفاده شود، اما گاهی ممکن است یک سندروم یا گرفتاری ناشی از کووید داشته باشیم که مجبوریم در این صورت این دارو را بدهیم. در این شرایط بنابر تجویز پزشک این کار ممنوع نیست.

وی تاکید کرد: ما اعلام کردیم که در درمان معمول کرونا از IVIG استفاده نشود. زیرا اولا محدودیت منابع آن را داریم، این داروی ضروری یکسری از بیماران است که تنها درمانشان IVIG است و بر همین اساس نباید به صورت درمان معمول استفاده شود و در هیچ کجای دنیا هم IVIG به عنوان درمان معمول استفاده نمی‌شود و در دستورالعملی این را نداریم، اما در قالب طرح تحقیقاتی و مقاله داده شده است. البته همکاران در سازمان غذا و دارو برای واردات دارو مشکلات خودشان را دارند، اما وارداتش به گونه‌ای باشد که اگر پزشکی نسخه کرد و در بیماری استفاده از IVIG لازم بود، استفاده کنند. به هر حال کمبود این ویال‌های دارویی برای IVIG هم وجود دارد و باید فکری کرد تا بیشتر در دسترس باشد.