چشم بر هم بگذارید، فرزندانتان بزرگ می‌شوند و مسئولیت اداره زندگی بر عهده شان قرار می‌گیرد.

مدیریت دخل و خرج زندگی کار آسانی نیست بنابراین از همان کودکی فرصت خوبی دارید تا مدیریت مالی را به فرزندانتان آموزش دهید، اما چطور و از چه زمانی این اتفاق باید بیافتد؟

کودکی فرصت مناسبی برای آموزش مدیریت مالی به بچه‌ها است. با برخی پدر و مادر‌ها که در زمینه تربیت مالی صحبت می‌کنیم، بچه هایشان در هر سنی که باشند می‌گویند حالا زود است یا اینکه خودش به مرور یاد می‌گیرد، در حالیکه این تفکر درستی نیست و کودک از سن و سال مشخصی می‌تواند مدیریت منابع مالی را آموزش ببیند؛ بنابراین اگر از این دست پدر و مادر‌هایی هستید که هر زمان فرزندتان پول خواست، برایش فراهم می‌کنید باید بدانید که راه خوبی را برای آینده فرزندتان انتخاب نکرده اید!

طبق گفته متخصصان کودک، بهترین زمان برای آموزش مدیریت مالی بچه‌ها و دادن پول تو جیبی به آن‌ها زمانی است که به مدرسه می‌روند، چرا که بچه‌ها در این دوره شخصیتشان دارای بعد اجتماعی می‌شود و با مسائل مالی آشنا می‌شوند؛ بنابراین دادن پول به آن‌ها برای تامین برخی خرید‌های بیرون منزل مثل خرید خوراکی‌های مورد نیازشان در زنگ‌های تفریح یا خرید مداد و دفتر و لوازم تحریر در همین ایام می‌تواند به کودک آموخته شود و بدین طریق پایه‌های رفتار‌های اقتصادی او درست بنا نهاده شود.

مهمترین نکته این است که در نظر داشته باشید برای تامین پول تو جیبی بچه‌ها نه آنقدر زیاد و نجومی پول بدهید که بچه‌ها به ولخرجی عادت کنند و نه آنقدر کم باشد که جلوی دوستانشان خجالت زده شوند. بهترین و مناسب‌ترین روش، دادن پول توجیبی معقول است که با آموزش تربیتی مصرف پول تو جیبی و ذخیره آن به بهترین نحو می‌تواند صورت بگیرد. در نظر داشته باشید که پول تو جیبی منبع استقلال و اعتماد به نفس بچه‌ها محسوب می‌شود، اینکه بچه‌ها چطور پول هایشان را خرج یا ذخیره و همینطور بذل و بخشش کنند، کاملا به نحوه آموزش شما مرتبط است. از طریق آموزش صحیح بچه‌ها یاد می‌گیرند که چه زمان‌هایی باید پول هایشان را خرج کنند و چه زمانی به عبارتی روی خواسته شان پا بگذارند و حتی به دیگران کمک کنند.

*چند نکته مهم درباره آموزش «پول تو جیبی» دادن والدین به فرزندان

۱- نخستین نکته به بهترین زمان برای آغاز پول تو جیبی دادن مربوط می‌شود که همان سنین مدرسه است چرا که بچه‌ها در این سن به خوبی با ارزش پول آشنا هستند و می‌توانند مسئولیت پول هایشان را برعهده بگیرند. مثلا اینکه پدر و مادر به بچه شان می‌گویند که: «ما برای زنگ تفریحت شیر و کیک یا ساندویچ گذاشته ایم، دیگر اینکه دوست داشته باشی پول تو جیبی ات را در مدرسه خرج کنی یا خیر، با خودت است، حتی می‌توانی این پول را نگه داری و آخر هفته یک خرید خاص برای خودت داشته باشی یا فلان فیلم و کتاب را برای خودت بخری!»

۲-برخی از والدین به اشتباه پول تو جیبی دادن را یک اهرم فشار یا حتی تشویق برای بچه‌ها قرار می‌دهند، مثلا به پسرشان می‌گویند که اگر تکلیف فردایت را انجام دهی پول تو جیبی ات دو برابر می‌شود یا اگر اتاقت را مرتب نکنی، از پول تو جیبی این هفته خبری نیست. در حالیکه پول تو جیبی نباید اهرم تنبیه و فشار یا تشویق باشد، بلکه تنها یک وسیله‌ای برای آموزش مدیریت دخل و خرج بچه‌ها برای آینده شان محسوب می‌شود.

۳-برخی والدین هستند که بی توجه به زمان و مکان پول تو جیبی دادن به بچه هایشان به خاطر شرایط مساعد مالی، مدام بچه‌ها را به لحاظ مالی شارژ می‌کنند که البته این هم روش اشتباه یاست چرا که کارکرد پول تو جیبی را از بین می‌برد و باعث می‌شود بچه‌ها به این شیوه عادت کرده و اگر یک زمانی پدر یا مادر به لحاظ مالی شرایط نامساعدی داشته باشند، نتوانند آن شرایط را تحمل کنند و به عبارتی شکننده بشوند و در بزرگسالی نیز تن پرور بار بیایند و برای بدست آوردن پول هیچ تلاشی نکنند چرا که تفکرشان این است که یک پدر و مادری هستند که همیشه پول در جیبشان بگذارند!

بنابراین در نظر داشته باشید حتی اگر وضع مالی خوبی هم دارید، نباید مبلغ پول توجیبی را زیاد بگذارید چرا که پول زیاد از سوی بچه‌ها مدیریت صحیح نمی‌شود و تربیت مالی آن‌ها را نیز به بیراهه می‌کشاند.

۵-حال پدر و مادر سوال می‌کنند که چطور این مدیریت مالی را مدام درباره آن صحبت میکنیم باید به بچه‌ها آموزش دهیم؟ پاسخ این است که شما مبلغی مشخص و منطقی برای هر ماه یا هر هفته بچه هایتان در نظر می‌گیرید و در هیچ شرایط نیز آن را بیشتر نمی‌کنید، اما در زمینه مصرف آن مداخله نمی‌کنید که بچه‌ها آن را چطور خرج کنند البته این بدین معنا نیست که بچه‌ها هر خرجی که بخواهند می‌توانند، انجام دهند بلکه خریدهایشان باید در راستای نیاز‌ها و قوانین خانه باشد، خطوط قرمز را برایشان مشخص کنید مثلا اینکه برای خرید فیلم‌های مجاز و کارتن‌ها می‌بایست از والدین نظر بگیرند با این حال مداخله و اجبار هم خوب نیست مثل اینکه حتما تو باید این ماه با پول تو جیبی ات، فلان خرید را انجام دهی!

۶-بچه‌ها ممکن است از همان هفته اول پول تو جیبی شان را خرج بستنی و خوراکی‌های مختلف کنند، اما بعد دستشان خالی شود، در این زمینه صبور باشید تا خودشان راه و چاه دستشان بیاید چرا که بعد از مدتی از این کار پشیمان شده و متوجه می‌شوند که برای تامین برخی وسایل مورد نیازشان می‌بایست پول هایشان را ذخیره کنند در این صورت هم یک قلک برایشان در نظر بگیرید که منبع ذخیره مالی شان باشد. حتی می‌توانید با نظر مساعد خود فرزندتان یک حساب بانکی برایش افتتاح کنید و دفترچه اش را نیز به دست خودش بدهید.

۷-گاه هم پیش می‌آید که بچه‌ها برخی مواقع پول هایشان را صرف دوستانشان می‌کنند مثلا اینکه دختر یا پسرتان به منزل می‌آید و می‌گوید که همه پول هایش را خرج یکی از دوستانش که مداد و دفتر نداشته کرده، در این زمینه مشوق او باشید و راهنمایی اش کنید که اگر این درست است شما نیز می‌توانید به این خانواده کمک کنید و می‌بایست در این زمینه مطمئن شود و سپس بذل و بخشش کند، ولی اگر اشتباهی هم مرتکب شد و پول هایش را خرج خوراکی برای دوستانش کرد خودش به مرور متوجه می‌شود که بدون پول شده و همین آغاز یک درس بزرگ برایش می‌شود.

۸-صرفه جویی را به بچه‌ها آموزش دهید. با یک برنامه ریزی صحیح به کودکان آموزش صرفه جویی را بیاموزید مثلا اینکه یک دفترچه تهیه کنید و لیست مایحتاجشان را بچه‌ها در آن بنویسند و هزینه هایشان را نیز مشخص کنند. این موارد را به صورت ماهانه برنامه ریزی کرده و تامین کنند و در صورت نیاز شما نیز به آن‌ها کمک کنید، اما مسئله آموزش صرفه جویی برای تامین وسایل مورد نیاز است چرا که نباید پول بیشتر بدون دلیل به بچه‌ها داده شود.

مثلا فرزندتان به خانه می‌آید و می‌گوید که جشن تولد دوستش است و باید کادو تهیه کند در این زمینه در گروه خانوادگی صحبت می‌کنید و اگر نیاز باشد به فرزندتان وامی می‌دهید و مبلغ آن را ماهیانه از پول تو جیبی اش کسر می‌کنید. همه این راهکار‌ها به لحاظ ذهنی بر مدیریت مالی بچه‌ها در آینده اثرگذار است و قناعت و دخل و خرج صحیح را به بچه‌ها آموزش می‌دهد، اما نکته مهم این است که در آموزش مدیریت مالی صحیح بچه‌ها را به سمت مصرف گرایی و نقطه مقابل خساست سوق ندهیم و این مفاهیم را به خوبی به آن‌ها آموزش دهیم.