اهمیت زندگی به شیوه گروهی در انسان‌ها به حدی زیاد است که تقریباً تمامی آن‌ها طرد و کنار گذاشته شدن از اجتماع را موضوعی ناخوشایند دانسته و تلاش می‌کنند تا از بروز چنین اتفاقی برای خودشان جلوگیری کنند. بااین‌حال، گروهی از افراد به این مسئله بیش‌ازحد واکنش نشان می‌دهند. واکنش‌های شدید نسبت به کنار گذاشته شدن از یک جمع و رفتارهایی که به دنبال آن از فرد سر می‌زند، معمولاً مشکلاتی را برای خود فرد و اطرافیان ایجاد می‌کند. به همین خاطر در این مطلب سعی می‌کنیم تا شمارا با مفهوم حساسیت به طرد، علل و راه‌های درمان آن آشنا کنیم پس تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.
حساسیت به طرد چیست؟
گروهی از افراد همواره در حالت گوش به زنگی برای دریافت نشانه‌های طرد شدن هستند. آن‌ها ساده‌ترین رفتارها را به‌عنوان دلایلی برای طرد تلقی می‌کنند و به دنبال چنین برداشتی، معمولاً رفتارهایی انجام می‌دهند که اگرچه نامتناسب با شرایط محیط و اجتماع است، اما با استنباطی که آن‌ها در ذهن دارند، کاملاً همخوان است.
برای مثال، یک فرد دارای حساسیت بالا به طرد، در حین مکالمه با یک دوست، متوجه می‌شود که دوستش گاهی به تلفن همراه خود نگاه می‌کند. توجه به تلفن همراه ازنظر چنین فردی به این معناست که دوستم حتماً حوصله مرا ندارد، او نمی‌خواهد با من صحبت کند، می‌خواهد به من بفهماند که باید خداحافظی کنم، او احتمالاً می‌خواهد ارتباطش را برای همیشه با من قطع کند و…. به دنبال چنین دریافت و باوری، این فرد واکنشی نسبتا شدید به رفتار دوستش نشان خواهد داد، این واکنش می‌تواند از رفتارهایی مانند یک خداحافظی نابهنگام و ترک قرار تا یک پرخاشگری تمام عیار باشد. واکنش هرچه که باشد، نکته اینجاست که ازنظر چنین فردی، هیچ دلیل دیگری برای این رفتار نمی‌توان متصور شد.
واکنش‌ها به ادراک طرد
هر فردی بر اساس شخصیت و روحیاتی که دارد، به شکلی منحصربه‌فرد به احساس طرد شدن پاسخ می‌دهد. به‌طورکلی می‌توانیم انواع پاسخ‌ها به حساسیت بالا نسبت به طرد را در چند گروه، طبقه‌بندی کنیم.
1. افرادی که به دنبال تایید و محبت دیگران برمی‌آیند
این گروه از افراد، به دلیل ترسی که از طرد شدن و از دست دادن نزدیکانشان دارند، همواره تلاش می‌کنند تا از بروز کوچک‌ترین اختلاف‌نظر و دلخوری جلوگیری کنند. آن‌ها همواره به دنبال تایید و محبت از جانب دیگران هستند؛ درنتیجه بیش‌ازحد محبت می‌کنند، در همه حال، دیگران و شرایط آن‌ها را درک کرده و مقدم بر خود می‌دانند. می‌توان گفت که این گروه از افراد، خود را به‌عنوان یک فرد مستقل، از یاد برده و کاملاً بر اساس برنامه‌ها و نیازهای دیگران زندگی می‌کنند.
2. افرادی که با پرخاش و بدرفتاری تلاش می‌کنند توجه دیگران را جلب کنند
یکی از شایع‌ترین واکنش‌ها در مقابل احساس طردشدگی، خشم است. افرادی که در مقابل بی‌توجهی دیگران از کوره در می‌روند و یا آن‌هایی که با زورگویی سعی در حفظ یک رابطه دارند، در این گروه قرار می‌گیرند. این افراد اگرچه در ظاهر خودخواه به نظر می‌رسند و به شکلی وانمود می‌کنند که دیگران نسبت به آن‌ها در مرتبه پایین‌تری قرار دارند اما در حقیقت به‌شدت نسبت به تنها شدن و از دست دادن اطرافیانشان آسیب‌پذیر هستند.
3. افرادی که بخاطر حساسیت به طرد تنهایی را برمی‌گزینند
انتخاب تنهایی، می‌تواند یک پیش‌دستی هوشمندانه در مقابل حساسیت بالا به طرد شدن باشد. به عبارتی این افراد باور دارند که قرار است از جانب نزدیکان و عزیزانشان طرد شوند و از این طرد، ناراحتی بسیاری را تجربه کنند. به همین خاطر سعی می‌کنند تا از ابتدا وارد روابط اجتماعی نزدیک نشوند تا نهایتاً طرد را تجربه نکنند. افرادی که از شروع روابط صمیمانه واهمه دارند و هنگامی که یک رابطه صمیمانه شکل می‌گیرد سعی می‌کنند تا رابطه را از بین ببرند و همچنین آن‌هایی که تلاش می‌کنند تا روابطشان را همواره منطقی نگه‌دارند در این دسته قرار می‌گیرند.
چرا حساسیت بالا به طرد ایجاد می‌شود؟
تقریباً تمامی روانشناسان به اهمیت سال‌های اولیه کودکی و رابطه مادر و فرزند، باور داشته و معتقدند که کیفیت این رابطه، چگونگی روابط بعدی فرد در طول زندگی را تعیین می‌کند. اگر کودکان در سال‌های نخستین زندگی، به این نتیجه برسند که مادر و یا هر فرد دیگری که مسئولیت مراقبت از آن‌ها را دارد، همواره برای رفع نیازهایشان حاضر است و آن‌ها را تنها نمی‌گذارد، در آینده نیز چنین تصوری را راجع به شریک احساسی‌شان خواهند داشت؛ اما اگر کودک احساس کند که مادر همواره برای پاسخگویی به نیازهای وی آماده نیست و گاهی نیازهایش را بی‌جواب می‌گذارد، این بی‌اعتمادی به کلیه روابط بعدی فرد نیز سرایت می‌کند.
درمان حساسیت به طرد
1. پذیرش
اولین قدم برای ایجاد هر تغییری آن است که بپذیریم در چه وضعیتی قرار داریم. تا زمانی که نپذیرفته‌ایم که در کجا ایستاده‌ایم نمی‌توانیم برای عقب یا جلو رفتن برنامه‌ریزی کنیم.
2. در نظر گرفتن همه احتمالات از راهکارهای درمان حساسیت به طرد
هنگامی‌که احساس می‌کنید رفتاری به این معناست که طرف مقابل قصد طرد کردن شمارا دارد، چند نفس عمیق بکشید، خودتان را آرام نگه‌دارید و سعی کنید در ذهنتان به این سال پاسخ دهید چه دلایل دیگری غیر از طرد شما، برای رفتار او وجود دارد؟
3. باور کنید واقعیت غیرقابل تغییر نیست
اگر تجربه ناخوشایندی داشتید که شمارا نسبت به طرد شدن از جانب دیگران حساس کرده است، باور کنید در دنیا قرار نیست همواره یک تجربه برایتان تکرار شود، شاید در تجربیات جدیدتان، نتیجه‌ای متفاوت بگیرید. برای رسیدن به این باور باید شروع کنید و رفتاری متفاوت از قبل در روابطتان پیش بگیرید.
4. از کنار گذاشته شدن نترسید
حساسیت به طرد، از آنجایی نشات می‌گیرد که فرد نبودن اطرافیان را به‌مثابه یک فاجعه تعبیر می‌کند. این باور را در خودتان تقویت کنید که در زندگی هر یک از انسان‌ها، افراد بسیاری می‌آیند و می‌روند و این مسئله، چندان هم ترسناک نیست.
نقش اطرافیان در حساسیت به طرد
حساسیت به طرد، براثر تجربیات فرد در زندگی ایجاد می‌شود به همین خاطر، برای کاهش نشانه‌ها و از بین بردن چنین طرز فکری در فرد، می‌بایست بامحبت بی‌قیدوشرط به او نشان دهید که دوستش دارید و قصد رها کردنش را ندارید. محبت بی‌قیدوشرط به این معناست که شما می‌بایست با رفتارتان به‌طرف مقابل نشان دهید که علی‌رغم دلخوری‌هایی که به‌صورت طبیعی در یک رابطه پیش خواهد آمد و تمام اختلاف‌نظرهای موجود، همواره او را دوست می‌دارید و تصمیمی برای رها کردنش ندارید.
همواره این نکته را در نظر داشته باشید که ایجاد چنین تفکری، به‌مرورزمان و براثر تجربیات مختلفی در فرد ایجادشده است، پس برای از بین بردن آن نیز، به زمان و صبر نیاز است.
چه افرادی بیشتر در معرض آسیب نسبت به حساسیت به طرد هستند؟
افرادی که به هر دلیلی نظیر فوت والدین، جدا شدن از والدین، بی‌توجهی والدین به نیازهایشان و…، رابطه والد فرزندی باکیفیتی در دوران کودکی‌شان نداشته‌اند و یا افرادی که در معرض تجربیات طرد شدن از سوی دیگران بوده‌اند، نسبت به این باور مخرب آسیب‌پذیرتر هستند.
چگونه می‌توانیم حساسیت به طرد را در خودمان از بین ببریم؟
برای ضعیف کردن باور به طرد شدن از جانب دیگران، در مرحله اول باید به این درک برسید که این، صرفاً یک حساسیت و باور اشتباه در ذهن شماست و می‌بایست با آن مبارزه کنید، سپس سعی کنید تا دلایل دیگری برای رفتارهایی که ازنظر شما دال بر طرد هستند بیابید.
آخرین دیدگاه