تعامل با کودکان پرخاشگر گاهی واقعاً سخت و عصبی کننده است. اما بدون شک راه‌هایی برای کنترل پرخاشگری کودکان وجود دارد.

نحوه رفتار با کودک پرخاشگر باید حساب شده و هوشمندانه باشد.

برای مثال باید به او بیاموزید چگونه احساساتش را با آرامش بیان کند، او را برای رفتارهای صحیح و آرامش تحسین کنید، معذرت خواهی کردن را به او یاد بدهید و …

نحوه رفتار با کودک پرخاشگر: راهکارهای تبدیل پرخاشگری به آرامش

پرخاشگری در کودکان یکی از مسائلی است که بسیاری از والدین با آن روبرو هستند و چون نحوه رفتار با کودک پرخاشگر را نمی‌دانند، به جای برخورد مناسب و آرام کننده، منجر به تشدید این مشکل می‌شوند.

کودکان ممکن است به علت‌های گوناگون و در سنین مختلف پرخاشگر شوند. در چنین شرایطی تعامل با بچه‌ها واقعاً سخت می‌شود تا جایی که ممکن است در ادامه حتی به پرخاشگری و خشونت والدین نیز بیانجامد.

در این مواقع آگاهی از علت اصلی پرخاشگری و به کار بردن صحیح‌ترین نحوه رفتار با کودک پرخاشگر، می‌تواند به مرور مشکل را حل کند. اگر شما هم از آن دست والدینی هستید که با این مشکل مواجه شده‌اید و نمی‌دانید چطور باید کودک پرخاشگر خود را آرام سازید، همراه ما بمانید.

در این مطلب سعی داریم ابتدا به بررسی علل مختلف پرخاشگری کودکان بپردازیم و سپس راهکارهایی مؤثر و هوشمندانه در جهت نحوه برخورد با کودکان پرخاشگر معرفی کنیم.

چرا کودک شما پرخاشگر شده است؟

اگر می‌خواهید نحوه رفتار با کودک پرخاشگر خود را بیاموزید، ابتدا باید بدانید چه عاملی موجب بروز این رفتار در او شده است. گاهی از بین بردن علت اصلی یک رفتار، بزرگ‌ترین و اولین قدم برای برخورد صحیح با آن رفتار است.

در بسیاری از موارد پرخاش کودکان به این دلیل است که نمی‌توانند آن‌چه را می‌خواهند داشته باشند. گاهی نیز از آن‌ها خواسته می‌شود کاری را انجام دهند که تمایلی به انجام آن ندارند.

به همین دلیل عصبانی و پرخاشگر می‌شوند. البته نباید تأثیر ژنتیک و همچنین بیماری‌ها و اختلالات روحی و روانی را نادیده گرفت که عوامل بسیار مهمی هستند و بر انتخاب بهترین نحوه رفتار با کودک پرخاشگر اثر می‌گذارند.

برای مثال کودکان مبتلا به بیماری اوتیسم و یا کودکانی که دچار نقص توجه و بیش‌فعالی کودکان، سندروم تورت و یا اختلال وسواس فکری-عملی هستند ممکن است رفتارهای پرخاشگرانه داشته باشند.

آگاهی از این اختلال‌ها و کنترل تخصصی آن‌ها می‌تواند به بهبود رفتار کودک کمک کند.

چند راهکار مناسب برای نحوه رفتار با کودک پرخاشگر

اگر با یک کودک پرخاشگر و عصبانی روبرو هستید، لازم است بیشتر از دیگر والدین روی رفتار و کلام خود دقت داشته باشید. کافیست راهکارهای ساده زیر را در طریقه رفتار با کودک پرخاشگر خود به کار بگیرید تا به تدریج شاهد کمتر شدن تنش‌ها میان خود و کودک عزیزتان باشید.

1. پاسخ شما به رفتار کودک باید بلافاصله و مستقیم باشد

اگر کودک شما رفتار غیر قابل قبولی مانند پرخاشگری دارد، باید به طور مستقیم این موضوع را به او بفهمانید. در این مواقع نباید پاسخ خود را به رفتار او به تعویق بیندازید.

در واقع نحوه رفتار با کودک پرخاشگر باید به شکلی باشد که دقیقاً متوجه شود کار اشتباهی انجام داده است. برای مثال اگر کودک دیگری را کتک زده، لازم است همان موقع او را از موقعیت دور کرده و به جایی دیگر ببرید تا کمی آرام شود.

می‌توانید کنارش بنشینید یا او را در محیطی امن کمی تنها بگذارید تا به آرامش برسد. همین دور کردن از موقعیت به او نشان می‌دهد که این رفتارش عواقبی به همراه دارد و اگر به بچه‌های دیگر آسیبی بزند نمی‌تواند با آن‌ها بازی کند.

به یاد داشته باشید نحوه برخورد با کودک پرخاشگر باید هوشمندانه باشد تا نتیجه مطلوب به دست آید.

نحوه رفتار با کودک پرخاشگر باید به شکلی باشد که دقیقاً متوجه شود کار اشتباهی انجام داده است.

2. پرخاش در برابر پرخاش ممنوع!

شرایطی را فرض کنید که باید به کودک خود دارویی بدهید و او با پرخاش و لجبازی امتناع می‌کند. اشتباه‌ترین نحوه رفتار با کودک پرخاشگر در چنین شرایطی این است که شما نیز از ابزار پرخاشگری استفاده کنید، سرش داد بکشید یا او را بزنید.

در این صورت کودک به این نتیجه می‌رسد که اگر با چیزی روبرو شود که دوستش ندارد باید برخورد تهاجمی داشته باشد. علاوه بر این او می‌بیند که این رفتارش توجه شما را بیشتر جلب کرده است.

در هر صورت شما با این رفتار، نه تنها او را آرام نکرده‌اید بلکه پیام‌هایی اشتباه به سمتش فرستاده‌اید.

ابتدا سعی کنید خودتان را آرام کنید. احتمالاً عصبانی و یا حتی خجالت‌زده هستید و این طبیعی است. چند نفس عمیق بکشید و سپس فکر کنید که چگونه می‌توانید با رفتاری آرام، با کودک پرخاشگر خود تعامل نمایید.

بیشتر بخوانید: چه کار کنیم کودک پرخاشگر نداشته باشیم؟

3. قوانین مشخص داشته باشید

نحوه رفتار با کودک پرخاشگر باید به شکلی باشد که او دقیقاً بداند رفتارش چه پیامدی دارد. در واقع واکنش شما به پرخاشگری کودک، باید قابل پیش‌بینی باشد.

وقتی برای رفتار او در خانه یک قانون دارید و برای رفتارش در محیط‌های دیگر به شکل متفاوتی واکنش نشان می‌دهید، در واقع او را گیج می‌کنید. به طوری که کودک شما گمان می‌کند لازم نیست در هر شرایطی رفتار درستی داشته باشد.

4. با او درباره احساساتش صحبت کنید

هنگامی که کودک شما آرام است، زمانی را به صحبت کردن با او اختصاص دهید. درباره شرایط پیش آمده و رفتاری که داشته است، با مهربانی و نرمی حرف بزنید. نحوه رفتار با کودک پرخاشگر نباید مانند خودش تهاجمی باشد.

از او بپرسید چه چیزی باعث عصبانیت او شده است. به او بگویید که طبیعی است اگر گاهی عصبانی و خشمگین شود اما هیچ‌گاه نباید کسی را کتک بزند و یا به طریقی به دیگران آسیب برساند.

در نحوه رفتار با کودکان پرخاشگر سعی کنید به کمک خود او راه حل‌های مناسبی برای کنترل خشم و عصبانیتش پیدا کنید.

برای مثال به او بگویید که در چنین شرایطی می‌تواند از یک بزرگ‌تر کمک بخواهد، تا شماره ده را به آرامی بشمارد، نفس عمیق بکشد و یا از محیط برای یک یا دو دقیقه دور شود.

به او بیاموزید که اگر احساساتش را به درستی بیان کند و درباره آن‌ها حرف بزند، بسیاری از مشکلات آسان‌تر حل می‌شود. مثلاً می‌تواند به دوستش بگوید: “من واقعاً عصبانی هستم چون تو مدادم را از من گرفته‌ای.”

در نحوه رفتار با کودک پرخاشگر، از اجبار استفاده نکنید. اگر فکر می‌کنید نمی‌تواند به راحتی درباره احساساتش صحبت کنید، راه دیگری را امتحان کنید. کنارش بنشینید و همراه یکدیگر کتابی را درباره احساساتی مانند عصبانیت و ناراحتی بخوانید.

5. مسئولیت پذیری را در او تقویت کنید

کودک شما باید بداند اگر چیزی را خراب کند یا بازی دوستش را به هم بریزد، این وظیفه خود اوست که خرابکاری پیش آمده را درست کند، برای مثال قطعات پازل را دوباره مرتب کند یا لگوها را دوباره مثل اول بچیند.

در نحوه رفتار با کودک پرخاشگر خود به او بفهمانید این یک مجازات یا تنبیه نیست، بلکه کاری است که همه ما وقتی اشتباهی می‌کنیم، برای روبراه کردن اوضاع انجام می‌دهیم.

همچنین او را ترغیب به معذرت خواهی کنید. به او بگویید با این کار باعث می‌شود طرف مقابل احساس بهتری داشته باشد و کمتر ناراحت شود.

به کودک کمک کنید بتواند احساسات کسی را که به او آسیب وارد کرده است، تشخیص دهد. برای مثال به او بگوید: متأسفم که عروسکت را برداشتم و باعث شدم غمگین بشوی.”

به او بیاموزید در معذرت خواهی خود روراست و صادق باشد. البته نباید توقع داشته باشید همیشه در این زمینه عالی عمل کند، تا زمانی که بزرگ‌تر شود.

کودک شما باید بداند اگر چیزی را خراب کند یا بازی دوستش را به هم بریزد، این وظیفه خود اوست که خرابکاری پیش آمده را درست کند.

6. او را برای رفتار آرامی که دارد تحسین کنید

نحوه رفتار با کودک پرخاشگر تنها به واکنش مناسب نسبت به پرخاشگری‌های او محدود نمی‌شود، بلکه باید مواقعی که رفتار آرامی دارد نیز به او واکنش مثبت نشان دهید.

هنگامی که با صبوری در صف سرسره منتظر می‌ماند تا نوبتش شود و یا زمانی که تاب‌ بازی را تمام کرده و تاب را به کودک دیگری که منتظر است می‌سپارد، او را به خاطر رفتار خوبش تحسین کنید.

به فرزند خود بگویید که چقدر به او افتخار می‌کنید و به طور واضح دلیلش را بیان کنید: “تو خیلی با دوستت مهربان بودی و آرام رفتار کردی.”

7. با رفتار خودتان، معلم او باشید

یک روش عالی برای نحوه رفتار با کودک پرخاشگر این است که به طور غیرمستقیم، با رفتار خود به او بیاموزید که چگونه باید در برابر چیزهایی که مطابق میلش نیست، واکنش نشان دهد.

برای مثال بگویید: “ای وای، لباسم را پیدا نمی‌کنم. من این لباس را خیلی دوست داشتم و می‌خواستم الان آن را بپوشم. ولی مجبورم یک لباس دیگر انتخاب کنم.”

فراموش نکنید که شما به عنوان پدر و مادر، بهترین و اولین الگو برای فرزندان خود هستید. پس می‌توانید با رفتاری هوشمندانه، نحوه بروز هیجانات در شرایط گوناگون را به کودک آموزش دهید.

شاید این یکی از جذاب‌ترین راهکارهایی است که برای طرز رفتار با کودکان پرخاشگر می‌توان به کار برد.

چه زمانی لازم است نگران پرخاشگری کودک خود باشید؟

استفاده از راهکارهای مناسب برای نحوه رفتار با کودک پرخاشگر بدون شک مؤثر است. اما گاهی ممکن است احساس کنید میزان عصبانیت و رفتارهای تهاجمی فرزند شما کمی بیشتر از حد معمول است و به سادگی با این راهکارها کنترل نمی‌شود.

به رفتارهایش توجه کنید. آیا این رفتارهای پرخاشگرانه را هر روز نشان می‌دهد یا تنها چند بار در هفته؟ آیا پرخاشگری او سطحی است یا به دیگران آسیب می‌رساند؟ برای حضور او در اجتماع، مهد کودک یا محیط خانواده مشکلی ایجاد کرده است؟ به مرور زمان رفتارهایش بهتر می‌شود یا بدتر؟

این سؤال‌ها را در ذهن خود مرور نمایید و اگر احساس می‌کنید پرخاشگری کودک کمی غیرطبیعی است، می‌توانید از یک پزشک، روانشناس و یا مشاور متخصص و دلسوز کمک بگیرید تا راهکارهای مؤثرتری برای نحوه رفتار با کودک پرخاشگر در اختیار شما قرار دهد.

یک متخصص می‌تواند با بررسی شرایط کودک، وجود بیماری‌ها و اختلالات زمینه‌ای را نیز تشخیص دهد و به شما نکات مهمی را در مورد چگونگی رفتار با کودکان پرخاشگر گوشزد نماید.