برای جماعت سارقان فرقی نیست بین اثری هنری و گاردریل کنار خیابان. آن‌ها هر آنچه بتوانند را در دل تاریکی شب یا در خلوت روز، می‌دزدند و آب می‌کنند.

از دریچه‌های فاضلاب معابر گرفته تا مبلمان شهری، از شیرآلات سرویس‌های بهداشتی در پارک‌ها تا نرده پل‌های هوایی و حتی تابلو‌های راهنمایی و رانندگی. از کابل‌های برق و مخابرات تا حتی آثار هنری شهری. آن‌ها اگر بتوانند مجسمه‌ای را هم که حتما نمادی برای شهروندان است و هزینه مادی و معنوی زیادی برای آن شده از بیخ می‌کنند.

نمونه اش خبری است که دیروز عبدالعلی قصرالدشتی، مجسمه‌ساز شیرازی از سرقت سردیس برنزی ساخته خودش داد. سردیس استاد رحیم هودی، پیشکسوت تئاتر و سینمای ایران که مدت‌ها در مقابل تالار حافظ شیراز نصب بود.

البته این نخستین سرقت از مجسمه‌های شهری نیست و پیشتر مجسمه‌های زیادی، چون مجسمه ستارخان، باقرخان، شیخ بهایی، دکتر شریعتی و … هم سرقت شده بود. در آذر ماه سال ۱۳۸۷ با اعلام خبر سرقت تعدادی از مجسمه‌های پایتخت، تهدیدی به نام دزدیده شدن آثار هنری شهری مطرح شد. مجسمه‌هایی که بسیاری از آن‌ها پس از ناپدید شدن، هیچگاه سرنوشت‌شان مشخص نشد. مجسمه‌هایی که وزن برخی از آن‌ها حدود ۷۰۰ کیلوگرم بود.

با این حال برخی مسئولان شهری معتقدند که سرقت از اموال عمومی در سال‌های اخیر، مخصوصا در دوران پاندمی کرونا افزایش پیدا کرده و حتی خاموشی‌های اخیر شهر‌ها برای کنترل مصرف برق هم بر تعداد آن‌ها افزوده است.

افزایش خرده‌دزدی از اموال شهری

اواخر بهمن ماه ایرنا به نقل از شهرداری خرمشهر نوشت که «سارقان و افراد سودجو در تاریکی شب و خاموشی بلوار‌های ساحلی بخشی از حفاظ و نرده‌های آهنی ساحل رودخانه کارون را سرقت کردند.»، اما این تلاش سارقان فقط به پل‌های عابر پیاده ختم نمی‌شود، حتی به نظر می‌رسد روش‌های ساده‌تری هم وجود داشته باشد، سرقت دریچه‌های فاضلاب در خیابان‌ها یکی از آن‌ها است.

نیمه بهمن ماه هم مدیر روابط عمومی آب و فاضلاب شهرستان باوی در استان خوزستان نوشت که «دریچه‌های فاضلاب در چند وقت اخیر در شهر‌های ملاثانی، ویس، شیبان و سایت مسکن مهر به سرقت رفته است. سرقت این دریچه‌های چدنی منهول فاضلاب موجب ایجاد مشکلات در روند خدمت‌رسانی به شهروندان شده است».

در هفته‌های گذشته هم فرمانده نیروی انتظامی در شهرستان مراغه از دستگیری فردی با ۸ فقره سرقت دریچه‌های فاضلاب خبر داد. اما همیشه تعداد این سرقت‌ها تک رقمی نیست. آن‌طورکه سرهنگ ضرغام آذین، سرکلانتر دوم پلیس پیشگیری تهران بزرگ، بیستم بهمن‌ماه به ایرنا گفته: «یک متهم پس از دستگیری به کلانتری ستارخان منتقل و به بیش از ۸۰فقره سرقت دریچه‌های فاضلاب شهری اعتراف کرده است. تیمی از ماموران کلانتری ستارخان با هماهنگی‌های قضایی به‌مخفیگاه متهم اعزام و موفق شدند بیش از ۲تُن انواع دریچه‌های فاضلاب مسروقه از آن مکان کشف کنند».

در یک مورد دیگر هم فردی در نهاوند به‌جرم سرقت ۳۰ دریچه فاضلاب دستگیر شد.

در مورد دیگری که فیلم آن هم در بهمن ماه در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد هم دیوار ضلع شرقی محدوده منطقه آزاد اروند آبادان به سرقت رفت.

یک آسیب‌شناس: «افزایش بیکاری در سال اخیر به دلیل پاندمی کرونا سبب شد که برخی در مخارج روزمره خود هم دچار مشکل شوند. به همین دلیل عجیب نیست که برخی دست درازی به اموال عمومی را راحت‌ترین راه برای تامین این مخارج بدانند»

سارقان در این منطقه دیوار را تخریب و میلگرد به‌کار رفته درون آن را به سرقت بردند. آن‌طور که موعود شمخانی، معاون فنی و امورزیربنایی سازمان منطقه آزاد اروند به تسنیم گفته؛ خسارت این اقدام سارقان بالغ بر ۴ میلیارد ریال برآورد شده است. چیزی نزدیک به‌همین مبلغ در کرمانشاه تجهیزات برقی به‌سرقت رفته و امیدعلی مراتی، مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق استان کرمانشاه به ایرنا گفته «از ابتدای سال ۹۹ تا پایان آذر و طبق جمع‌بندی‌های انجام شده ۶۰میلیارد ریال انواع سیم و تجهیزات برقی به سرقت رفته است».

مدیرعامل شرکت گاز استان کرمانشاه هم به ایرنا گفته است: «به طور میانگین روزانه ۲۰ تا ۳۰ شیر علمک گاز در استان که عمده آن شهر کرمانشاه است مورد سرقت قرار می‌گیرد».

سیروس شهبازی با بیان اینکه سرقت هر علمک باعث قطعی گاز یک تا ۲ خانوار می‌شود، افزود: «سارقان همچنین بار‌ها اقدام به سرقت لوله‌های گاز قبل از وصل آن کرده و مشکلات زیادی هم برای شرکت و هم برای عموم مردم ایجاد کرده‌اند».

فریبرز کرمی، مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای استان کرمانشاه هم از افزایش ۳۹ درصدی سرقت تجهیزات این اداره کل نسبت به سال گذشته خبر داد و گفت: «در حالی که خسارات وارده کل سال ۹۸ به بیش از ۷۳ میلیارد ریال می‌رسید این رقم برای هشت ماه نخست سال ۹۹ به ۷۳ میلیارد ریال رسیده است». رقمی که نشان می‌دهد میزان سرقت این گونه تجهیزات تا چه میزان در سال گذشته بالا رفته و امسال نیز افزایش بیشتری خواهد داشت.

او همچنین به سرقت چهار هزار و ۱۰۰ عدد تابلو و علایم ایمنی راه‌ها اشاره کرد که فقدان آن‌ها ممکن است خطرات جاده‌ای زیادی را برای رانندگان به وجود آورد.

در خبر دیگری که به تازگی منتشر شد بنا به اظهارات مسئولان مازندران فقط در یک مورد از این سرقت‌های شناسایی شده، با دستگیری یک باند سرقت کابل برق در غرب مازندران حدود ۲۵ تن کابل به ارزش ۱۲۵ میلیارد ریال از آن‌ها کشف شد.

سرقت کابل‌های مخابرات نیز در مازندران طی چند سال اخیر شایع شده است. به طوری که سال ۱۳۹۹ آمار دزدی کابل‌های مخابراتی در مازندران چهار برابر بیشتر شد و به جز قطعی چند هفته‌ای خطوط تلفن و اینترنت در برخی نقاط، خسارت مالی آن از مرز ۲۰ میلیارد تومان هم گذشت.

مدتی قبل هم انتشار تصاویری از یک پل هوایی عابر پیاده نزدیک ایستگاه مترویی در اطراف کرج، نشان داد که بخشی از نرده‌های پل بریده شده و به‌سرقت رفته است.

دیروز عبدالعلی قصرالدشتی، مجسمه‌ساز شیرازی از سرقت سردیس برنزی ساخته خودش داد. سردیس استاد رحیم هودی، پیشکسوت تئاتر و سینمای ایران که مدت‌ها در مقابل تالار حافظ شیراز نصب بود.

افزایش سرقت اموال عمومی پایتخت

این سرقت‌ها در پایتخت نیز افزایش قابل‌توجهی داشته است به طوری که همشهری، روزنامه ارگان شهرداری تهران اخیرا گزارش داد که طی ماه‌های اخیر تعداد سرقت تجهیزات، آثار و مبلمان شهری تهران به میزان قابل‌توجهی بالا رفته است. به زوری که این روز‌ها می‌توان جای خالی دیوار‌های صوتی را در بزرگراه‌های شهیدچمران، آیت‌الله صدر و آیت‌الله حکیم هممشاهده کرد؛ دیوار‌هایی که بعضا سارقان همراه با آلومینیوم نگه‌دارنده‌شان از جا کنده‌اند و باد و توفان هم مزید بر علت شده تا باقیمانده دیوار آسیب جدی ببیند.

وحید سرلک، معاون فنی و مهندسی سازمان حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران هم در این باره گفته است: «سرقت تابلو‌های بزرگراهی به‌دلیل جنس آلومینیومی تابلو‌ها برای سارقان منفعت مالی دارد. گاردریل‌ها وزن بالایی دارند و حملشان نیز سخت است، اما با وجود این با افزایش سرقت مواجه شده‌ایم و در مناطق جنوبی و بزرگراه آزادگان بیشترین آمار سرقت را داریم».

فقر و نابرابری دلایل دزدی از اموال عمومی

بر اساس قانون سرقت از اموال عمومی جرم محسوب می‌شود. این در حالی است که به استناد به اخبار و اظهارات پراکنده برخی از مسئولان این بزه در سال‌های اخیر در کشور به شکل چشمگیری رشد کرده است. رشدی که به اعتقاد آسیب شناسان در نتیجه افزایش فقر مادی در جامعه و احساس نابرابری هر روز شمایلی عادی‌تر به خود می‌گیرد.

پژوهش‌ها و بررسی‌ها در ابعاد مختلف جامعه شناختی نشان می‌دهد افزایش جمعیت، نرخ بالای بیکاری، تغییر در الگو‌های مصرف و افزایش هزینه‌های زندگی و حاشیه‌نشینی از جمله عوامل شکل‌گیری برخی آسیب‌های اجتماعی و بزهکاری‌ها در جامعه است که سرقت یکی از این آسیب‌هاست.

مهران حسن‌وردی آسیب‌شناس می‌گوید: «افزایش بیکاری در سال اخیر به دلیل پاندمی کرونا سبب شد که برخی در مخارج روزمره خود هم دچار مشکل شوند. به همین دلیل عجیب نیست که برخی دست درازی به اموال عمومی را راحت‌ترین راه برای تامین این مخارج بدانند».

به گفته او برخی حتی برداشت از این اموال را هم دزدی ندانسته و حق قانونی از جامعه‌ای می‌دانند که در امورات مختلف آن‌ها را از حقوق مختلفی، چون پیدا کردن شغل و داشتن درآمد کافی برای یک زندگی عادی محروم کرده است.

این آسیب‌شناس معتقد است: «حتی شاهد هستیم بسیاری از این دزدی‌ها از آثار هنری شهر و سایر اموال عمومی در روز روشن یا جلوی چشم شهروندان صورت می‌گیرد و کمتر کسی به آن واکنش نشان می‌دهد. این نشان می‌دهد که گویا برخی از شهروندان شهر را متعلق به خود نمی‌دانند. در حالی که شهروندان باید به گونه‌ای درمورد اموال عمومی حساسیت داشته باشند که سارقان برای سرقت این اموال احساس امنیت نکنند تا شاهد کاهش این پدیده زشت باشیم».

در هر حال سرقت تجهیزات و امکانات عمومی و عام‌المنفعه متعلق به همه شهروندان، معضلی است‌که به نظر می‌رسد دود آن بیشتر از همه به چشم مردم می‌رود و ضمن تخریب چهره شهر می‌تواند خطرات فراوانی هم برای شهروندان در پی داشته باشد.