چند همسری یکی از بحران‌های اجتماعی است که امروزه بسیار فراگیر شده است. چند همسری دارای انواع مختلف می‌باشد و تعریف کردن آن دشوار است.

افراد مختلف دلایل گوناگونی برای روی آوردن به چند همسری دارند و توجیهات خاص خودشان را می‌آورند اما این مسئله علاوه بر فوایدی که به ظاهر دارد، آسیب‌های گسترده‌ای برای خانواده به دنبال خواهد داشت.

چندهمسری
چندهمسری به وضعیتی گفته می‌شود که در آن زن یا مرد بیش از یک همسر داشته باشد. فرد به شکل رسمی همسرهای متعددی دارد و همسران از حضور هم آگاه هستند. درواقع این امر با داشتن معشوقه یا خیانت کردن به همسر کمی متفاوت است. داشتن همزمان چند همسر در بیشتر کشورهای توسعه یافته ممنوع و غیر قانونی می‌باشد. در برخی از کشورها با مذهب رایج اسلام، هندوگرایی و یهودیت، که تحت شرایطی چند همسری را جایز می‌دانند، شاهد رواج و قانونی بودن این مسئله هستیم.

انواع چند همسری
چند زنی و چند شوهری اشکال مختلف این موضوع هستند. در ادامه هرکدام را به اختصار توضیح می‌دهیم. توجه داشته باشید که خانواده های ترکیبی هر کدام مسائل و مشکلات خودشان را دارند و اعضای آن به مانند دیگر خانواده ها رفتار نمی کنند.

چند زنی
در طول تاریخ مردان برای بقای نسل به چند همسری بیشتر رو می‌آوردند با این حال دلیل چند همسری مردان محدود به بقای نسل نشد. در بسیاری از جوامع و فرهنگ‌ها شاهد هستیم همچنان مردان می‌توانند به طور قانونی چندین همسر برای خود داشته‌باشند. همان طور که در ادامه خواهیم گفت این معضل گاه منجر به بروز اختلالات روانی می‌شود.

چند شوهری
بر خلاف باور بسیاری از افراد برخی از جوامع چند شوهری را برای زنان مجاز می‌دانند. معمولا عواملی در آن جوامع باعث ایجاد چنین پدیده‌ای می‌شود. با این حال محدودیت‌هایی که زنان برای باردار شدن دارند، شرایط چنین ازدواجی را در مقایسه با چند زنی برای مردان متفاوت می‌کند. با وجود این در برخی جوامع محدود شاهد چند شوهری زنان هستیم.

علل روی آوردن به چند همسری
خانواده هایی که دارای سلامت هستند فرزندانی نز پرورش می دهند که از سلامت کافی برخوردارند. در عوض خانواده هایی که الگوهای رفتاری مخربی بین پدر و مادر، پدر و فرزندان، مادر و فرزندان و… برقرار است، احتمال اینکه هر کدام از افراد این خانواده در جامعه نیز نتوانند رفتاری سالم پیش بگیرند، زیاد است. در نتیجه چند همسری ترکیبی از عوامل تربیتی، اجتماعی و تمایلات فردی را شامل می‌شود که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم:

تمایلات فردی
یکی از دلایل مردان برای داشتن همسران متعدد، برآورده کردن امیال جنسی می‌باشد. در واقع با گرفتن یک زن دیگر مرد به نوعی تمکن مالی و توانایی خود را به رخ می‌کشاند و ممکن است از این مسئله احساس خوبی به او دست بدهد. اصولا مردانی که چندین زن دارند، احساس شادی می‌کنند و احساساتی مثل غرور و افتخار را از خود نشان می‌دهند.

در برخی موارد احساسات مرتبط با کمبود عزت نفس باعث می‌شود مرد برای نشان دادن مردانگی و قدرت خود به جبران افراطی روی آورد و مردانگی خود را از این طریق نشان دهد. یکی دیگر از علل چند همسری مردان و زنان مسائل مرتبط با فرزندآوری است. در برخی موارد به خاطر نداشتن فرزند یا ناتوانی یک فرد، فرد دیگر روی به همسر دوم می‌آورد.

عوامل اجتماعی
در برخی از جوامع که درگیر جنگ یا مسائلی از آن دست هستند مردانی که تمکن مالی دارند زنانی را که همسرانشان از دست رفته یا همسری ندارند را تحت تکفل خود قرار می‌دهند و با آن‌ها ازدواج می‌کنند. مسائل فرهنگی و مذهبی هم علل دیگری هستند که گرایش به چند همسری را ایجاد می‌کنند. برخی فرهنگ‌ها این حق را برای مرد قائل می‌شوند و این فرهنگ نسل به نسل منتقل می‌شود.

چند شوهری در جوامعی مثل تبت که منابع محیطی محدود بوده و میزان زمین موجود کم می‌باشد، بنا بر دلیلی متفاوت رخ می‌دهد؛ همه پسران یک خانواده با یک زن ازدواج می‌کنند تا زمین خانواده از دست نرود و چند قسمت نشود. در این حالت مردان به طور مساوی به زن دسترسی جنسی دارند و فرزندی که به دنیا می‌آید، فرزند همگی آن‌هاست.

آسیب‌های چند همسری
از آن جایی که چند همسری معمولا در بین مردان رایج می‌باشد، آسیب‌های آن معمولا از همین زاویه بررسی می‌شود. برخی از این آسیب‌ها مشابه آسیب‌های خیانت می‌باشد.

موارد رایج آسیب شامل موارد زیر می‌باشد:

آثار روانی چند زنی برای زنان معمولا بسیار شدید بوده و تا جایی پیش می‌رود که ممکن است باعث ایجاد اختلالات روانی از قبیل افسردگی و اختلالات اضطرابی شود. برای آگاهی بیشتر از افسردگی کلیک کنید.
چند زنی اصولا عامل از هم پاشیدگی خانواده‌ها و طلاق می‌شود.
احتمال انتقال بیماری‌های مقاربتی و ایدز در خانواده‌های چند همسری بالاست. کافی است یک نفر در چنین خانواده‌ای مبتلا به بیماری باشد و این بیماری از طریق مرد به سایر همسران منتقل می‌شود.

چندزنی باعث می‌شود به زن احساس بی کفایتی و احساسات مرتبط با نادیده گرفته شدن دست دهد.
خشونت‌های خانگی و ایجاد حسادت و رقابت میان زنان اصولا شایع می‌باشد.
در مواردی که زنان چند همسر دارند، مسائل مرتبط با حسادت جنسی و احساس مالکیت بر زن دیده می‌شود. این حسادت‌ها چالش، دعوا و تعارض ایجاد می‌کنند و آرامش خانواده را برهم می‌زنند.
آمار خودکشی در زنانِ خانواده‌های چند همسری بالاتر می‌باشد.
علاوه بر تاثیرات گفته شده، رقابت‌های همسران و تنش‌ها و اضطراب‌هایی که زنان تحمل می‌کنند بر رفاه و آسایش کودکان تاثیر می‌گذارد. کودکان نیز ممکن است درگیر رقابت‌های مادران خود شوند، اضطراب و افسردگی در کودکان این خانواده دیده می‌شود.