وابستگی چیزی است که تا حدی از آن را همه ما تجربه کرده‌ایم. اما هنگامی که وابستگی عاطفی به همسر، خانواده و … شدید و غیرمعمول می‌شود، می‌توان نام اختلال روی آن گذاشت و باید به دنبال راه رهایی بود.

مسائلی نظیر وابستگی عاطفی معمولاً ریشه در کودکی دارد و با پیامدهای بسیاری مانند سوء استفاده و کاهش اعتماد به نفس همراه است. به همین دلیل غلبه بر آن اهمیت زیادی دارد.

وابستگی عاطفی ناسالم، یک اسارت فلج کننده و آسیب‌زا

وابستگی عاطفی ناسالم موقعی شکل می‌گیرد که شما اجازه می‌دهید خوشبختی شما در زندگی کاملاً وابسته به دیگری باشد. اینجاست که درگیر یک جریان آسیب زننده شده‌اید و اگر هر چه زودتر خود را از آن بیرون نکشید، باید منتظر پیامدهای بسیاری باشید.

مسئله وابستگی، آن هم از نوع عاطفی، واقعاً یکی مسئله جدی است که غلبه کردن به آن نیاز به شجاعت و تلاش زیادی دارد، اما بدون شک ممکن است.

در این مطلب سعی داریم هر آنچه را لازم است درباره انواع وابستگی عاطفی، عوارض و روش‌‌های درمان آن بیاموزیم.

اگر فکر می‌کنید در رابطه خود با کسی، زیاد از حد به او وابسته شده‌اید، لطفاً این احساس را با عشق اشتباه نگیرید و به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه و غلبه بر وابستگی خود باشید.

گاهی افراد حتی به صورت ناخودآگاه و بدون این که متوجه باشند، به این مشکل دچار می‌شوند. در این موارد نیز آگاهی لازم درباره عوارض و پیامدهای وابستگی، به شما در تشخیص سالم یا ناسالم بودن احساس‌تان کمک می‌کند.

وابستگی عاطفی چیست؟

قطعاً میزانی از وابستگی به همسر یا دیگر نزدیکان، در همه ما وجود دارد و این کاملاً طبیعی است. اما این وابستگی زمانی ناسالم می‌شود که از حد طبیعی بیشتر باشد.

به طوری که فرد تمام خوشبختی خود را وابسته به شخصی دیگر ببیند.

شاید شما در برخی مواقع نیاز داشته باشید از شریک عاطفی خود یا اعضای خانواده کمک بگیرید ولی وقتی این کمک گرفتن‌ها از تعادل خارج می‌شود و نیاز شما به آنان روز به روز بیشتر می‌شود، یعنی وارد یک جریان فلج کننده به نام وابستگی عاطفی ناسالم شده‌اید.

شاید ایستادن روی پای خودتان و این که یاد بگیرید تنها روی خودتان حساب کنید، کار سختی به نظر بیاید. حتی ممکن است مجبور باشید با حقایقی درباره خود روبرو شوید که چندان خوشایند نیست.

اما بدون شک این بهترین راه و شاید تنها راه برای پیدا کردن خوشبختی واقعی باشد، یک خوشبختی حقیقی و ریشه‌دار که تنها در دستان خودتان است.

با انواع وابستگی عاطفی آشنا شوید

وابستگی در هر فرد ممکن است به شکل‌های گوناگون نمود پیدا کند و از این حیث به انواع مختلف تقسیم می‌شود:

1. خانواده

گاهی فرد به شدت به خانواده وابسته است و فضای بیرون از آن را ناامن و ترسناک می‌داند. هر چند حمایت بیش از حد خانواده می‌تواند یکی از علل اصلی این وابستگی باشد، اما ماجرا کمی پیچیده‌تر از این حرف‌ها است.

هنگامی که محیط خانواده پر از استرس و تنش باشد و اعتماد به نفس به درستی در فرزندان تقویت نشود، نتیجه آن پرورش افرادی با وابستگی عاطفی زیاد است که بدون حمایت خانواده نمی‌توانند زندگی را پیش ببرند.

معمولاً غلبه بر چنین نوعی از وابستگی کار آسانی نیست.

2. همسر

یکی دیگر از انواع وابستگی، در مقابل همسر یا شریک عاطفی است. این نوع از وابستگی ریشه در باورهای اشتباه و از همه مهم‌تر ترس دارد.

در حقیقت می‌توان گفت به طور کلی وابستگی از ترس نشأت می‌گیرد. فرد و شخصیت وابسته از تنها و بی‌پناه ماندن می‌ترسد زیرا فکر می‌کند بدون وجود دیگران و در این مورد همسر، نمی‌تواند از پس مشکلات و موانع زندگی بر بیاید.

به این ترتیب وابستگی عاطفی شدیدی به همراه زندگی خود پیدا می‌کند. در نهایت ترس‌ها و نگرانی‌های فرد از این که همسر خود و حمایتش را از دست بدهد، تبدیل به عذابی همیشگی برای هر دو طرف خواهد شد.

به همین دلیل غلبه بر چنین حسی، هر چقدر هم که دشوار باشد برای سلامت نگه داشتن رابطه ضروری است.

3. اجتماع

شاید جالب باشد بدانید، برخی افراد بر خلاف گروه اول که بیرون از فضای خانواده احساس خوبی ندارند، اتفاقاً به جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنند وابستگی عاطفی زیادی دارند.

در واقع این دسته از افراد یک هدف مهم در زندگی دارند که به آن‌ها احساس امنیت و آرامش می‌دهد و آن “مورد تأیید بودن” است.

در چنین مواردی فرد سعی می‌کند در اجتماع اطراف خود بیشتر شناخته شود و هر کاری که لازم باشد انجام می‌دهد تا طرد نشود و دیگران را راضی نگه دارد.

طبیعی است که در ادامه دچار آسیب خواهد شد، اگر به موقع وابستگی خود را از دیگران قطع نکند.

4. اشیاء و دارایی‌ها

وابستگی همیشه قرار نیست به یک فرد یا افرادی برگردد. بسیاری از ما بدون این که متوجه باشیم وابستگی عاطفی زیادی به دارایی‌های خود داریم و فکر می‌کنیم این یک موضوع طبیعی و معمول است.

به طور کلی وقتی آرامش روحی شما منوط به حضور چیزی یا کسی غیر از خودتان باشد، یعنی درگیر یک وابستگی ناسالم هستید و باید از آن رها شوید.

عوارض وابستگی عاطفی و پیامدهای آن را بشناسید

از آن‌ جایی که رهایی از وابستگی کار آسانی نیست، شاید بسیاری از شما آن را جدی نگیرید و ترجیح بدهید با این وابستگی زندگی کنید. اما اگر بدانید پیامدهای چنین وابستگی‌هایی چیست و چه تأثیری روی زندگی شما می‌گذارد، بدون شک از همین امروز برای غلبه بر آن‌ها تلاش خواهید کرد.

1. از دست دادن اعتماد به نفس

هر چند کمبود اعتماد به نفس از دلایل و ریشه‌های وابستگی عاطفی است، از طرفی نیز می‌تواند یک پیامد برای آن محسوب ‌شود.

فردی که از نظر عاطفی به شریک زندگی خود بسیار وابسته است، برای از دست ندادن او، خودش را از دست می‌دهد. احساس ناامنی و نگرانی حاصل از چنین رابطه‌ای می‌تواند فرد را از درون تهی کند و تمام اعتماد به نفس او را ذره ذره ببلعد.

2. منزوی شدن و از دست دادن مهارت‌های اجتماعی

گیر افتادن در رابطه‌ای که سراسر وابستگی عاطفی است، کم ‌کم شما را ایزوله می‌کند. تا جایی که روابط‌تان با تک‌تک دوستان‌تان قطع می‌شود.

حاصل این انزوا و دوری از اجتماع از دست دادن مهارت‌های اجتماعی است. به دنبال آن سرزنش‌ خود یا درونی و نابودی اعتماد به نفس نیز آغاز می‌شود.

3. سوء استفاده جسمی و روانی

هنگامی که خود را منزوی می‌کنید و برای همه چیز تنها به یک نفر یا به خانواده اعتماد می‌کنید، ممکن است در ادامه با سوء استفاده از احساسات یا حتی جسم‌تان روبرو شوید.

گاهی طرف مقابل، وابستگی عاطفی شدید شما را نوعی ضعف تلقی می‌کند و اینجاست که کم‌ کم به شما سلطه پیدا می‌کند. فشار آوردن‌ها، دروغ گفتن‌ها و حتی تحقیر کردن‌ها از همین ‌جا شروع می‌شود.

4. نابودی سلامت روان

دور از ذهن نیست که با وجود چنین عوارضی، به مرور زمان سلامت روانی فرد وابسته نیز در خطر بیفتد. در بسیاری از موارد وابستگی عاطفی یک اختلال است.

با این حساب هر چقدر این وابستگی عمیق و عمیق‌تر ‌شود، روان فرد نیز بیشتر دچار آسیب خواهد شد و رفتارهای غیر قابل پیش‌ بینی، تغییرات ناگهانی حالت روحی، افسردگی ، استرس و … از عوارض بعدی این وابستگی خواهد بود.

غلبه بر وابستگی شدید عاطفی چگونه ممکن است؟

اجازه بدهید صادقانه بگوییم، رهایی از یک وابستگی عمیق و ناسالم کار راحتی نیست. اما تنها کافیست تصمیم بگیرید خود را از زندانی که برای خود ساخته‌اید نجات دهید.

مطمئن باشید موفق خواهید شد. در ادامه چند راهکار که به درمان وابستگی عاطفی کمک می‌کند، ارائه خواهد شد:

1. روی خودتان حساب کنید

همه ما دوست داریم و حتی نیاز داریم با دیگران در ارتباط باشیم. اما در نهایت قدرت تحول آفرین در دستان خودمان است. پس از امروز بیشتر از قبل با خودتان وقت بگذرانید.

لازم است باور کنید، تنها خودتان را دارید. اگر می‌خواهید از وابستگی عاطفی ناسالمی که شما را محدود کرده است رها شوید، بپذیرید که لایق و ارزشمند هستید و قرار نیست برای رفع نیازهای مادی و عاطفی خود به کسی غیر از خودتان وابسته باشید.

به خودتان عشق بورزید و سعی کنید لااقل بیشتر نیازهای‌تان را خودتان رفع کنید.

2. مسئولیت‌های خود را به دیگری واگذار نکنید

وقتی نتوانید از لحاظ عاطفی از خودتان به خوبی مراقبت کنید، در طی زمان مسئولیت‌های خود را به دیگری واگذار می‌کنید. اگر می‌خواهید منِ قدرتمند خود را پیدا کنید باید به خودتان اعتماد داشته باشید.

واگذاری مسئولیت‌ها به دیگری شما را ضعیف‌تر و وابسته‌تر می‌کند. برای غلبه بر وابستگی عاطفی خود به دیگران، نسبت به خودتان مهربان‌تر باشید و آنچه را نیاز دارید، خودتان به دست بیاورید.

3. ریشه‌های وابستگی خود را پیدا کنید

در اغلب موارد، وابستگی‌های شدید عاطفی حاصل شکست‌ها و اتفاقات بدی هستند که در دوران کودکی رخ داده‌اند. پس برای از بین بردن این وابستگی‌ها باید ریشه آن‌ها را پیدا کنید و با رویارویی با این ریشه‌ها، دست از آسیب زدن به خود بردارید.

برای درمان وابستگی عاطفی، به دنبال محرک‌هایی بگردید که سریعاً شما را به گذشته می‌برند و آزارتان می‌دهند. این می‌تواند یک نقطه شروع برای پیدا کردن ریشه‌ها و از بین بردن باورهای درونی اشتباه باشد.

4. انتظارات ایده‌آل‌ گرایانه خود را از زندگی کنار بگذارید

تا زمانی که به دنیا و زندگی به چشم یک جریان ایده‌ آل نگاه کنید، نمی‌توانید کاستی‌ها، نقص‌ها و اشتباهات دیگران را ببینید، خصوصاً اگر به آن‌ها وابستگی شدید عاطفی داشته باشید.

باید بپذیرید شاید فرد مورد اعتماد شما، مناسب شما نباشد و حتی با رفتارهایش در حال آسیب رساندن به شما باشد. اگر می‌خواهید از دام این وابستگی عاطفی ناسالم خود نجات پیدا کنید، لازم است واقع ‌گرایانه‌تر به مسائل نگاه کنید.

5. به جدایی به چشم رهایی نگاه کنید

باید درک کنید که قطع وابستگی به دیگران و حتی جدا شدن از افرادی که به آنان وابسته هستید اما حضورشان به شما آسیب می‌رساند، به نوعی رهایی و آزادی محسوب می‌شود.

با این طرز فکر راحت‌تر می‌توانید روی پای خودتان بایستید بدون این که نیاز داشته باشید حتماً مورد علاقه دیگری باشید.

راهکارهای بسیاری برای رهایی از وابستگی عاطفی وجود دارد. لازم است صبور باشید و سعی کنید یکی‌ یکی مهارت‌های لازم جهت مستقل شدن را بیاموزید.

بهتر است در این مسیر از کمک یک متخصص و مشاور دلسوز نیز استفاده کنید تا مطمئن باشید درست پیش می‌روید. بدون شک این راه هر چقدر هم که طولانی یا دشوار باشد، در نهایت به مقصدی زیبا خواهد رسید.