بیش از یکسال است که دنیا با مشکلات ناشی از شیوع کرونا دست و پنجه نرم می‌کند که یکی از آن‌ها کاهش رشد جمعیت است.
در کشور ما و در سایه بی‌تدبیری مسئولان، هم از لحاظ مرگ و میر کرونایی و هم از لحاظ کاهش باروری، جمعیت با شیب تندتری کاهش می‌یابد، این در حالی است که به تعویق انداختن بارداری علاوه بر اینکه سن باروری را بالا می‌برد، گاهی موجب از دست دادن فرصت بارداری نیز خواهد شد. پیش از شیوع ویروس کرونا، شرایط اقتصادی کشور و تورم و همچنین تغییر نگرش مردم نسبت به ازدواج و فرزندآوری، به مرور زمان رفتار آن‌ها را تغییر داد و موجب به تعویق انداختن فرزندآوری در میان بسیاری از خانواده‌ها شد، اما در زمان شیوع کرونا مشکلات برجسته‌تر از قبل شد؛ بیکاری بیشتر و درآمد کمتر شد، استرس بالا رفت و آرامش تا حد زیادی کمیاب شد! شیوع ویروس کرونا، احساس ناخوشایندی را همه‌گیر کرد و رنگ امید به آینده را از بین برد. حالا زنگ خطر کاهش رشد جمعیت به صدا درآمده و کارشناسان جمعیتی درباره سرعت منفی‌شدن رشد جمعیت کشور در آینده‌ای نزدیک هشدار می‌دهند.
صالح قاسمی، پژوهشگر تحولات جمعیت ایران و جهان در این‌باره به خبرنگار «جوان» می‌گوید: «براساس آمارهایی که در حال حاضر در طرح تحول جمعیتی کشور داریم، نرخ رشد جمعیتی کشورمان حدود ۶/ ۰ تا ۷/ ۰ درصد است و با سرعت بسیار زیادی در حال کاهش است. نرخ باروری کشورمان ۱/ ۰ و ۶ /۰ فرزند به ازای هر زن است، در حالی که نرخ جانشینی ۱/ ۲ فرزند به ازای هر زن می‌باشد که متأسفانه باید گفت در حال حاضر نرخ باروری فعلی کشورمان پایین‌ترین نرخ باروری دنیای اسلام است.»
او درباره نرخ سالمندی در کشورمان نیز هشدار می‌دهد و می‌گوید: «نرخ سالمندی کشورمان از مرز ۱۰ درصد گذشته و با سرعت زیادی در حال ثبت رکورد جدیدی در سالمند شدن در جهان هستیم.»
قاسمی درباره تأثیر کرونا بر کاهش رشد جمعیتی کشور اظهار می‌دارد: «در الگوی آینده‌پژوهی پیش‌بینی‌های ما منهای پاندمی کرونا این بود که اگر با همین روال و روند ادامه پیدا کند، در حوالی سال‌های ۱۴۲۰ تا سال ۱۴۲۵ نرخ رشد جمعیت‌مان، صفر درصد می‌شود و دیگر رشد جمعیت نخواهیم داشت. آن وقت پیش‌بینی می‌کردیم که در ادامه این روند نرخ رشد کشور منفی خواهد شد و کاهش رشد جمعیت را رقم خواهد زد. آن موقع پیش‌بینی ما این بود که در سال‌ها ۱۴۲۰ تا ۱۴۲۵ به جمعیت حدود ۹۳ میلیون نفر می‌رسیم و بعد از آن شاهد کاهش جمعیت کل کشور می‌شویم، اما با شرایط جدید پاندمی کرونا که روی شاخص‌های جمعیتی به شدت تأثیر گذاشت که تمام معادلات و الگوهای آینده‌پژوهی را به هم ریخته و به کاهش رشد جمعیت سرعت بیشتری داده‌است.»
پژوهشگر تحولات جمعیت ایران و جهان تصریح می‌کند: «در حال حاضر بسیاری از جامعه‌شناسان و جمعیت شناسان معتقدند که تحولات جمعیتی کشورها و همینطور جهان را می‌توانیم به دو مقطع پیشاکرونا و پساکرونا تبدیل کنیم. در چنین شرایطی و تأثیر کرونا در کاهش رشد جمعیت پیش‌بینی ما این است که از سال ۱۴۱۰ نرخ رشد جمعیت کشورمان به صفر و بعد به منفی میل پیدا خواهد کرد.»
او با اشاره به اینکه زمان پیدا کردن راه‌حل برای افزایش رشد جمعیت کوتاه شده‌است، می‌گوید: «پیش‌بینی آینده‌پژوهی نرخ رشد صفر درصد به جای ۱۴۲۰ تا ۱۴۲۵ در سال ۱۴۱۰ محقق می‌شود و این یعنی بحران کاهش جمعیت عمیق‌تر است و پیامدهای آن بسیار بیشتر خواهد بود و پنجره جمعیتی ما خیلی زودتر بسته خواهد شد، بنابراین پیامدهایی که در کاهش نرخ رشد جمعیت منتظرش بودیم، شدیدتر خواهد بود و زمان ما برای کنترل بحران جمعیت بسیار کوتاه‌تر شده‌است.»
به گفته قاسمی، کرونا معادلات آینده‌پژوهی را به هم ریخت، از یک سو روی تعداد موالید تأثیر گذاشته و باعث شده که بسیاری از افراد از فرزندآوری صرف‌نظر کنند، از سوی دیگر نیز روی تعداد مرگ و میر تأثیر گذاشته که هر دوی این تغییرات منجر به سرعت در کاهش نرخ جمعیت شده‌است.»
پژوهشگر تحولات جمعیت ایران و جهان تأکید می‌کند: «امیدوارم که مردم و مسئولان اهمیت این مسئله را در ابعاد فردی و اجتماعی به خوبی درک کنند و با یک عزم ملی و اراده همگانی درصدد مدیریت این بحران گسترده جمعیت برآیند، زیرا که اگر عزمی جدی برای پیدا کردن راه نجات از این شرایط وجود نداشته‌باشد، در آینده‌ای نزدیک هیچ‌کس از عهده رفع آن برنخواهد آمد. بنابراین هرگونه اهمال در حل این مسئله، بهبود شرایط را سخت‌تر کرده و عواقب جبران‌ناپذیری را رقم خواهد زد.»
آخرین دیدگاه