در این مطلب به مفهوم هوش هیجانی و اهمیت بهره مندی از آن در زندگی می‌پردازیم. هوش هیجانی معمولا توسط چهار ویژگی تعریف می‌شود از جمله مهارت خود مدیریتی، خودآگاهی، آگاهی اجتماعی، مدیریت روابط، که به توضیح هر کدام پرداخته‌ایم.
هوش هیجانی یا EQ چیست؟
برای اینکه استرس را از بین ببریم باید این قدرت و درک را داشته باشیم که احساسات خود را مدیریت کنیم. هوش هیجانی باعث تقویت روابط شما با خودتان و اطرافیانتان می‌شود.
به کارگیری هوش هیجانی باعث موفقیت در تحصیلات و شغل شما نیز خواهد شد، زیرا هوش هیجانی باعث بهبود فرایند تصمیم گیری می‌شود. در آموزش‌های تئوری از جمله مدرسه و دانشگاه و آموزش‌های عملی مثل شغل شما بسیار مفید و مؤثر است.
با داشتن هوش هیجانی بالا شما می‌توانید دیگران را راهنمایی کنید که این به محبوبیت شما می‌افزاید. هوش هیجانی بالا خلاقیت شما را بالا می‌برد که این خود یک مزیت است.
برای افزایش خلاقیت پیشنهاد می‌کنیم مقاله مربوطه را نیز مطالعه بفرمایید.
هر کارفرمایی دوست دارد در تیم خود چندین نفر با هوش هیجانی بالا داشته باشد تا در واکنش نسبت به مسائل مختلف بهترین تصمیم را بگیرند. قبل از استخدام اکثر شرکت‌ها تست‌هایی مبنی بر EQ از شخص می‌گیرند.
EQ باعث هم جهت شدن احساسات و تصمیم گیری شما در اجتماع می‌شود و باعث بهتر شدن ارتباطات شماست.
در واقع هوش هیجانی به توانایی شناخت و مدیریت احساسات خود و دیگران گفته می‌شود و می‌تواند شامل پیدا کردن دوست، تشخیص افرادی که برای شما مضر هستند و کاهش یا درمان استرس و احساس خوشبختی باشد.
همچنين مي‌توان گفت هر کسي که ضريب هوشي بالاتري دارد حتما در زندگي موفق می‌شود چون بخش عمده اي از زندگي در ارتباط با خود و ديگران سپري مي‌شود پس هوش هيجاني نقش عمده‌ای در موفقیت فردی و اجتماعی دارد.
برای مثال شخصی برای استخدام با ضریب هوشی خود به سوالات کتبی پاسخ می‌دهد ولی توانایی غلبه بر استرس در هنگام آزمون و مصاحبه به میزان هوش هیجانی فرد مربوط می‌شود.
چهار مهارت پایه‌های اصلی هوش هیجانی حساب می‌شوند، که عبارتند از مدیریت خود، خودآگاهی ، آگاهی اجتماعی، مدیریت ارتباط که در زیر به توضیح هرکدام می‌پردازیم.
هوش هیجانی شامل 4 مهارت اصلی است
در ادامه به بررسی این 4 مهارت اصلی در رابطه با هوش هیجانی می‌پردازیم:
1. مديريت خود
مدیریت خود یعنی واکنش‌های هیجانی خود را در برابر مسائل کنترل کنید و مدیریت عملکرد بهتری در شرایط جدید داشته باشید. به مسائلی که تعهد دارید بیشتر بپردازید و در لحظه تصمیمات بهتری بگیرید.
خود مديريتي يكي از مهارت‌هاي مهم در دستيابي افراد به موفقيت است. به عبارتي خود مديريتي شامل مسئوليت پذيري در قبال اهداف شخصي و سازماني و متعهد ماندن است.
شخصي كه مديريت خوبي بر اعمال و احساسات خود دارد آسانتر از بقيه خود را با تغييرات به وجود آمده وفق مي‌دهد. با نگاهي ديگر به نظريه هوش هيجاني که مبني بر آگاهي و مديريت رفتار‌هاي هيجاني و عاطفي است، به رابطه تنگاتنگ مهارت خود مديريتي و هوش هيجاني پي مي‌بريم.
شخصي که در بحران و شرايط سخت به وجود آمده بر احساسات خود تسلط کافی را داشته باشد مسلما تصميمات بهتري نسبت به شخصی كه فاقد اين مهارت باشد اتخاذ خواهد کرد.
از طرف ديگر کسي که بر احساساتش کنترلي نداشته باشد غالبا استرس خود را هم نمي‌تواند مهار کند و اين باعث به وجود آمدن مشكلات روحي و جسمي خواهد بود.
در مقابل داشتن توانايي مديريت احساسات روابط شما با ديگران را بهبود مي‌بخشد و بر موفقيت شما مي‌افزايد.
2. خودآگاهي
خودآگاهي به این معناست که ما چه دیدی نسبت به خود داشته و در عين حال چه حسي اعم از خشنودي يا نارضايتي نسبت به خود داريم، در واقع ميزان اعتماد به نفس شخص به خودآگاهي وي مربوط مي‌شود.
خودآگاهی یکی از مهمترین عواملی است که کمک می‌کند از زندگی خود خشنود باشیم. یعنی فرد ابعاد وجودی خود را بشناسد و از آنچه هست شاد و خرسند باشد.
به عبارتی شناخت کاملی از خصوصیات، خواسته‌ها، اهداف، احساسات، ارزش‌ها و کاستی‌های خود داشته باشد. خودآگاهی باعث هویت یابی فرد شده و به او آرامش و حس رضایتمندی می‌بخشد.
لازم به ذکر است که مهارت خودآگاهي از زمان کودکی شکل می‌گیرد کسي که والدینش به احساسات او در کودگي ارزش قائل مي‌شوند در بزرگسالي احساس بهتري نسبت به خود دارد و از خودآگاهي بيشتري برخوردار است.
3. آگاهي اجتماعي
همانطور که در خودآگاهی تمرکز شما بر روی شخص خودتان بود، در آگاهی اجتماعی شما به دیگران و جامعه اهمیت می‌دهید.
به عبارتی فردی که عضو یک اجتماع است درک و دریافت هوشمندانه‌ای از رخداد‌های اطراف خود داشته باشد و به دور از برخورد احساسی و با تکیه بر منطق درباره‌ی رویداد‌ها و چالش‌های پیش آمده در آن اجتماع به نقش خود به عنوان عضوی از آن عمل کرده و بهترین عملکرد را در جهت بهبود اوضاع داشته باشد.
با توجه به اينكه بيشتر عمر ما در اجتماع سپري مي‌شود، بايد بدانيم در چه شرايطي در چه موقعيتي از اجتماع قرار بگيريم که این نیازمند آگاهی است.
همچنين آگاهي اجتماعي کمک مي‌کند نشانه‌هاي موجود در اطرافمان را دريافت کنيم و بدانيم ديگران چه احساسي دارند و چه چيزي براي آن‌ها اهميت دارد، به اين ترتيب با ديگران همدلي كنيم.
4. مديريت روابط
به نحوی جمعی از تمامی مهارت‌های بالاست، یعنی رابطه با خود و دیگران را به بهترین شکل مدیریت کنیم و این یک مهارت است که بتوانیم هر یک از موارد بالا را در هنگام مصاحبت با دیگران کنترل کنیم.
اين احساسات هستند که روابط ما را مديريت مي‌کنند. احساسات و هيجانات عاطفي يک رابطه را کنترل و جهت‌دهي مي‌کند از طرفی کسی که این ویژگی را داشته باشد می‌تواند در اجتماع و در روابط خود آدم موفقی باشد.
کسانی که در برقراری ارتباط با دیگران مضطرب هستند و از برقراری ارتباط مفید عاجزند می‌توانند گاهی کمی شوخ طبعی چاشنی حرف‌هایشان بکنند، این مثل آب رو آتیش به مقدار زیادی از اضطراب آن‌ها می‌کاهد.
یا می‌توانند با رسد رفتار و واکنش‌های اطرافیان آن‌ها را بیشتر بشناسند و بدانند در ارتباط با ان‌ها چه رفتاری مناسب است.
یا حتی از اختلافات و درگیری‌های پیش آمده برای شناخت عمیق طرف مقابل بهره ببرند، چون وجود اختلاف نظر در روابط انساني اجتناب ناپذير است چه بهتر که بتوانيم از اين اختلافات براي بهتر شدن روابط کمک بگيريم.
ویژگی‌های افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند
در روابط خود موفق هستند و بهتر می‌توانند با دیگران همدلی کنند. در هر شرایطی بهترین تصمیم ممکن را اتخاذ می‌کنند. با محیط اطرافشان سازگار هستند. دارای خلاقیت و ایده‌های نو‌آورانه هستند. دید مثبتی به آینده دارند. خیلی زود خود را با تغییر وفق می‌دهند. ابتکار عمل دارند.
روش‌هایی برای تقویت هوش هیجانی
ممکن است فکر کنید هوش هیجانی یک مهارت ذاتی است اما با تکنیک‌هایی که در ادامه می‌خوانید، می‌توانید این نوع از هوش را تقویت کنید و پرورش بدهید.
1. راجع به احساسات خود و دیگران فکر کنید
همانطور که گفتیم خودآگاهی و آگاهی اجتماعی از پایه‌های اصلی هوش هیجانی محسوب می‌شوند. برای کسب این آگاهی باید به سوالاتی در مورد خود و دیگران فکر کرده و پاسخ مناسب پیدا کنید.
مثلا سوالات زیر را از خود بپرسید:
چه احساسی باعث چنین واکنشی از اطرافیانتان شد؟ احساسات من چه تاثیری بر تصمیم گیری هایم دارد؟ نقاط قوتی که در حل مشکل به من کمک می‌کنند چیست؟
فکر کردن راجب چنین سوالاتی برای مدیریت احساسات و تصمیم گیری صحیح به شما کمک خواهد کرد.
2. کمی درنگ کنید
قبل از اینکه حرفی بزنید یا کاری انجام دهید کمی درنگ کنید. این به شما کمک می‌کند که بر اساس احساسات زودگذر تصمیم نگیرید و رفتار منطقی داشته باشید.
3. احساساتتان را مدیریت کنید
شما بر احساسات آنی خود کنترلی ندارید ولی می‌توانید واکنش خود را مدیریت کنید. در واقع با مدیریت احساسات شما در مواقع لازم می‌توانید تصمیم منطقی را بگیرید و ارزشمند و شاد زندگی کنید.
4. همدلی داشته باشید
همدلی باعث بهبود روابط شما خواهد شد. قضاوت کردن را متوقف کنید، سعی کنید خود را به جای طرف مقابل بگذارید تا بیشتر بتوانید او را درک کنید البته همدلی صرفا به معنی موافقت با نظر طرف مقابل نیست بلکه تلاش برای درک بیشتر اوست.
5. قدردان باشید
همه خواهان تایید و تشویق هستند پس به رفتار دیگران توجه کنید نقاط قوت آن‌ها را برجسته کنید و به خاطر کارهای خوبشان قدردان باشید این باعث می‌شود آن‌ها به بهترین نسخه از خودشان تبدیل شوند.
6. عذرخواهی کنید
شجاعت عذر خواهی داشته باشید این نشانه فروتنی شماست که باعث محبوبیتتان می‌شود از طرفی عذرخواهی همیشه به معنی اشتباه کردن نیست بلکه نشان می‌دهد چقدر به روابطتان ارزش می‌دهید.
7. ببخشید و فراموش کنید
کینه توزی فقط باعث رنجش خودتان می‌شود در حالی که کسی که شما را ناراحت کرده به زندگی خود ادامه می‌دهد و این شما هستید که با هر بار یادآوری بیشتر رنج می‌کشید پس دیگران را ببخشید و روح خود را آزاد کنید. تا آینده‌ی بهتری رقم بزنید.
8. متعهد باشید
به قولی که می‌دهید عمل کنید و مسئولیت پذیر باشید، این به اعتبار شما در بین مردم می‌افزاید.
9. کمک کنید
کمک به دیگران باعث می‌شود حس خوبی به خود داشته باشید و در بین مردم محبوب می‌شوید که این همه اعتماد به نفس شما را بالا می‌برد و هم باعث می‌شود دیگران از شما پیروی کنند.
10. از انتقاد بهره ببرید
وقتی دیگران از شما انتقاد می‌کنند ناراحت نشوید در عوض آن را فرصتی برای دانستن طرز فکر دیگران بدانید، در واقع انتقاد فرصتی برای یادگیری است، پس از آن در جهت بهبود خودتان و شناخت دیگران بهره مند شوید.
آخرین دیدگاه