فروید معتقد بود عوامل اضطراب آور تهدیدی برای خود یا همان ایگو محسوب می‌شود. از همین رو مکانیسم‌های دفاعی به کمک فرد می‌آیند تا بتواند تنش‌های موجود در محیط پیرامون را مدیریت کند. در این میان انکار به هرگونه مقاومت در برابر پذیرش واقعیت یا هر اتفاق ناخوشایند گفته می‌شود. ما در ادامه در مورد این مکانیسم دفاعی، تعریف و عملکرد آن توضیحات بیشتری را ارائه کرده‌ایم پس همراه ما باشید.
مکانیسم انکار/ مکانیسم دفاعی چیست؟
مکانیسم انکار یکی از انواع مکانیسم‌های دفاعی است که اولین بار در نظریه روان کاوی فروید (پدر علم روانشناسی) مطرح شد. قبل از این که با تعریف و عملکرد انکار آشنا شوید لازم است که کلیت مکانیسم‌های دفاعی را بشناسید. بر اساس تعریف فروید مکانیسم‌های دفاعی به رفتارهایی گفته می‌شوند که فرد را از افکار، احساسات و رویدادهای ناخوشایند جدا می‌کنند، به طوری که فرد به کمک آن‌ها می‌تواند اضطراب‌های خود را فرو بنشاند و از هیجان‌های آزارنده‌ای نظیر شرم و احساس گناه فاصله بگیرد.
برای درک مفهوم مکانیسم‌های دفاعی لازم است که با ساختارهای روانی مطرح شده در نظریه روان کاوی نیز آشنا باشید. فروید ساختار روانی انسان را به 3 بخش تقسیم کرده است که اید، ایگو و سوپر ایگو را شامل می‌شود. او معتقد است که ایگو بین خواسته‌های نامعقول اید و فشارهای اخلاقی سوپر ایگو میانجی گری می‌کند و در نتیجه سلامت روان فرد به کیفیت عملکرد ایگو بستگی دارد. مکانیسم‌های دفاعی در حالت معمول از ایگو در برابر فروپاشی محافظت می‌کنند اما استفاده مکرر و افراطی از آن‌ها نیز می‌تواند منجر به بروز مشکلات روان شناختی شود.
مکانیسم دفاعی انکار چیست؟
مکانیسم دفاعی انکار به واکنشی گفته می‌شود که طی آن فرد به طریقی از پذیرفتن یک واقعیت دردناک یا رویدادی آزاردهنده سر باز می‌زند. به عبارت دیگر فرد در این موقعیت حوادث ناخوشایند را از ذهن خود بیرون نگه می‌دارد و تلاش می‌کند تا از مواجهه با آن‌ها اجتناب کند. برای مثال این واکنش در فردی که عزیزی را از دست داده بیش از سایر موقعیت‌ها مشاهده می‌شود. در نتیجه می‌توان گفت انکار زمانی اتفاق می‌افتد که توان رویارویی با حقیقت در فرد وجود ندارد. در نتیجه او از طریق این واکنش تلاش می‌کند تا از تجربه احساسات شدید غم، اندوه، خشم، اضطراب و احساس گناه دوری کند.
ارتباط واکنش دفاعی انکار با سرکوب
انکار و سرکوب دو مکانیسم دفاعی ابتدایی و رایج در میان همه افراد هستند. از نظر روانکاوان این مکانیسم‌های دفاعی بیش از همه با یکدیگر در ارتباط هستند و حتی گاهی اوقات به سختی می‌توان واکنش‌های مربوط به هرکدام از آن‌ها را از یکدیگر تمیز داد چرا که در مکانیسم سرکوب فرد سعی می‌کند از فکر کردن و مواجهه با رویداد ناخوشایند دوری کند و در انکار نیز با نپذیرفتن واقعیت‌های موجود سعی در اجتناب از آن‌ها دارد. به همین خاطر سرکوب و انکار تا حد زیادی شبیه به هم هستند و می‌توان گفت در بسیاری از موارد هم زمان با یکدیگر اتفاق می‌افتند.
نحوه ابراز مکانیسم انکار
از دیدگاه روانکاوانی نظیر آنا فروید (دختر زیگموند فروید) مکانیسم دفاعی انکار می‌تواند به 4 روش خود را بروز دهد. در روش اول فرد به انکار واقعیت دست می‌زند یعنی آنچه در واقعیت رخ داده را انکار می‌کند و به گونه‌ای رفتار می‌نماید که انگار اصلا آن‌ها را ندیده است. در روش دوم فرد برای فرار از آنچه در دنیای واقعی وجود دارد به دنیای خیال روی می‌آورد و با خیال پردازی سعی می‌کند حقایق دلخواه خود را بیافریند. در روش بعدی فرد به جای توجه به رویدادها تنها به کلمات توجه می‌کند.
برای مثال ممکن است زنی با شواهد گوناگون مشاهده نماید که همسرش به او خیانت کرده است اما تنها به گفته‌های او در مورد وفاداری توجه کند و تمامی شواهد واضح را انکار نماید. در روش آخر که به آن انکار در عمل می‌گویند فرد می‌کوشد با انجام اعمالی متضاد، واقعیت موجود را نادیده گرفته و به هر نحوی آن را تغییر دهد حتی اگر هیچ راهی برای تغییر آن وجود نداشته باشد.
انکار با کلمات چگونه خود را نشان می‌دهد؟
انکار با کلمات یکی از انواع بروز مکانیسم دفاعی انکار است که طی آن فرد تمامی رویدادهای ناخوشایند و تنش زا را نادیده می‌گیرد و تلاش می‌کند با گفته‌های رضایت بخش خود را آرام نگه دارد. برای مثال فرد به جای توجه به بدرفتاری‌های همسر فقط به زمان‌هایی فکر می‌کند که همسرش به او ابراز علاقه می‌کرده و نمی‌تواند وضعیت امروز را بپذیرد.
آیا کودکان نیز از مکانیسم انکار استفاده می‌کنند؟
بله، البته نحوه ابراز این واکنش در آن‌ها متفاوت است. در واقع کودکان اغلب انکار خود را از طریق غرق شدن در خیال پردازی و رویا نشان می‌دهند.
آخرین دیدگاه