سال گذشته با آتش‌سوزی‌های گسترده‌ای در مراتع و رویشگاه‌های جنگلی کشور به‌ویژه در منطقه زاگرس مواجه شدیم که علاوه‌بر آسیب‌های فراوانی که به پوشش گیاهی و حیات جانوری وارد کرد، جان چندتن از هموطنان‌مان را گرفت.
تنها ۷ درصد از مساحت کل ایران را پوشش جنگلی تشکیل داده است و ۹۳ درصد مابقی آن خشک و نیمه خشک است. در چنین کشوری که پوشش گیاهی آن بسیار کم است، وجود هر یک درخت اهمیت زیادی دارد بنابراین اطلاع از خطرات آتش‌سوزی‌ها برای جنگل‌ها و مراتع، راه‌های پیشگیری، ساماندهی نیروهای مردمی اطفای حریق و… مهم است. در ادامه به ۹ نکته درباره خطرات آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع و داوطلبان اطفای حریق اشاره شده است:
* به‌لحاظ اقلیمی کشور ایران در یک منطقه خشک و کم‌بارش قرار دارد و به‌طور معمول هرسال با خطر وقوع آتش‌سوزی در عرصه‌های طبیعی کشور در فصول گرم سال مواجه هستیم. شاخصه‌های کمی، کیفی و الگوی پراکنش بارندگی از جمله میزان، شدت، مدت و نوع بارندگی‌ها دچار تغییر شده است.
* با توجه به موقعیت جغرافیایی و شرایط اقلیمی کشور، آتش‌سوزی عرصه‌های طبیعی یک تهدید دائمی به حساب می‌آید که به گفته هنوز مدیریت مناسبی بر مناطقی که در گذشته دچار آتش سوزی شده‌اند نیز اعمال نمی‌شود و اقدامی هم در جهت کاشت گیاهان مقاوم در برابر آتش‌سوزی صورت نگرفته است.
* کاهش و مقابله با آتش‌سوزی در عرصه‌های طبیعی کشور به برنامه‌ها و اقدامات فرهنگی کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدتی نیاز دارد تا با رعایت نکات علمی و فنی و به‌کارگیری نتایج مرتبط و سازگار تحقیقاتی بتوان به ایجاد آتش‌بُر منطبق با اصول علمی، افزایش اطلاع‌رسانی و برگزاری کلاس‌های آموزشی و ترویجی برای کودکان، نیروهای اطفای حریق، نیروهای یگان حفاظت منابع طبیعی و محیط زیست و جوامع محلی با تاکید فراوان بر شوراهای روستایی، تقویت و بازنگری قوانین مرتبط، به‌روزرسانی آن‌ها و ایجاد پشتوانه قوی اجرایی برای این قوانین اقدام کرد و به موفقیت‌هایی دست یافت.
* بنابراعلام سازمان‌های متولی عامل بیش از ۹۰ درصد آتش‌سوزی‌هایی که اکنون در عرصه‌های طبیعی رخ می دهد، انسانی است بنابراین گرچه همواره بر نقش مسئولان و متولیان در زمینه پیشگیری از وقوع آتش‌سوزی و مقابله با آن تاکید می‌شود اما نباید از نقش و همراهی مردم در این زمینه نیز غافل ماند و لازم است مردم نیز ضمن مشارکت در حفظ منابع ملی کشور با رعایت نکاتی مانند روشن نکردن آتش و رها نکردن زباله در طبیعت، به سهم خود در حفاظت از جنگل‌ها و مراتع کشور نقش داشته باشند.
* از آنجایی که در بسیاری از موارد عامل انسانی در وقوع آتش‌سوزی نقش دارد، لازم است قوانین بازدارنده پررنگ‌تر و تمهیدات دائمی برای مدیریت تهدید دائمی آتش‌سوزی اتخاذ شود چراکه تصمیمات مقطعی، جزیره‌ای و آنی کاربردی نخواهد داشت همچنین نمی‌توان برای مدیریت آتش‌سوزی در هر عرصه‌ای از منابع طبیعی به یک شکل عمل کرد.
* اکوسیستم‌ها به‌طور طبیعی توانایی ترمیم خود را دارند اما برخی مناطق جنگلی کشور به‌ویژه جنگل‌های زاگرس به‌دلیل شدت تخریب و تعدد چالش‌هایی که با آن مواجه هستند دیگر توانایی ترمیم خود به‌صورت طبیعی را ندارد، بنابراین لازم است دولت برای احیای آن تمهیداتی جدی بیندیشد و به این عرصه‌های طبیعی توجه بیشتری کند چراکه در آینده‌ای نزدیک رویشگاه‌های زاگرس به سمت بیابانی شدن خواهد رفت.
* سال گذشته داوطلبان متعددی اقدام به اطفای حریق‌های گسترده جنگل‌ها به‌ویژه در مناطق زاگرسی کشور کردند اما متاسفانه تعدادی از هموطنان حین عملیات اطفای حریق مصدوم شدند یا جان خود را از دست دادند و برخی از داوطلبان و خانواده آنان با مشکلاتی در زمینه‌های دریافت بیمه و دیه روبه‌رو شده‌اند. از این رو به عقیده داوطلبان اطفای حریق نباید بدون دریافت آموزش‌های لازم و کارت همیار طبیعت از سازمان‌های متولی اقدام به ورود به عرصه و اطفای حریق کنند.
* عملیات اطفای آتش‌سوزی جنگل‌ها کاری تخصصی است بنابراین توصیه می‌شود که دبیران تشکل‌ها، گروه‌ها و شبکه‌های مردم نهاد فراخوان‌های عمومی جهت اطفای حریق صادر نکنند و پیش از آن برای اعضای داوطلب خود که از آمادگی جسمانی کافی برخوردارند کارت همیار طبیعت از سازمان‌های مربوطه تهیه کنند چراکه در غیر این صورت این اقدام بدون هماهنگی با سازمان‌های متولی خواهد بود و این سازمان‌ها مسئولیت این افراد را در صورت بروز حادثه نمی‌پذیرند.
* لازم است تشکل‌ها و نهادهای مردم‌نهاد کمیته‌های اطفای حریق تشکیل دهند و فعالان محیط زیست و داوطلبان مردمی از آموزش‌ها و تجهیزات کافی پیش از اقدام به اطفای حریق برخوردار باشند همچنین افراد نباید در شرایط آتش‌سوزی در عرصه‌های طبیعی احساسی برخورد کنند چراکه اصل مهم در اطفای حریق، حفظ سلامت افراد است بنابراین به‌غیر از افرادی که از تجهیزات و آموزش‌های لازم برخوردار هستند افراد دیگری نباید در عرصه‌ای که دچار حریق شده حضور داشته باشند.
آخرین دیدگاه