یکی از ویژگیهای بارز در نوجوانان، لجباز شدن آنها است که گاهی والدین را بسیار مستأصل و پریشان می‌کند.

درباره لجبازی در جوانان زیاد شنیده‌ایم. حتما شما هم با این جملات برخورد داشته‌اید. شکایت‌هایی که برخی والدین در مورد نوجوان لجباز خود بیان می‌کنند:

نوجوان من لجباز است. کار خودش را می‌کند. دقیقاً چیزی را که می‌خواهیم عکسش را انجام می‌دهد. می‌فهمد نسبت به آن کارهایش حساس هستم، اما باز همان کارها را می‌کند… از دست او خسته شده‌ام.

لجبازی رفتاری است که در هر سنی ممکن است دیده بشود. اما در نوجوانان می‌تواند بیشتر به چشم بیاید. نوجوان در دوران تغییرات فیزیولوژی خاص و آستانه بلوغ است. این تغییرات رفتارهای او را تحت الشعاع قرار می‌دهند.

معمولا لجبازی در دوران نوجوانی با رفتارهای نادرست برخی والدین، منجر به بروز اتفاقات ناگواری می‌شود. یکی نقش بنزین و دیگری نقش کبریت را بازی می‌کند.

لجبازی‌ها و تقابل والدین با آن‌ها، پایه تخریب روابط خانوادگی و شکاف میان نسلی می‌شود. کم‌کم این شکاف خانوادگی بیشتر می‌شود و ممکن است به همین سادگی، فاصله بین نوجوان با پدرومادرش، بیشتر شود.

هر چالش و مشکلی از جمله لجبازی اگر درست مدیریت نشود، مقدمه‌ی مشکلات بزرگتر خواهد شد. چه بسیار خانواده‌هایی که اگر مهارت‌های کافی را در مواجهه با نوجوان خود بیاموزند، دچار هزار رو یک مسئله دیگر نمی‌شوند.

حالا چه باید کرد؟ چگونه باید این مشکل رایج را حل کرد؟ حالا خانواده‌ها با نوجوان لجباز چه کنند؟ چگونه با او رفتار کنند؟ این هفت راهکار نگرشی، به شما کمک می‌کنند.

1- واقع‌گرا باشید

پیش از هرچیز باید بدانیم، مشکلات در روابط انسانی به صورت مطلق حل و فصل شدنی نیستند. بلکه کنترل و مدیریت می‌شوند و باید از شدت آسیب‌ها کاست. چرا که ما با انسان طرف هستیم. یک انسان با ویژگی‌های منحصر به فرد و دیدگاه‌های خاص خودش.

ما در حال حرکت به سمت تبدیل بحران به مشکل، و مشکل به مسئله هستیم. می‌خواهیم فضا را آرام‌تر کنیم. حرف یکدیگر را بهتر بفهمیم. بیشتر کوتاه بیاییم. کمتر برنجیم و کمتر برنجانیم. همین که در این مسیر حرکت کنیم مسائل بسیار آسانتر می‌شوند و تحمل برخی شرایط ساده‌تر خواهند شد.

بنابراین با نگاهی منطقی، به مدیریت هرچه بیشتر این موضوع کمک می‌کنیم. این مهم در دستان پدرومادر است. آن‌ها باید تصمیم بگیرند که قوی باشند. صبوری را بیشتر تمرین کنند و با واقعیت کنار بیایند.

او کسی است که در آستانه بلوغ قرار گرفته. حالا می‌خواهد با شما تعامل کند. تعامل او را به تقابل تبدیل نکنید.

2- به او برچسب نزنید

قبل از هرچیز در قبال لجبازی های نوجوان خود، به او برچسب نزنید. متاسفانه برخی والدین مدام به او انگ می‌زنند. نوجوان خوبشان را در قبال چند رفتار جزئی، لجباز خطاب می‌کنند. آن‌ها هربار با عبارت‌‌هایی جدید او را در آماج حملات قرار می‌دهند. به طور مثال این عبارات را زیاد به کار می‌برند:

«دوباره داری لجبازی می‌کنی» «تو یک موجود لجبازی؛ لجباز» «از دست لجبازی‌هات خسته شدم» «کی میشه این لجبازی‌ها رو تموم کنی» «تو فقط لجبازی کن؛ همین» «دست از لجبازی بردار»

در تمام این موارد یک چیز مشترک است و آن برچسب زدن به نوجوان با کلمه‌ی کلیدی لجوج است. اگر به یک آدم معمولی هم مدام این حرف را بزنید، به ورطه لجاجت کشیده می‌شود؛ چه رسد به اینکه آن فرد در دوران نوجوانی و آستانه بلوغ هم باشد.

حتی اگر نوجوانتان چنین است، این صفت را به او نسبت ندهید. اصلا این واژه‌ را از دایره لغات خود حذف کنید. لطفا به این هشدار مجددا توجه کنید: حتی اگر با نوجوان لجباز مواجه هستید، به او نگوئید لجباز!

کلمات اثر عجیبی دارند. چه کلمات مثبت و چه کلمات منفی. پس نه تنها در مورد لجبازی بلکه در هر مورد دیگری از برچسب زدن، پرهیز کنید. با تقویت چنین نگرشی، نیمی از راه را آمده‌اید.

3- باور کنید او همیشه لجباز نیست

اینکه فکر کنیم نوجوان من همیشه لجباز است، گاهی واقعیت بیرونی ندارد. ممکن است برخی پیش‌فرضها یا حرف‌های دیگران سبب شده باشد که ما چنین تلقی و تصوری داشته باشیم.

فکر می‌کنیم همه‌ی نوجوان‌ها لجوج هستند، پس نوجوان من هم لجوج است. در صورتیکه این مدل فکری نادرست است.

در مرحله بعد، این تفکر، رفتارهای ما را شکل می‌دهد. این رفتارها نوجوان ما را حساس می‌کند و باعث جبهه‌گیری او می‌شود. اینها همه منجر به تشکیل چرخه‌ای نامطلوب می‌شوند.

این باورها را در خود تقویت کنیم و بگوئیم:

نوجوان من لجباز نیست. چه بسا رفتارهای او طبیعی باشد. اقتضائات سنی او ایجاب می‌کند که کمی رفتارهای نامتعارف داشته باشد. اصلا شاید من هم لجباز باشم و به او انتقال داده باشم.

یادمان باشد که کلمات و جملات جادو می‌کنند. با جادوی این جملات، رفتارهای خود و سپس نوجوان عزیزتان را بسازید. هرچه رفتارهای شما معقول و منصفانه باشد، رفتارهای نوجوانتان را نیز تعدیل خواهد کرد.

4- صبوری خود را نشان بدهید

شما در آزمون سختی قرار گرفته‌اید. ولی بدانید سربلندی در این آزمون، اول از همه خودتان را قوی‌تر خواهد کرد و سپس شرایط را بهبود خواهد بخشید.

اگر نوجوانتان چراغ‌های قرمز لجبازی را روشن کرد، شما چراغ‌های سبز صبوری را روشن کنید. در برابر طغیان‌های او صبوری کنید و لبخند بزنید. با نگاه پر مهرتان به چشمان او نگاه کنید و این رفتار را مدام و پیوسته تکرار کنید. شاید سخت باشد اما مطمئنا نتیجه را خواهید دید.

انسان‌ها در تعامل با یکدیگر، صبوری را می‌فهمند و درک می‌کنند. شاید صبوری‌‌های امروز شما خیلی دیر نتیجه بدهد اما نتیجه‌اش دلچسب و گوارا خواهد بود.

صبوری شما، در او تاثیر می‌گذارد. او را به فکر وامی‌دارد. صبر را در نوجوان عزیزتان نیز ایجاد خواهد کرد. حالا شما به جای یک نوجوان لجباز، با یک نوجوان صبور مواجه هستید. البته به شرط آنکه خسته نشوید و مدام و پیوسته ادامه بدهید.

5- به نوجوان خود مسئولیت‌های بیشتری بدهید

مسئولیت‌های او را در زندگی بیشتر کنید. در نحوه انجام مسئولیتهایش دخالت نکنید. حتی اگر خطا کرد از او حمایت کنید. نتایج مثبت را مورد تشویق و تشکر قرار دهید و در برابر نتایج منفی، دلگرمی بدهید. شما با همین رفتار در حال ساختن یک انسان مسئولیت‌پذیر هستید. مسئولیت‌پذیری نقطه‌ی مقابل لجاجت است.

مسئولیت دادن به نوجوان، مثل سرمایه‌گذاری می‌ماند. شاید او خطاهایی مرتکب شود و هزینه‌هایی ایجاد کند اما تمام اینها مثل سرمایه می‌ماند.

6- در مورد همه‌چیز به غیر از لجبازی با او حرف بزنید

به دنبال بهانه‌ای برای گفتگو با نوجوانتان باشید. با او حرف بزنید. از او حرف بشنوید. گاهی با هم به کافی‌شاپ بروید و حتی درددل کنید. از او سؤال بپرسید. گو اینکه می‌خواهید پیرامون موضوعی چیزی یاد بگیرید.

مراقب باشید موضوع گفتگو تصنعی نباشد. از دغدغه‌ها از نگرانی‌ها، شادمانی‌ها، خاطرات خوب بگوئید و بشنوید. این کار صمیمت شما را بیشتر می‌کند.

7- به ارزش‌های او احترام بگذارید

برای هر انسانی در هر مقطعی، چیزهای ارزشمندی وجود دارد. نوجوان شما از این قاعده مستثنی نیست. ممکن است یک تیم فوتبال برایش ارزشمند باشد یا یک نوع کتاب یا هر چیز دیگری. به همه‌ی آن ارزش‌ها احترام بگذارید حتی اگر در تضاد با ارزش‌های شماست.

احترام به ارزش‌های دیگران به معنای قبول آن‌ها نیست. قرار نیست شما از باورهای خودتان دست بکشید. اما مراقب باشید چیزی که او دوست دارد، از همان ابتدا محلی برای اختلاف میان شما نشود.

اگر فکر می‌کنید ارزش‌ها و باورها و سبک زندگی او مضر است، بدون ایجاد تنش، با کمک مشاور آن‌ها را تعدیل کنید. اما به هیچ وجه به او حمله نکنید.

جمع بندی: این مقاله فقط راهکار برای مدیریت نوجوان لجباز نبود. بلکه راهی بود برای ساختن خودتان و او. یادمان باشد، تربیت از ما شروع میشود و در فرزندانمان ادامه پیدا می‌کند. ممکن است با نوجوانان خود مسائل و چالش‌های دیگری نیز داشته باشیم. از جمله مسائل درسی، عشق در دوره نوجوانی و هزار و یک داستان دیگر. مهم این است که تدبیری درست را به کار بگیریم.