قصه‌گویی سنتی دیرینه است که متاسفانه امروزه والدین با توجه به مشکلات و مشغله‌های بسیاری که دارند کمتر فرصت می‌کنند برای کودکان خود قصه بگویند.

وجود تکنولوژی و مشکلات والدین تقریبا باعث شده که هنر قصه‌گویی به تدریج از بین برود. در حالیکه قصه‌گویی مزایای بسیاری در جهت رشد شخصیتی کودکان دارد. در حقیقت می‌توان گفت: زبان قصه و داستان یکی از مناسب‌ترین روش‌های آموزش مفاهیم به کودکان است و تاثیر شگفت‌انگیزی در زندگی آنها دارد. از آنجا که کودکان شیفته‌ قصه و خواندن داستان هستند، به راحتی می‌توان از این طریق به تعلیم و تربیت آنها پرداخت، بنابراین با استفاده هر چه بیشتر از داستان‌های مناسب می‌توان بسیار ساده به آموزش کودکان پرداخت و در نهایت به هدف مورد نظر رسید. از نظر روانشناسی از آنجا که در قصه و داستان، آموزه‌ها به طور غیرمستقیم بیان می‌شوند، یکی از مهم‌ترین و موثرترین روش‌های آموزشی به شمار می‌آیند. حتی امروزه برخی از کارشناسان برای برخورد با کودک پرخاشگر و لجباز از روش قصه‌درمانی استفاده می‌کنند. به طور کلی می‌توان گفت: قصه‌گویی والدین برای کودک به گسترش دایره لغات، شخصیت‌پردازی، پرورش خلاقیت، افزایش تمرکز، قدرت ابتکار و … کمک می‌کند و از همه مهم‌تر قصه‌خوانی والدین برای کودک باعث تربیت و تقویت ارتباط آنها با یکدیگر می‌شود که این موضوع از اهمیت بسیاری برخوردار است. بسیاری از محققان بر این باورند، داستان‌ها یک واسطه هستند که کودکان از میان آنها چگونگی روابط با دیگران را شناخته و آن را بیان و درک می‌کنند.

آنچه می‌توان از طریق قصه‌گویی به کودک آموزش داد

اخلاقیات

از آنجا که کودکان خود را به جای شخصیت‌های مورد علاقه‌شان در داستان قرار می‌دهند، شما با گفتن قصه‌هایی که در آنها مفاهیم اخلاقی و انسانی وجود دارد، می‌توانید ویژگی‌های مثبتی مانند: شجاعت، مهربانی، صداقت، دانایی و … را به کودکان آموزش داده و با تکرار و تکرار این صفات را در وجودشان نهادینه سازید.

از سویی قصه‌گویی می‌تواند راهی باشد تا از این طریق کودکتان را با اصول فرهنگی و اعتقادی خود آشنا سازید.

مهارت کلامی و شنیداری

قصه‌گویی علاوه بر لذت‌بخشی به کودک باعث می‌شود او به مهارت شنیداری دست یافته و حتی مهارت کلامی‌اش هم تقویت شود. در حقیقت گوش دادن کودکان به داستان‌ها به صورت مداوم توان سخنوری آنها را نیز افزایش می‌دهد.

تقویت حافظه

زمانی که قصه‌ای را برای کودک می‌خوانید، از او بخواهید قصه را برای شما بازگو کند یا اجازه دهید ادامه قصه را خودش تعریف کند. با این روش‌ها نه تنها سطح تمرکز کودک بالا می‌رود، بلکه باعث تقویت حافظه او و مزایای بی‌شمار دیگر می‌شوید، بنابراین قصه‌خوانی به خصوص در سنین قبل از مهد و مدرسه از اهمیت بالایی برخوردار است و بهتر است به این موضوع بیشتر دقت شود. قصه‌خوانی کار بسیار ساده‌ای است. کتابی مناسب تهیه کنید و آن را برای کودک بخوانید یا قصه‌ای یاد بگیرید و برایش تعریف کنید.

هنگام قصه‌گویی به نکات زیر دقت کنید:

قصه‌گویی برای کودکان بسیار لذت‌بخش و سرگرم‌کننده است

اما از آنجا که ذهن کودکان دائما دنبال کشف چیزهای جدید است و به راحتی از موضوعی به موضوع دیگر منعطف می‌شود، باید در داستان‌پردازی توانایی کامل داشته باشید و به گونه‌ای توجه کودک را تا پایان قصه به خود جلب کنید تا حوصله‌اش سر نرود.

دقت کنید کودک شما به شنیدن چه چیزی تمایل دارد و یا علاقه‌مند است و بعد داستان را طراحی کنید.

با خود بیندیشید که از طریق داستان چه چیزی را می‌خواهید به فرزندتان انتقال دهید و یا بیاموزید.

قصه‌هایی را انتخاب کنید که بتوانند حس کنجکاوی کودک را تحریک کرده و او را در مسیر درست یادگیری و مهارت‌های تشخیص مسائل قرار دهند.

کودکان از داستان‌ها بسیار لذت می‌برند، به ویژه داستان‌های پرهیجان. لطفا در انتخاب قصه و یا کتاب سلیقه خود را به آنها تحمیل نکنید. ابتدا با علایق کودکتان آشنا و مطمئن شوید از چه حوزه خاصی لذت می‌برد و بعد کتاب‌ها و قصه‌های مربوط به آن را برایش تهیه کنید.

هنگام قصه‌گویی خلاق باشید و با ایجاد تنوع در لحن، پیش روید تا داستانی مهیج و جالب برای کودک ایجاد کنید، البته می‌توانید از نمایش عروسکی، موسیقی و طنز نیز کمک بگیرید.

هنگام قصه‌گویی بازیگر شوید؛ به جای شخصیت‌های داستان قرار گرفته؛ صدا و چهره‌تان را بر اساس متن داستان تغییر دهید. بچه‌ها از شنیدن صداهای بامزه و چهره‌های عجیب و خنده‌دار بسیار لذت می‌برند.

طی قصه خواندن بهتر است گاهی کلامتان را قطع کنید و از کودکان سوالاتی در مورد داستان بپرسید.

با حوصله باشید و از کودک بخواهید قصه‌ای را که برایش تعریف کرده‌اید، برایتان تعریف کند. لطفا با دقت، حوصله و اشتیاق فراوان به او گوش فرا دهید.

قصه نباید زیاد کوتاه و یا زیاد طولانی باشد. حتما باید قصه و داستان‌ها متناسب با درک و سن کودک انتخاب شود.

بهتر است برای قصه‌گویی محیطی مناسب انتخاب کنید تا کودک به راحتی در حال و هوای قصه قرار گیرد.

برای درگیر شدن کودک با قصه، طی داستان از او بخواهید حدس بزند بقیه قصه چه می‌شود. به طور کلی می‌توان گفت: قصه باعث بصیرت و بینش در کودکان می‌شود.

ارونوبتل‌هایم مشهورترین روانشناسی است که از داستان به عنوان روش‌های درمانی کودکان استفاده می‌کرد. به گفته او مشکل‌ترین کار در آموزش کودکان کمک به آنها در درک زندگی است تا به بلوغ روانی برسند. وی معتقد است که وقتی بچه‌ها را در برابر ادبیات قرار می‌دهیم، قصه‌ها بیشترین جاذبه را برای آنها دارند. او توضیح می‌دهد موضوع این نیست که فضیلت، در پایان پیروز و اخلاقیات ترویج می‌شود، بلکه موضوع این است که قهرمان قصه، جذاب‌ترین مسئله برای کودک است و او خود را در نقش قهرمان قصه می‌بیند. داستانی مانند شنل قرمزی ممکن است در نظر اول پیش پا افتاده و ساده باشد، اما مثال بسیار خوبی برای یاد دادن این موضوع به کودکان است که نباید به هرکسی اعتماد کنند؛ به خصوص غریبه‌ها.

بازی همراه با قصه‌گویی

بازی به عنوان یک تقلید یا آماده شدن برای زندگی در بزرگسالی دیده می‌شود و مبین تفکرات درونی است. بازی همراه با قصه‌گویی این توانایی را دارد تا در جریان یادگیریِ ادبیات و خودسازیِ کودکان اثرگذار باشد.

از آنجا که بچه‌ها عاشق بازی هستند، گاهی از داستان‌ها به عنوان بازی استفاده کنید. وقتی از کودک بخواهید نقش یکی از شخصیت‌های قصه را بازی کند، بسیار خوشحال و هیجان‌زده می‌شود.

گاهی از کودک بخواهید برای عکس‌ها و یا تصاویر مورد علاقه‌اش داستانی بگوید و آن را روی کاغذ بنویسید و کنار عکس یا تصویر بچسبانید و سپس شروع به بازی کنید.

در حین بازی و بیان داستان توسط کودک، جملات او را اصلاح نکنید. اجازه دهید هر چه می‌خواهد تخیل کند و به او نگویید اینجا نمی‌تواند این اتفاق بیفتد. استرن می‌گوید: اولین داستان‌های کودکان یک مهارت نوعی در زمینه روابطی است که به دست آورده‌اند تا تجربه سخنگویی برای خود و دیگران داشته باشند. باختین بر این موضوع اشاره دارد که از طریق این داستان‌ها کودکان روابط‌شان را با دیگران می‌سازند و ادراکات منحصر به فردشان را از دنیای پیرامون‌شان بیان می‌کنند.