ماه‌هاست که اولین شخص واکسن کووید-۱۹ را دریافت کرده و صدها میلیون دوز واکسن توزیع شده اما توزیع واکسن در سراسر جهان برابر نبوده است.

با این وجود، بزرگ‌ترین کمپین واکسیناسیون تاریخ در حال انجام است. براساس اطلاعات جمع‌آوری شده بیش از ۹۹۳ میلیون دوز در ۱۷۲ کشور تزریق شده است و آخرین میزان تقریبا ۱۷.۸ میلیون دوز روزانه بوده است.

برخی از کشورهای با درآمد بالاتر که بیانگر ۱۶ درصد از جمعیت جهان هستند، واکسن‌هایی را خریداری کرده‌اند که بیش از دو برابر جمعیت خود را پوشش می‌دهند. طبق مطالعه گروه سیاست ONE، ثروتمندترین کشورهای جهان مجموعا یک میلیارد دوز بیشتر از نیاز شهروندان خود خریداری کرده‌اند. بقیه کشورهای جهان فقط توانسته‌اند ۲.۵ میلیارد دوز تهیه کنند که برای واکسیناسیون جمعیت آنها کافی نیست.

بر اساس این آمار پوشش واکسیناسیون براساس سطح درآمد کشور به این ترتیب است؛ کشورهای با درآمد بالاتر ۲۰۵.۸ درصد یعنی دوبرابر میزان واکسیناسیون کل کشور، کشورها با در آمد کمتر ۳۶ درصد، کشورها با درآمد متوسط ۲۶.۹ درصد و کشورهای فقیر و با درآمد بسیار پایین ۱۵.۱ درصد میزان جمعیت خود واکسن خریداری کردند.

در ایالات متحده، ۲۲۲ میلیون دوز تاکنون تزریق شده و در هفته گذشته، به‌طورمتوسط ۲.۸۶ میلیون دوز توزیع شده است.

حزقیال امانوئل، کارشناس سیاست‌های بهداشتی و استاد دانشگاه پنسیلوانیا در اواخر ماه مارس گفت: «ما در آینده خواهان تامین بیش از تقاضا خواهیم بود.»

ایالات‌متحده به‌زودی می‌تواند در واکسن‌های کووید-۱۹ غوطه‌ور شود اما تغییر از کمبود به مازاد می‌تواند مشکلات خاص خود را به همراه داشته باشد.

امانوئل گفت: ایالات‌متحده باید واکسن‌های اضافی را به خارج از کشور ارسال کند. ما نمی‌توانیم تولید (واکسن) را متوقف کنیم چون منطقی و اخلاقی نیست.

امانوئل در ادامه افزود: اگر کشورهای دیگر واکسینه نشوند، برای سلامتی دنیا مفید نیست و برای بازگشت به حالت عادی که بخشی از آن تجارت، مسافرت، آموزش و سایر مبادلات است نیاز به واکسیناسیون جهانی است.

مدل‌ها حاکی از آن است که حتی اگر کشورهایی با درآمد بالا تا اواسط سال جاری کاملا واکسینه و کشورهای در حال توسعه موفق به واکسیناسیون نیمی از جمعیت خود شوند، اقتصاد جهانی حدود ۴ تریلیون دلار ضرر خواهد کرد.

خطر دیگری که ممکن است نرخ نابرابر واکسیناسیون در سراسر جهان ایجاد کند، ظهور انواع جدید است. هرچه دوره گسترش ویروس در جامعه پایداری بیشتری داشته باشد، احتمال جهش ویروس نیز بیشتر است. انواع جهش یافته از جمعیت واکسینه نشده ممکن است قادر به آلوده‌سازی افراد واکسینه شده باشند.

طبق اظهارات سازمان جهانی بهداشت، واکسن‌هایی که هم اکنون در دست تولید هستند و یا مورد تایید قرار گرفته‌اند حداقل مقداری در برابر انواع جدید ویروس محافظت ایجاد می‌کنند. با این حال، مهم است که برای جلوگیری از جهش‌هایی که ممکن است اثر واکسن‌های موجود را کاهش دهند، گسترش ویروس را محدود کنید. با واکسیناسیون بیشتر افراد، انتظار می‌رود گردش ویروس کاهش یابد، در نتیجه جهش‌های کمتری ایجاد می‌شود.

چین و روسیه واکسن‌های خود را به ده‌ها کشور در خاورمیانه، آسیا و آمریکای لاتین ارسال کرده‌اند. چین چهار نامزد واکسن خود را تاییدکرده است که همه آنها توسط سایر کشورها استفاده می‌شوند. این کشور با بیش از ده کشور معامله خرید را ثبت کرده‌ است و برخی از دوزها را اهداء می‌کند. روسیه دو واکسن را تایید کرده است که یکی از آنها در ۲۴ کشور دیگر استفاده‌شده است.

در حال حاضر، ۱۳۵ کشور از واکسن استرازانکا-آکسفورد، ۸۹ کشور از واکسن فایزر و بیو ان تک، ۵۴ کشور واکسن‌های چین، ۲۸ کشور واکسن‌های روسیه، ۳۷ کشور واکسن مدرنا، پنج کشور واکسن جانسون اند جانسون و یک کشور واکسن کوواکس را مورد استفاده قرار دادند.

میزان جمعیت واکسینه شده بر اساس درآمد کشورها به این ترتیب است؛ در کشورها با درآمد بالا ۲۶ درصد، با در آمد متوسط ۶.۳ درصد، کم درآمد ۵ درصد و کشورهای با درآمد بسیار پایین ۰.۵ درصد است.

نرخ واکسیناسیون جهانی

بحرین ۴۱ درصد دوز اول و ۳۲ درصد دوز دوم، شیلی ۴۲ درصد دوز اول و ۳۱ درصد دوز دوم، سان ماریو ۴۴ درصد دوز اول و ۲۵ درصد دوز دوم، مالدیو ۵۵ درصد دوز اول و ۱۱ درصد دوز دوم، انگلستان ۵۰ درصد دوز اول و ۱۶ درصد دوز دوم، ایالات‌متحده ۴۱ درصد دوز اول و ۱۹ درصد دوز دوم را دریافت کردند. این داده‌ها از منابع دولتی بر اساس پروژه «دنیای ما در داده» دانشگاه آکسفورد جمع‌آوری شده است.

میزان واکسیناسیون بر اساس قاره‌ها؛ امریکای شمالی ۴۲ درصد، اروپا ۲۵ درصد، امریکای جنوبی ۱۵ درصد، آسیا ۹.۴ درصد، اقیانوسیه ۴.۵ درصد و افریقا ۱.۱ درصد است.

در حالی که تصور می‌شود، بهترین واکسن‌ها ۹۵درصد موثر هستند، اما برای جلوگیری از بیماری همه‌گیر کاری هماهنگ لازم است. آنتونی فاوسی، مقام ارشد بیماری‌های عفونی در ایالات‌متحده گفته است که واکسیناسیون ۷۰ تا ۸۵ درصد از جمعیت ایالات‌متحده امکان بازگشت به حالت طبیعی را فراهم می‌کند.

در مقیاس جهانی، این میزان یک سطح دلهره‌آور واکسیناسیون است. با سرعت فعلی ۱۷.۸ میلیون دوز در روز، دستیابی به سطح قابل توجهی از ایمنی جهانی سال‌ها به طول می‌انجامد. هرچند این میزان به‌طور پیوسته در حال افزایش است و واکسن‌های جدید تولیدکنندگان روانه بازار می‌شوند.

میزان دوز تزریق شده روزانه در ایالات‌متحده ۲ میلیون و ۸۶۲ هزار و ۷۵۸، چین ۳ میلیون و ۹۵۵ هزار و ۲۸۶، هند ۲ میلیون و ۶۳۸ هزار و ۵۳۴، اتحادیه اروپا ۲ میلیون و ۴۲۰ هزار ۳۲۹، انگلستان ۵۰۰ هزار و ۹۳۴، برزیل ۸۵۳ هزار و ۸۰۶، روسیه ۷۴۰ هزار و ترکیه ۱۵۱هزار و ۶۵۲ دوز است.