خشکسالی یک بلای طبیعی است و اگر نتوانیم جلوی برداشت‌های بی‌رویه از آب‌های سطحی و زیرزمینی در کشور را بگیریم، باید شاهد نابودی منابع تأمین آب از جمله قنوات، چاه‌ها و چشمه‌ها باشیم.
روزی چهارمحال و بختیاری نزدیک به ۱۰ درصد آب کشور را تامین می‌کرد، اما امروز به دلیل خشکسالی‌های متعدد و سوءمدیریت در حوزه آب با بحران کم‌آبی در بخش‌های مختلف اعم از شرب، کشاورزی و صنعت مواجه است، قنات‌هایی که در این استان روزی پر آب بودند و کشاورزان برای آبیاری اراضی کشاورزی از آن‌ها استفاده می‌کردند با کاهش آبدهی و خشکی مواجه شده‌اند.
در چند سال اخیر مرمت و احیای قنوات برای جبران بخشی از کم‌آبی در حوزه کشاورزی مورد توجه قرار گرفته است، اما به‌نظر می‌رسد این سرعت لاکپشتی در احیای قنوات تاثیر چندانی نداشته باشد، قطعا در کنار مسئله تامین آب باید مدیریت مصرف نیز در اولویت قرار بگیرد، زیرا منابع آبی محدود است و امکان دارد دیگر دسترسی به این منابع امکانپذیر نباشد.
قنات‌ها از نظر اجتماعی اهمیت بالایی دارند، بنابراین صرف نظر از مسائل اقتصادی باید مرمت و احیای این قنوات در اولویت قرار بگیرد، زیرا قنوات محلی برای تامین آب برای بخش کشاورزی در چهارمحال و بختیاری هستند، خشکی و کم‌آبی قنوات یک داستان تلخ و غم‌انگیز است، باید این موضوع به‌عنوان هشدار برای متولیان تلقی شود.
احیای قنوات یک کار هزینه‌بر است
رسول میرعباسی دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه شهرکرد، در خصوص اهمیت ترمیم و احیای قنوات، اظهار کرد: عواملی مانند برداشت بی‌رویه، خشکسالی، ریختن دیواره قنات و کاهش سطح سفره‌های آب زیرزمینی در کاهش آبدهی و یا خشک شدن قنات تاثیر دارد، بنابراین باید قبل از احیای قنوات عامل خشکی و کاهش آبدهی مشخص شود.
وی افزود: اگر ریختن دیواره عامل کم آبی قنات است این مشکل با لایروبی و مرمت قنات مرتفع خواهد شد، در صورتی که کاهش آبدهی مربوط به کاهش سطح سفره‌های زیر زمینی است، می‌توان با اقداماتی نظیر هدایت روان‌آب‌ها به سمت سفره‌آب زیرزمینی و سیستم‌های پخش سیلاب برای تغذیه آبخوان به احیای قنوات کمک کرد.
میرعباسی با بیان اینکه احیای قنوات یک کار هزینه‌بر است، توضیح داد: در بخش‌هایی از چهارمحال و بختیاری کشاورزی وابسته به قنوات است، اگر بتوانیم با اصلاح الگوی کشت میزان برداشت آب از قنوات را کاهش دهیم، قطعا تا حدودی مشکل کم‌آبی و آبدهی قنوات جبران خواهد شد.
رئیس مرکز تحقیقات منابع آب چهارمحال و بختیاری با اشاره به کاهش چشمگیر بارندگی در سال آبی جاری، یادآور شد: براساس گزارشات سازمان هواشناسی دورنمایی برای برای جبران کمبود بارش دیده نمی‌شود، امسال در اکثر نقاط استان با خشکسالی مواجهیم.
وی تاکید کرد: در بحران خشکسالی باید در بخش کشاورزی الگوی کشت اصلاح شود، قطعا در وضعیت خشکسالی آبدهی قنوات کاهش پیدا خواهد کرد.
یک سوم قنات‌های چهارمحال و بختیاری خشک هستند
بیژن یادگاری مسئول مطالعات آب و خاک سازمان جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه حدود ۸۴۰ رشته قنات در چهارمحال و بختیاری وجود دارد، اظهار کرد: حدود یک سوم این قنات‌ها در حال حاضر خشک هستند، به‌طور متوسط سالانه حدود ۸۰ رشته قنات در استان مرمت، لایروبی و احیا می‌شود.
وی ادامه داد: سال گذشته حدود ۳۱ میلیارد ریال اعتبار ملی و استانی به بحث مرمت و احیای قنوات چهارمحال و بختیاری اختصاص یافت، اما امسال این رقم به حدود ۲۵ میلیارد ریال کاهش پیدا کرده است، درصدد هستیم این اعتبار را افزایش دهیم.
یادگاری با تاکید بر اینکه مرمت و احیای قنوات جزو وظایف سازمان جهادکشاورزی است، خاطرنشان کرد: همچنین این مسئله یک اولویت در بخش کشاورزی است، زیرا بخشی در حدود پنج درصد از آب مورد نیاز برای کشاورزی از طریق این قنوات تامین می‌شود.
مطالعات آب و خاک سازمان جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری ادامه داد: قنوات در سطح استان پراکنده هستند، بنابراین احیای قنوات دارای اهمیت بالایی است، باید احیای قنوات در کنار اصلاح الگوی کشت مدنظر قرار بگیرد، به‌طور مثال در کشت‌های متراکم و گلخانه‌ای عملکرد محصول تا ۱۰ برابر افزایش پیدا می‌کند.
وی با بیان اینکه کمبود بارش‌ها، مشکلات به‌وجود آمده در حوضه آبریز زاینده‌رود و کارون اهمیت احیای قنوات در حوزه کشاورزی را دو چندان کرده است، گفت: در احیای قنوات مباحث اقتصادی و به‌صرفه بودن مطرح نیست، بلکه معیشت کشاورزان و شرایط اجتماعی نیز در این موضوع دیده می‌شود.
آخرین دیدگاه