فرهنگی/ رسانه در دهه ۱۳۹۰، بیست‌ داستان پلیسی و جنایی از نویسندگان ایرانی چاپ شد که ایفاگران نقش‌های اصلی آن‌ها، پلیس‌ها و بزهکاران ایرانی هستند و بستر اجتماعی اتفاقات هم شهرهای کشورمان است.

در دومین قسمت از پرونده نوروزی «ادبیات پلیسی»، قصد داریم آثار مهمی را که در حوزه ادبیات پلیسی ایران طی سال‌های دهه ۱۳۹۰ منتشر شدند، مرور کنیم. به این ترتیب در مطلبی که در ادامه می‌آید، ۲۰ رمان پلیسی ایرانی را که در آخرین دهه قرن چهاردهم هجری شمسی منتشر شده‌اند معرفی و به‌طور اجمالی معرفی می‌کنیم. البته یکی از رمان‌ها مربوط به دهه ۱۳۴۰ است که علت حضورش در این گزارش، توضیح داده می‌شود.

رمان‌هایی که در این گزارش معرفی شده‌اند، با توجه به اولویت نویسنده، سال انتشار و ناشر مرتب شده‌اند. به‌این‌ترتیب در ابتدا آثار مهرداد مراد را به‌عنوان نویسنده پرکار ادبیات پلیسی کشور مرور می‌کنیم که در این فهرست چهار کتاب دارد. سپس آثاری را معرفی می‌کنیم که با رویکرد مجموعه‌ای توسط ناشران مختلف کشور منتشر شده‌اند.

پیش از شروع گزارش، یاد و خاطره امیر عشیری از بنیان‌گذاران ژانر پلیسی در ادبیات فارسی را گرامی می‌داریم که ۲۷ خرداد ۹۵ درگذشت. زنده یاد عشیری با افسران آگاهی و همین طور بازپرس‌های دادسرا ارتباط نزدیکی داشت و بسیاری از داستان‌های خود را از سخنان آنها الهام می‌گرفت. نیمی از آثار این نویسنده که حدود ۵۰ کتاب هستند، در حوزه ادبیات پلیسی و معمایی جا دارند. عشیری هم مانند خیلی از دیگر نویسندگان دو کاراکتر ثابت برای بعضی از کتاب‌های خود داشت؛ شخصیتی به نام «رامین» برای داستان‌های پلیسی (لبخند در مراسم تدفین، خون و تصویر، یک گلوله برای تو، راهی در تاریکی) و دیگر «طاهر» در رمان‌های جاسوسی (نبرد سایه‌ها، در مرز وحشت، دیوار اقیانوس).

در ادامه، با احترام به خاطره و جایگاه کتاب‌های پلیسی این نویسنده بین کتابخوانان ایرانی، ۲۰ کتاب مهم حوزه ادبیات پلیسی ایران را در دهه ۹۰ از نظر می‌گذرانیم.

* ۱- مرا به فردا برسان (فروردین ۹۲)

رمان «مرا به فردا برسان» اولین‌جلد از سه‌گانه پلیسی و تریلر مهرداد مراد است که بهار سال ۹۲ منتشر شد. زمان رخ دادن حوادث و اتفاقات آن هم سال ۵۶ و پیش از انقلاب اسلامی است. شخصیت اصلی این اثر یک افسر اداره آگاهی است و بدنه اصلی داستان شرح یک ماموریت ۳ روزه اوست.

این رمان چندین روایت موازی را در خود جا داده و درباره گم شدن سروان آرسام است که در پی یک قاچاقچی قاتل است. به این ترتیب، «مرا به فردا برسان» ۲ راوی دارد که یکی دانای کل و دیگری اول شخصی است که سروان طاهر نام دارد و شخصیت اصلی رمان است. در پی گم شدن آرسام، طاهر مامور به پیدا کردنش می‌شود.

* ۲- قلب‌های بی تپش (اسفند ۹۳)

کتاب بعدی که از مهرداد مراد منتشر شد، داستان بلند «قلب‌های بی‌تپش» بود که اواخر زمستان ۹۳ توسط انتشارات آفرینه به چاپ رسید. داستان این کتاب درباره زندگی یک افسر آگاهی است که همسرش را در اثر یک حادثه جنایی از دست داده و شب‌های تنهایی‌اش را در کنار روح او به صبح می‌رساند.

داستان این کتاب به گفته مولفش، معمایی نیست و علی رغم چالش‌های زیاد، بسیار پرشتاب جلو می‌رود. تنها هدف از نوشته‌شدنش هم طرح داستانی پر حادثه و نیمه بلند، و همچنین ارائه یک پیام اخلاقی است که خواننده در انتها به آن خواهد رسید.

* ۳- الفبای مرگ (اردیبهشت ۹۶)

سومین داستان منتشرشده از مراد، رمان «الفبای مرگ» بود که همزمان با نمایشگاه کتاب تهران در اردیبهشت ۹۶ توسط نشر داستان عرضه شد. داستانش هم درباره قتل‌های سریالی است. خلاف کتاب‌های منتشرشده پیشین مراد، ژانر این داستان تریلر نیست و کاملاً معمایی و پیچیده جلو می‌رود.

در داستان «الفبای مرگ»، شروران و زورگیران طعمه یک آدمکش زنجیره‌ای می‌شوند که کاملاً هوشمندانه می‌کشد و می‌گریزد. بنابراین پلیس که در همه قصه‌ها حامی بی‌گناهان است این بار باید اراذل و اوباش را نجات دهد. در ادامه داستان، پنج کارآگاه پلیس درگیر پرونده می‌شوند تا در یک داستان نفس گیر جلوی کشتار این قاتل سریالی را بگیرند.

اگر داستان «مرا به فردا برسان» درباره اتفاقات جنایی و تریلرگونه پیش از انقلاب نوشته شده، «الفبای مرگ» درباره حوادث جنایی امروز جامعه ایران است. همچنین؛ اگر شخصیت‌های منفی «مرا به فردا برسان» ساواکی‌ها و قاچاقچیان هستند؛ در این رمان شخصیت‌های سیاه، مربوط به صنف زورگیرها هستند که خودشان هم قربانیان این داستان هستند و قاتلی مرموز مشغول درو کردن آن‌ها شده است.

شخصیت اصلی و قهرمان این داستان، سرگرد ماهان از اداره آگاهی است.

* ۴- رازهای شبانه من (مرداد ۹۸)

آخرین اثری که مهرداد مراد تا امروز به دست چاپ سپرده و جدا از آثار کوتاهش در فضای مجازی است، «رازهای شبانه من» است که توسط نشر ماهین چاپ شد و این نویسنده در آن، نوشتن رمان تریلر روانشناسانه را هم آزمود. تریلر روانشناسانه یکی از زیرشاخه‌های ژانر جنایی است و معمولاً بر حالت‌های نامتعادل روحی_ روانی و شرایط هیجانی و احساسی کاراکترها تاکید دارد و بر جنبه‌های گوناگون روانی ذهن افراد تمرکز می‌کند. داستان‌های تریلر روانشناسانه، غالباً از زاویه دید و یا نقطه نظر فردی که دارای اضطراب و تنش روانی است، بیان می‌شوند و مفاهیم ذهنی نابهنجار آنها را به نمایش می‌گذارند. در روایت این‌گونه داستان‌ها گاهی از دو راوی و حتی بیشتر استفاده می‌شود.

داستان تریلر «رازهای شبانه من» درباره زنی است که ناگهان در یک پیاده‌روی پر ازدحام به خود آمده و نمی‌داند چرا دچار فراموشی شده است. در نتیجه خواننده کتاب طی یک سفر بلند، به‌طور مرتب با این سوال که چه فاجعه‌ای برای او رخ داده و پاسخی مبهم روبروست. قهرمان داستان «رازهای شبانه من» در پی کشف هویت خود و گذشته اسرارآمیزش با ماجراهای عجیبی روبرو می‌شود که هر کدام از آنها به جای گره‌گشایی، بر تعلیق و معما می‌افزایند و خواننده را بین مرز واقعیت و رویا معلق نگه می‌دارند.

در این داستان پلیسی، رویایی مقابل چشم مخاطب قرار می‌گیرد که هرچه بیشتر به کابوس شبیه می‌شود و فصل به فصل، شوک‌های هم به قهرمان داستان و خواننده وارد می‌کند…

* ۵- جنایت جردن (تیر ۹۴)

کتاب جیبی «جنایت جردن» اولین تجربه مکتوب علیرضا محمودی، روزنامه‌نگار و مدرس داستان‌نویسی است که تابستان ۹۴ توسط نشر چشمه منتشر شد و اولین‌جلد از مجموعه‌ای محسوب می‌شود که او نوید داد با محوریت شخصیت کارآگاه هوشنگ توانا منتشر می‌شوند. هوشنگ توانا کارآگاهی تنهاست که سوابق درخشانی در نیروی انتظامی دارد. عمل‌گرا و کمی هم تندخوست و در عین‌حال اصولی دارد که شخصیت خاص‌اش را ساخته‌اند.

داستان «جنایت جُردن» اولین پرونده از کارآگاه توانا است که در آن، با قتلی فجیع روبرو می‌شود. او با دستیار تازه‌اش در آخرین روزهای مانده به عید نوروز با این پرونده عجیب روبرو می‌شوند.

* ۶- زنی با سنجاق مرواری‌نشان (اردیبهشت ۹۶)

رمان «زنی با سنجاق مرواری‌نشان» نوشته رضیه انصاری، اولین‌عنوان از مجموعه کتاب‌های قفسه سیاه نشر چشمه است که کتاب‌های پلیسی و جنایی را شامل می‌شود. اولین رمان انصاری در سال ۸۹ با عنوان «شبیه عطری در نسیم» منتشر و برنده جایزه ادبی مهرگان شد. رمان بعدی او نیز در سال ۹۲ با عنوان «تریو تهران» به چاپ رسید. سومین کتاب انصاری رمان پلیسی «زنی با سنجاق مرواری نشان» است که بستر زمانی اش، اولین سال‌های قدرت گرفتن پهلوی اول است.

شخصیت اصلی این رمان، یک کارآگاه اداره نظمیه است که در ابتدای داستان با جنازه حلق آویز شده یک مرد روبرو می‌شود. شواهد حاکی از خودکشی مرد حلق آویز شده هستند اما شاید واقعیت چیز دیگری باشد.

افرادی که مرد مرده را می‌شناسند از دیده شدنش با یک زن زیبا سخن می‌گویند و حالا کارآگاه داستان در پی یافتن این زن است. انصاری در روایت داستانش، از حضور شخصیت‌های مشهوری چون ایرج میرزا و عارف قزوینی وام گرفته است.

* ۷- کارآگاهان خونسرد (اردیبهشت ۹۷)

سومین‌کتابی که از مجموعه «کتاب‌های قفسه سیاه» نشر چشمه چاپ شد، «کارآگاهان خونسرد» نوشته دانیال حقیقی است که ابتدای بهار ۹۷ به کتابفروشی‌ها آمد. این کتاب چهارمین رمان دانیال حقیقی است که البته اولین رمان پلیسی او محسوب می‌شود. این نویسنده، پیش از این کتاب، سه گانه «اقیانوس نهایی» را منتشر کرده و تحصیل کرده رشته معماری است. به همین دلیل علاوه بر داستان‌هایش، نوشته‌هایی درباره «شهر» در کارنامه دارد.

بهانه نگارش «کارآگاهان خونسرد» دغدغه اصلی دانیال حقیقی یعنی شهر و همچنین دستاویزش دزدی‌هایی است که در شهر تهران انجام می‌شوند. در شهر دزدی‌هایی رخ داده و می‌دهند که باعث تعجب پلیس شده‌اند. این سرقت‌ها خاص هستند و اتفاقاتی که پس از آن‌ها رخ می‌دهند، باعث می‌شوند شخصیت اصلی رمان یعنی یک افسر اداره آگاهی، با یکی از عجیب‌ترین چهره‌های قانون‌شکن تهران روبرو شود. او مردی است که استاد فرار کردن و نامرئی‌شدن است.

این رمان بر اساس اتفاقات واقعی نوشته شده و حقیقی برای نگارش آن تحقیقات میدانی مختلفی انجام داده است. فصل‌های مختلف این رمان به ترتیب عبارت‌اند از: «سایه و چهل دزد بغداد»، «ملاقات با پرنده»، «فرار از زندان»، «کمال و نقشه صد میلیون تومانی»، «دَم تیغ»، «سایه چه شد؟» و «مرد مُرده».

* ۸- «فرمان ششم، یا یک روایت دست اول، از سوم‌شخص مقتول» (فروردین ۹۸)

«فرمان ششم، یا یک روایت دست اول، از سوم‌شخص مقتول» نوشته مصطفی انصافی، ابتدای بهار ۹۸ چاپ شد و درباره مرد جوانی است که نویسندگی می‌کند و عاشق دختری می‌شود که به‌خاطر یک اتفاق عجیب می‌میرد. پس از مرگ دختر، نویسنده جوان، در پی کشف راز مرگ یا قتل مرموز او برمی‌آید. دختر کشته‌شده، لیلا نام داشته و نویسنده جوان در نبود او دچار عدم تعادل و گشتگی شده است.

شروع، شروع دوباره، پایان در ابتدا، گل‌ها گربه‌ها و آدم‌ها، مکانیکِ شکست، زنی که آمدنش مثل «آ» ی آمدنش / رهاییِ نَفَس از حبس‌های ممتد بود، رستاخیز شهریاران ایران، در خیابان شاعری یخ زد وَ مُرد…، حکم، کلیات مصور عشقی، آهن و حریر، بارِ ضربه، توضیحی نسبتاً طولانی اما تقریباً لازم، حمله واژه به فکّ شاعر، پیشخان مطبوعات، خواب گران، مؤخره: اعترافات رمان‌نویس جوان عناوین بخش‌های مختلف این داستان معمایی و ژانرگریز هستند.

از مصطفی انصافی، پیش‌تر رمان «تو به اصفهان بازخواهی گشت» توسط همین ناشر چاپ شده است.

* ۹- مرداد دیوانه (شهریور ۹۶)

انتشارات هیلا که زیرمجموعه انتشارات ققنوس است، از سال ۹۶، انتشارات کتاب‌های مجموعه رمان‌ژانر را کلید زد که تعدادی از عناوینش رمان‌های پلیسی، جنایی و تریلر بودند. اولین‌عنوان رمان‌ژانر هم تریلری بود که محمدحسن شهسواری دبیر این مجموعه با عنوان «مرداد دیوانه» نوشت.

«مرداد دیوانه» یک‌تریلر جنایی است که شهسواری می‌گوید در آن سعی کرده تمام قواعد و ظرایف ژانر تریلر را با توجه به واقعیات و فرهنگ امروز ایران به تصویر بکشد تا نتیجه‌اش یک‌رمان پرکشش شود. این رمان، دنباله‌ای دارد که با نام «شهریور شعله‌ور» چاپ شد.

* ۱۰- شهریور شعله‌ور (دی ۹۸)

«شهریور شعله‌ور» هم رمانی است که در ژانر تریلر نوشته شده و همان‌طور که گفتیم ادامه‌ای بر کتاب «مرداد دیوانه» است. داستانش هم از این قرار است: ۴۸ ساعت پس از ماجراهای مرداد داغ و دیوانه، شهراد شاهانی و ساغر سرایش توسط پلیس به همکاری دعوت می‌شوند. در همان ابتدای کار، اطلاعاتی به دستشان می‌رسد که متوجه می‌شوند تمام حوادثی که در مرداد دیوانه پشت سر گذاشته‌اند، بخش کوچکی از ماجراهایی بسیار بزرگ‌تر است؛ ماجراهایی که آنان را در آتش شهریوری می‌اندازد که از آن گریز و شگفتی و مرگ‌وگلوله شعله می‌کشد.

* ۱۱- جمجمه جوان (مهر ۹۶)

پس از «مرداد دیوانه»، رمان جنایی به‌عنوان کتاب دیگر مجموعه رمان‌ژانر چاپ شد. این کتاب نوشته لیلا زارع است و در ژانر جنایی نوشته شده است. «جمجمه جوان» یک رمان جنایی است. در ژانر جنایی _ معمایی، آنکه راز قتل را می‌گشاید، شخصیت اصلی است و مخاطب تقریباً همیشه ماجرا را از دید او می‌بیند. این شخصیت به تعبیر شهسواری به ۴ شکل وارد داستان می‌شود. شکلی که مربوط به قهرمان داستان «جمجمه جوان» است، آن حالتی است که شخصیت اصلی از نیروهای رسمی و قانونی همچون افسران یا بازپرسان نیروی پلیس است. نمونه مشهورش هم سربازرس مگره نوشته ژرژ سیمنون و یا کارآگاه والاندر نوشته هنینگ مانکل است.

قهرمان داستان این رمان، روزبه افشار سروان نیروی انتظامی است که با قتل‌های مختلفی روبرو می‌شود. شهسواری در ابتدای این کتاب اشاره کرده که «جمجمه جوان» اولین رمان پلیسی مجموعه «رمان ژانر» است و لاله زارع نویسنده جوان این کتاب قرار است در آثار بعدی‌اش، به سایر پرونده‌های سروان روزبه افشار بپردازد. قرار است از این به بعد رمان‌های جنایی مجموعه پیش رو که در آنها نیروی انتظامی کشور، مشکل را حل می‌کند، با نام رمان پلیسی معرفی شوند و به همین دلیل این کتاب اولین رمان پلیسیِ رمان ژانر است.

* ۱۲- کاج‌ها وارونه‌اند (مهر ۹۶)

همراه با «جمجمه جوان» یک‌رمان تریلر هم در مجموعه رمان‌ژانر انتشارات هیلا چاپ شد، که «کاج‌ها وارونه‌اند» نام داشت و به‌قلم سامان نورایی نوشته شده بود. این کتاب، یک رمان تریلر روان شناسانه است که بیشتر از آنکه بر سوال «قاتل کیست؟» تمرکز داشته باشد، هدف خود را بر نمایش «چگونگی» و «چرایی» قتل می‌گذارد. چگونگی قتل را نویسنده با استفاده از وجه تریلر ژانر و از طریق پس و پیش کردن زمان وقایع و ایجاد تعلیق از این راه، مدیریت کرده است. اما عمده تمرکز او بر چرایی قتل است.

سامان نورایی در این کتاب که اولین اثر چاپ شده از اوست، از امکانات ژانر گوتیک هم استفاده کرده است. او ماجرا را به زمان گذشته (انگلستان درگیر در جنگ جهانی دوم) برده و از سوی دیگر بخش اصلی ماجرای داستانش، مانند همه آثار گوتیک در مکانی غریب و تک افتاده رخ می‌دهد. این مکان در «کاج‌ها وارونه اند» عمارت آقای ویلارد است.

* ۱۳- اقامت ابدی (آذر ۹۷)

عنوان بعدی مجموعه رمان‌ژانر که به ادبیات پلیسی مربوط بود، رمان جنایی «اقامت ابدی» بود که پاییز سال ۹۷ چاپ شد. این کتاب به قلم ساناز زمانی، از آن‌گونه رمان‌های پلیسی است که ماموران قانون در آن‌ها نقش اصلی و پیش‌برنده داستان را به عهده دارند.

شخصیت اصلی داستان «اقامت ابدی»، محمد ریاحی سرگرد نیروی انتظامی است. او با به عهده داشتن نقش پدر خانواده، با پرونده یک قتل روبرو می‌شود. قرار است ساناز زمانی در کتاب‌های بعدی خود داستان‌های دیگری از این شخصیت را روایت کند. محمد ریاحی، پلیسی غمگین و اخلاق‌گراست که اصرارش در پیگیری پرونده و رسیدن به حقیقت نزد همکاران و اطرافیانش مشهور است.

* ۱۴- بی تابوت (آذر ۹۷)

رمان «بی‌تابوت» در ژانر جنایی نوشته شد و در قالب پنجمین کتاب رمان‌ژانر به بازار آمد. لاله زارع مولف این کتاب که پیش‌تر در رمان «جمجمه جوان» از همین مجموعه، بخت خود را در زمینه پلیسی‌نویسی آزموده، با این «بی‌تابو» دومین رمان پلیسی خود را نوشت و منتشر کرد.

داستان «بی‌تابوت» در بستر زمانی ایام عید نوروز در شهر تهران جریان دارد. شهر خلوت‌ترین روزهای خود را پشت سر می‌گذارد اما ایستگاه راه‌آهن یکی از شلوغ‌ترین اماکن تهران است. در این ایستگاه پلیس چمدانی را پیدا می‌کند که جنازه مثله‌شده زنی در آن است. به این ترتیب سروان روزبه افشار مامور پیدا کردن پاسخ معمای این چمدان و زن کشته‌شده می‌شود.

* ۱۵- پنهان در تاریکی (مرداد ۹۷)

یکی از رمان‌های پلیسی دیگری که انتشارات هیلا در سال ۹۷ چاپ کرد، «پنهان در تاریکی» است که البته در مجموعه رمان‌ژانر جا ندارد و تولید مشترک سه‌زن نویسنده است. این کتاب، تالیف مشترک فرزانه کرم‌پور، حامد معصومی و آسیه مشکی است و سه‌شخصیت اصلی دارد که هرکدام روایت‌گر بخش‌هایی از داستان هستند. به این ترتیب این رمان ۳ راوی دارد.

در «پنهان در تاریکی» قتلی رخ می‌دهد و بهانه اصلی داستان این اثر، پیدا کردن قاتل است. اتفاقات این رمان جنایی توسط یک مادر، پسر و دخترش روایت می‌شوند.

این کتاب ابتدا و تا بخش‌هایی ابتدایی‌اش به قلم کرم‌پور نوشته شده بود. اما وی در ادامه به این فکر می‌افتد که هرکدام از راوی‌های داستان، لحن و صدای خود را داشته باشند. به همین دلیل همکاری‌اش را با دو نویسنده دیگر آغاز می‌کند. فرزانه کرم‌پور پیش از این اثر، رمان‌های «این خانه پلاک ندارد» و «علائم حیاتی یک زن» را به‌طور مشترک با دو زن نویسنده دیگر نوشته است.

* ۱۶- امارت شر (اسفند ۹۸)

رمان پلیسی «امارت شر» نوشته مجتبی هوشیار محبوب اواخر زمستان ۹۸ توسط انتشارات کتابسرای تندیس منتشر شد. نویسنده این رمان پلیسی، در سه رمان پیشین خود، «آقای مازنی و دلتنگی‌های پدرش»، «آن‌ها با شاعری که خیلی دوستش داشتند بد تا کردند» و «روزهای آبی، شبِ مکافات»، آثاری ضدژانر و ساختارگریز نوشت اما در کتاب چهارمش سراغ رمان ژانر رفت و در ژانر جنایی نوشت.

«امارت شر» در سرزمینی جعلی به‌نام نیروان با ساکنانی جریان دارد که صوفیان نالی در آن حضور داشته و در سیاست و قدرت کشور نفوذ بسیاری دارند. نویسنده کتاب در این جغرافیای ساختگی اما آشنا، از کسانی حرف زده که نفوذی بلامنازع در ساختار قدرت و پلیس داستان یعنی کارآگاه شمس باید در مواجهه با نوعی از زیبایی‌شناسیِ خشونت، راز قتلی را که در قصه اتفاق افتاده کشف کند. او ناچار است به دل خانقاه بزند تا گره پرونده را باز کند.

مجتبا هوشیار محبوب متولد سال ۱۳۶۶ و دانش‌آموخته رشته زبان و ادبیات فارسی است. او علاوه بر روزنامه‌نگاری، داستان‌نویسی و مطالب ادبی، در زمینه ترجمه شعر هم فعالیت‌هایی در کارنامه دارد.

* ۱۷- خوابگرد قاتل (بهمن ۹۹)

یک‌سال پس از «امارت شر»، هوشیار محبوب، دنباله آن را با همکاری ناشر پیشین منتشر کرد؛ «خوابگرد قاتل».

در «خوابگرد قاتل» هم داستان در همان‌بستر مکانی «امارت شر» جریان دارد. قاتل و شخصیت منفی این داستان با خواب و دنیای رویاهای مقتولانش کار دارد و پیش از ارتکاب جنایت، ابتدا وارد کابوس‌های قربانیان خود می‌شود. شخصیت اصلی و در واقع کارآگاه این داستان هم مانند جلد اول، شمس رودکناری است که باید در جستجوی قاتل مرموز داستان بربیاید؛ قاتلی که با صوفیان نالی ارتباط دارد و…

«خوابگرد قاتل» چهاربخش اصلی دارد که فصول مختلفی را در خود جا داده‌اند. پیش از شروع داستان هم این بیت از مولانا درج شده است: «همچو آن‌وقتی که خواب اندر روی / تو ز پیش خود به پیش خود شوی»

* ۱۸- فیل در تاریکی (اردیبهشت ۹۸)

رمان «فیل در تاریکی» از تولیدات دهه ۹۰ ادبیات پلیسی ایران نیست. اما چون چاپ جدید آن در بهار ۹۸ توسط نشر هرمس عرضه شد، برای ادای احترام به یاد و خاطره قاسمی هاشمی‌نژاد نویسنده آن، در این فهرست مرورش می‌کنیم. «فیل در تاریکی» آغازگر نوع ویژه‌ای از داستان پلیسی در ادبیات معاصر فارسی است که پس از ۴۰ سال، چاپ دوم یا چاپ جدیدش توسط نشر هرمس منتشر و راهی بازار نشر شد.

انتشار رمان «فیل در تاریکی» در دهه ۱۳۵۰ عکس‌العملی در قبال ادبیات مقبول آن دوره بود. هاشمی‌نژاد اعتقاد داشت دو عنصر اساسی که پایه و مایه داستان شمرده می‌شوند، یعنی زمان و عنصر مکان، مورد توجه نویسندگان آن دوره نبود و نادیده گرفتن زمان و مکان در داستان، هم سبب ناکارآمدی آن می‌شود، هم جذابیت را از آن می‌گیرد و همچنین به واقع‌نمایی آن لطمه می‌زند.

شخصیت اصلی داستان «فیل در تاریکی» گاراژداری قدیمی به‌نام جلال امین است که برادرش حسین در آلمان تحصیل می‌کند. حسین هنگام بازگشت به ایران، برای برادرش یک بنز مدل روز هدیه می‌آورد اما خبر ندارد که شبکه‌ای از قاچاقچیان مواد مخدر در این بنز، هروئین جاسازی کرده‌اند. در نتیجه پس از ورود اتومبیل به ایران، در جستجوی بنز برآمده و حسین را به قتل می‌رسانند. در ادامه، جلال که از ماجرای قتل برادرش و معمای پشت آن باخبر شده، سعی می‌کند از قاچاقچیان انتقام بگیرد.

* ۱۹- کارآگاه آقای حشمتی (خرداد ۹۹)

رمان «کارآگاه آقای حشمتی» نوشته عباس اشرفی اواخر بهار سال ۹۹ توسط انتشارات آوند دانش منتشر شد و یکی از عناوین مجموعه «نقطه سر خط» است که دربرگیرنده کتاب داستان‌های ایرانی است.

ماجرای این رمان در دهه ۱۳۵۰ در شهر آمل می‌گذرد. و شخصیت اصلی آن، کاراگاه حشمتی مخلوق نویسنده جوان کتاب، معتقد است پالتوی کتان و سفید ایتالیایی همسایه‌اش، برایش شانس می‌آورد آن را از همسایه خود قرض کرده و راهی آمل می‌شود تا دخترش را ببیند اما درگیر یک ماجرای معمایی و جنایی می‌شود…

شخصیت کارآگاه حشمتی ویژگی‌های خاص و آشنایی برای علاقه‌مندان ادبیات پلیسی دارد. از جمله این‌که تلویزیون خانه‌اش همیشه خراب است و به رادیو گوش می‌دهد. ساعت کاسیو به دست می‌اندازد و عاشق ماشین‌های کلاسیک دهه‌های ۱۹۷۰ و ۸۰ میلادی است.

عباس اشرفی نویسنده این کتاب متولد سال ۱۳۷۲ و دانش‌آموخته کارشناسی تئاتر از دانشگاه تهران است. اشرفی همان‌طور که گفتیم، شخصیت کارآگاهی آقای حشمتی را خلق کرده که در آستانه بازنشستگی است و قصد خودکشی دارد. این کارآگاه ایرانی با توجه به این‌که سال‌ها پیش همسر و دخترش ترکش کرده‌اند، بار شکست عاطفی سنگینی را هم به دوش می‌کشد و قصد دارد پیش از خودکشی، برای آخرین‌بار نزد دخترش در آمل برود.

* ۲۰- من مینا را کشتم (خرداد ۹۹)

رمان دیگری که انتشارات آوند دانش از نویسندگان ایرانی چاپ کرد و در گروه آثار پلیسی مرورش می‌کنیم، «من مینا را کشتم» نوشته رضا باباخانلو است. مرور این کتاب در گروه آثار پلیسی به‌دلیل زمینه معمایی و جستجویی است که برای قاتل داستانش وجود دارد.

بن‌مایه اصلی و بهانه نگارش رمان «من مینا را کشتم» همان‌مساله قربانی‌کردن اسماعیل توسط حضرت ابراهیم (ع) است که دغدغه فکری فیلسوفی مثل سورن کی‌یر کگور و فیلمسازی مثل داریوش مهرجویی بوده است. باباخانلو هم با رمان خود، به‌نوعی به فیلم «هامون» مهرجویی ادای دین کرده است.

ماجرای این رمان با یک قتل آغاز می‌شود و برای کشف راز این قتل، زمان گذشته توسط راوی اول شخص کندوکاو می‌شود. این گذشته از زمان دانشجویی و اولین کلاس درس مشترک آغاز می‌شود. کشتن از فرط عشق، مهم‌ترین موضوع این کتاب است که باعث بازسازی برخی صحنه‌های فیلم هامون در این اثر شده است. با این حال نویسنده «من مینا را کشتم» سعی کرده از زاویه متفاوتی نسبت به دیدگاه مهرجویی و فیلمش به مساله کشتن از فرط عشق نگاه کند.

رضا باباخانلو نویسنده این کتاب متولد سال ۱۳۵۸ و دارای مدرک تحصیلی در رشته مهندسی صنایع است. او ترجمه و ویراستاری برخی کتاب‌ها را در کارنامه دارد و «۱۳ خاطره شیرین از سربازی» را هم با لحن طنز از خاطرات خود منتشر کرده است.

سایت با دوربین
سایت خبری اخبار آزاد
منبع : خبرفوری