سیاسی/ سیاست خارجی 
ابهام در فرآیند و تعریف خروج از برجام و بازگشت به آن چیزی است که شاید تبدیل به پاشنه آشیل آن شده باشد و دو مشکل بزرگ ایجاد کرده است.
به گزارش خبر فوری، به نظر می‌رسد که کلاف سردرگم برجام باز شدنی نیست. بازی "اول تو" طرفین تمامی ندارد و آمریکا نیز علی‌رغم ظاهرسازی‌هایش قصد بازگشت فوری به این تعهد را ندارد.
اما به راستی علت این همه تعلل، فرسایش و فرآیند طولانی مدت چیست؟ به نظر می‌رسد غیر از تعمد طرف آمریکایی، خود سند برجام هم دارای مشکلاتی است. این مشکل چیزی است که منتقدان پیش از این نیز به آن اشاره داشتند اما در هیاهوها مغفول ماند.
شاید بزرگترین نقص و شکاف برجام که حالا خود را نشان می‌دهد این باشد که موضوع خروج از آن تبیین نشده است. در واقع، در برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ موضوع خروج و بالطبع بازگشت به آن پیش بینی نشده و تا اکنون بیشتر بیانات، سیاسی است که از سوی کشورهای عضو برجام و رئیس جمهوری جدید آمریکا وعده داده شده است.
این بدین معنی است که برای خروج از برجام و بازگشت به آن هیچگونه فرآیند قانونی الزام آوری تعبیه نشده و سند در مورد این موضوع بسیار مبهم، کلی و گنگ است.
به همین دلیل است که فرآیند بازگشت آمریکا به برجام، اینقدر طولانی و پیچیده شده و طرفین وارد بازی "اول تو" گردیده اند. در حقیقت، روند بازگشت به برجام، یک روند سیاسی مبتنی بر لابی یا توافق سیاسی است و نه فرآیند حقوقی الزام آور که تخطی از آن ممکن نباشد.
این شکاف به خوبی نقایص توافق هسته‌ای را در خود می‌گنجاند. شرط و شروط آمریکا برای بازگشت به برجام و تعلل در آن از طرفی و اتهام طرف اروپایی و آمریکایی به ایران که با لغو پروتکل الحاقی یا کاهش تعهدات هسته‌ای از برجام خارج شده از طرف دیگر، همگی نشانه‌ی این مشکل حقوقی برجام یعنی ابهام در فرآیند بازگشت هستند.
این اتفاق، از دو جهت به نفع دولت جدید آمریکا است. این دو جهت بدین شرح هستند:
الف. تعلل در بازگشت به برجام و افزایش فشار بر ایران
با تقاضای تروئیکای اروپایی دولت جدید آمریکا در چارچوب راهبرد "بازگشت مشروط به برجام" پذیرفته است که در گفتگوی گروه ١+۵ شرکت کند تا با استفاده از رویکرد دیپلماسی راه حل‌هایی برای عبور از بن‌بست کنونی به دست آید. اما حتی در زمینه پس گرفتن "مکانیزم ماشه"، دولت بایدن آشکارا تصریح کرده است که هیچ اقدام عملی در تعدیل تحریم‌ها انجام نداده و چنین تصمیمی فعلا ندارد تا زمانی که شروط مورد نظر دولت آمریکا محقق شود.
شاید بایدن قصد احیای برجام را داشته باشد اما او به خوبی از نقص‌های برجام آگاه است و قصد دارد دامنه آن را گسترش دهد. به هر حال، نباید فراموش کنیم که تحریم های امریکای ترامپ، اقتصاد ایران را تضعیف کرده، تولید نفت را از ۳.۸ میلیون بشکه در روز به حدود یک میلیون بشکه در روز رسانده و صادرات آن حتی به همسایگان و شرکای سنتی و دوستان نزدیکش را هم محدود کرده است.
به جز این، اروپا نیز نتوانسته در این ۴سال، برجام را احیاء کرده و به تعهدات اقتصادی خود عمل کند. این به خوبی نشان می‌دهد که تعلل بیشتر بایدن در بازگشت به برجام، تا چه حد می‌تواند به ضرر ایران باشد. علت فشارهای بیرونی ایران (از جمله ضرب الاجل مجلس در مورد پروتکل الحاقی) نیز دقیقا در همین راستا است.
ب. اتهام‌زنی به ایران در مورد خروج از برجام
کاهش گام به گام تعهدات هسته‌ای توسط ایران، در پاسخ به عدم اجرای تعهدات غرب اقدامی بود که کشورمان در پی گرفت.
طبیعی است که با عدم اجرای وظایف غرب، طرف ایرانی نیز تعهداتش را بکاهد. اما به علت ابهام در فرایند حقوقی خروج از برجام، گام‌های کاهش تعهدات برجامی ایران با تهمت‌های طرف مقابل مواجه شد و آنها ایران را به نقض یا خروج از برجام متهم کردند.
این فرآیند و کشمکش حتی با مطرح شدن ضرب‌الاجل توقف اجرای پروتکل الحاقی نیز ادامه یافت، تا آنجا که معاون وزیر امور خارجه نیز مجبور شد تصریح کند که لغو اجرای پروتکل الحاقی به معنی خروج از برجام نیست.
عباس عراقچی چندی پیش با تاکید براینکه توقف اجرای پروتکل الحاقی برگشت پذیر است، گفت: به محض اینکه خواسته‌های ما در برجام و خواسته‌های مجلس تامین شود ما دوباره بازخواهیم گشت و هم اجرای پروتکل الحاقی و هم نظارت‌ها و هم بقیه تعهدات را انجام می‌دهیم.
عراقچی با اشاره به این که با لغو پروتکل الحاقی، از برجام خارج نخواهیم شد و بازرسی‌ها هم متوقف نخواهد شد و توافق ایران و آژانس سر جای خود است، گفت: راه برای بازگشت طرف‌های مقابل باز و راه‌حل مشکل از سوی ما بیان شده است و مقام‌های ما از جمله رهبر معظم انقلاب به صراحت فرمودند برای ما عمل مهم است و اگر آنها عمل کرده و ما راستی آزمایی کنیم، ما به تعهداتمان برمی‌گردیم.
بنابراین، می‌توان گفت که ابهام در فرآیند و تعریف خروج از برجام و بازگشت به آن چیزی است که شاید تبدیل به پاشنه آشیل آن شده باشد و دو مشکل بالا را ایجاد کرده است.
badoorbin.comakhbarazad.comمنبع : خبرفوری
آخرین دیدگاه