سیاسی/ سیاست خارجی 
به دنبال پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، تلاشهای تازه برای گفتگوهای ایران با آمریکا در چارچوب 1+5 آغاز شده است. وزیر امور خارجه کشورمان در قالب گفتگوهای رسانه ای، به واشنگتن پیام می فرستد که هرچه سریع تر به برجام برگردد و جو بایدن هم که در گذشته روابطی با ظریف داشته، در گفتگویی رسانه ای پاسخ می دهد که به وعده بازگشت به توافق هسته ای پایبند است.
در این میان، برخی کشورهای منطقه سراسیمه برای جلوگیری از احیای برجام خیز برداشته اند و برخی حتی برای برهم زدن نظم منطقه، دست به دامان ترور شده اند.
واکنش دستگاه دیپلماسی به نگرانی برخی کشورهای عربی از بهبود روابط ایران و آمریکا چندان دیپلماتیک نبوده است. پیشنهاد حضور برخی کشورهای منطقه در مذاکرات هسته ای ایران و 1+5 با عتاب سخنگوی دستگاه دیپلماسی همراه بوده که از این دولتها خواسته پا را به اندازه گلیم شان دراز کنند.
محمدجواد ظریف هم در توئیتی که منتشر کرده، با ادبیاتی دیگر، غربی ها را مخاطب قرار داده و تاکید کرده که قرار نیست با آنها درباره مسائل منطقه ای صحبت شود. او در توئیت خود به عربی نوشته است: به نظر می‌رسد برخی کشورهای همسایه از غرب درخواست کرده‌اند بخشی از روند مذاکره با ایران باشند. با غرب در خصوص منطقه مذاکره نمی‌کنیم؛ مشکل اصلی، مداخله‌های آنهاست. در عین حال، همیشه آماده مذاکره با همسایگان هستیم و طرح‌هایی مانند امنیت منطقه‌ای مجمع گفت‌وگوی منطقه‌ای و ابتکار صلح هرمز بیانگر آن است.
با اینکه وزیر امور خارجه کشورمان دولت های منطقه را همواره به گفتگو فراخوانده، اما به نظر می رسد در عمل گام های اساسی در این مسیر برنداشته است. شاید عدم مداخله دستگاه دیپلماسی در تحولات منطقه ای باعث شده تا ظریف ماموریت خود را نزدیکی به غرب بداند تا کشورهای منطقه.
با این حال غربی ها به وضوح به ایران پیام می دهند که باید در جریان مذاکرات، کشورهای عربی منطقه نیز نقش داشته باشند. کشورهایی که در پی عادی سازی روابط با اسرائیل، حالا شاید به عنوان شریک امنیتی رژیم صهیونیستی علاقه مند به حضور در مذاکرات باشند.
قاطعیت تهران در رد اینگونه گفتگوها که ریشه دار در میل به مداخله غرب در خاورمیانه است، ستودنی است. اما آنچه ظریف و تیم دیپلماسی او دستکم گرفته اند، تلاش برای بهبود روابط با کشورهای منطقه است. سفرهای منطقه ای ظریف محدود به سوریه و عراق و ترکیه مانده و او مدتهاست به جز عمان، به کشور عربی دیگری سفر نکرده است.
بهبود روابط ریاض و دوحه، می تواند یک سنگر مهم ایران در جناح عربی منطقه را تضعیف کند و بنابراین به نظر می رسد وزارت خارجه به جای انتظار برای روی کار آمدن بایدن و آغاز رسمی کار دولت او، باید از فضای ترس دولت های منطقه از رفتن ترامپ بهره برده و روابط تهران را به کشورهای منطقه نزدیک کند.
برجام منطقه ای، نه با دخالت آمریکا و اروپا بلکه با گفتگوهای متقابل ایرانی – عربی قابل دستیابی است، فقط اگر تیم دیپلماسی ایران بپذیرد که به این گفتگوها بها دهد
بهبود روابط ایران با کشورهای منطقه البته سخت تر از بهبود رابطه با واشنگتن و متحدان غربی است. با این حال ظریف باید از همان زمان که اعراب با کمک اسرائیل نمی گذاشتند برجام به ثمر برسد، این درس را می گرفت که برای موفقیت توافق هسته ای، باید دشمنی برخی دولتهای منطقه با ایران را کم کند.
بهبود روابط با این دولتها چیزی فراتر از پیشنهادهای تئوریک صلح و یا توئیت های عربی نیاز دارد. دیپلماتهای ایرانی باید برای مذاکره با اعراب به این کشورها فشار وارد کرده و تمام تلاش خود را به کار گیرند تا اعتماد از دست رفته، اندک اندک احیا شود.
اگر اعراب منطقه احساس کنند که گروگانی در دست ایران برای امتیازگیری در جریان مذاکرات غربی – ایرانی هستند، روشن است که برای شکست این مذاکرات از هیچ تلاشی فروگذار نمی کنند. اما اگر با گفتگوهای موثر و استفاده از ظرفیت جامعه مدنی و چهره های فرهنگی، این اعتماد احیا شده و خصومت ها کاهش یابد، باید امیدوار بود که گفتگوهای احتمالی ایران با آمریکا و اروپا هم زودتر به نتیجه برسد.
روشن است که مساله اصلی ایران نه با غرب، بلکه با کشورهای منطقه است. اینکه ایران بخواهد از مسیر غرب مشکل منطقه ای خود را حل کند، مانند چرخاندن لقمه دور سر است. برجام منطقه ای، نه با دخالت آمریکا و اروپا بلکه با گفتگوهای متقابل ایرانی – عربی قابل دستیابی است، فقط اگر تیم دیپلماسی ایران بپذیرد که به این گفتگوها بها دهد.
در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ انجام گفتگوهای منطقه ای به دلیل سیاست فشار حداکثری سخت بود. اما حالا با رفتن او، تهران می تواند با خروج از زیر فشار آمریکا، برای اعتمادزایی منطقه ای بکوشد. ظریف تنها شش ماه برای بهبود رابطه با اعراب فرصت دارد و اگر در این ماموریت شکست بخورد، ماموریت دیگر او در احیای رابطه با غرب هم از پیش شکست خورده است و این می تواند به معنای پایان کار دولت روحانی و پیروزی رقبای او در انتخابات 1400 باشد.
badoorbin.comakhbarazad.comمنبع : خبرفوری
آخرین دیدگاه