بعد از گذراندن دو سال کرونایی و در مضیقه قرار گرفتن معیشت هنرمندان خصوصاً رسانه‌هایی مانند هنرهای تجسمی، امید این بود که با تحت کنترل درآمدن کرونا و نزدیک شدن به پایان همه‌گیری این بیماری رونقی دوباره به این فضا بازگردد؛ اما حالا به قول وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی: «عده‌ای اقتصاد فرهنگ و هنر و معیشت هنرمندان را به بازی‌های سیاسی گره‌زده‌اند. امروز هر هنرمندی می‌خواهد برنامه هنری را اجرا کند، عده‌ای به‌صورت سازماندهی‌شده، با فحاشی و تهدید مانع او می‌شوند. عده‌ای از اصحاب فرهنگ و هنر درگیر معیشتشان هستند و به خاطر این وضعیت دچار مشکل معیشتی شده‌اند.»
بهمن لواسانی: این درست است که اگر گالری‌ای بخواهد در این روزها نمایشگاهی برپا کند یا هنرمندی بخواهد فعالیتی داشته باشد، فشارهای عموماً مجازی باعث می‌شود فرد از کار خود عقب بکشد. اما نباید از نبود سیاست‌گذاری مناسب در این زمینه هم غافل شد، زیرا اگرچه وزیر ارشاد به نظر به دنبال رونق بخشی به فضای فرهنگی است و تا حدودی در حوزه سینما با برپایی جشنواره‌ها، در تئاتر با آغاز اجراهای عمومی و یا ارائه راهکارهایی برای برگزاری کنسرت‌ها مانند در اختیار گذاشتن سالن اجرا در پی آن است، اما در حوزه هنرهای تجسمی به نظر می‌رسد که راهکاری وجود ندارد و مدیرکل مرکز هنرهای تجسمی ارشاد هنوز در این خصوص اعلام برنامه نکرده است، حتی شنیده می‌شود که مدت‌هاست رئیس انجمن گالری داران نتوانسته نشستی را درباره مشکلات نگارخانه‌ها با سهرابی داشته باشد. این در حالی است که هنرمندان تجسمی در خلوت عموماً کار می‌کنند اما آنجا که نیاز به عرضه و امرار معاش آن‌هاست و نیاز به نمایش آثار برای تلطیف کردن فضای فرهنگی کشور است به شرایط پرمخاطره‌ای می‌رسد.
توجه به اقتصاد هنری که هنوز محقق نشده
هرچند بحث‌های معیشتی هنرمندان از روزهای استقرار دولت سیزدهم توسط هنرمندان با وزیر مطرح شد و پای مباحث دیگر که خصوصاً در برنامه‌های پیشنهادی وزیر بود نیز به میان کشیده شد. در ۳۱ شهریور ۱۴۰۰ در دیدار وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اهالی هنرهای تجسمی عده‌ای از هنرمندان انتقادات صریحی به وزیر داشتند و برنامه‌های پیشنهادی او در حوزه هنرهای تجسمی را نقد کردند که در همان دیدار عمده تأکید وزیر بر حل‌وفصل‌هایی در حوزه اقتصاد هنر بود. وی در این دیدار تأکید کرد: «ایران جزو کشورهای مطرح و دارای جایگاه بالا در تولید آثار هنری است، بنابراین در بخش اقتصاد هنر هم باید به این رتبه برسیم و تلاش ما بر این است که بازارهای جهانی را به دست بیاوریم.»
او در همان دیدار بعد از شنیدن سخنان با تأکید بر اینکه گوش شنوا دارد و امیدوار است فضای گفت‌وگو ایجاد و سوء‌تفاهم‌ها رفع شود با بیان اینکه اولویت اول وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کمک به حوزه فرهنگ و هنر به خاطر آسیب‌های ناشی از کرونا است، گفت: ازآنجاکه فعالیت‌های هنری اجتماع‌محور است، کرونا موجب تعلیق و رکود بیشتر فعالیت‌های هنری شده است و باید تدابیری برای برون‌رفت از این شرایط اندیشید. در بحث‌های اقتصاد فرهنگ نظرات خوبی مطرح شد و یکی از اولویت‌های اصلی ما هم کار در حوزه اقتصاد فرهنگ و هنر است، در اصل وظیفه ما در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تقویت اقتصاد هنر است.
در دیدار دیگری نیز در مهر ۱۴۰۰ اذعان کرد: ما در فصل نامساعد اقتصادی در کنار هم قرارگرفته‌ایم ولی با همه این مشکلات، کشور و دولت رویکردش این است تا حد امکان به جامعه فرهنگی و هنری کشور کمک کند. حمایت از هنرمندان به معنای حمایت از تولید و خرید آثار آنها و همچنین ایجاد فضایی برای عرضه آثار است. تاکنون بسترهای لازم برای شکوفایی اقتصاد فرهنگ و هنر کشور فراهم نشده و این حوزه یکی از اولویت‌ها و برنامه‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به شمار می‌آید تا بتوانیم آن را هم در داخل و هم در خارج از کشور توسعه دهیم.
در این مرحله وزیر در حال اعتمادسازی و تبیین برنامه‌هایی بود تا دورنمای نگاه وزارتخانه به تمرکز روی اقتصاد هنر رو روشن کند و در ۲۰ بهمن ۱۴۰۰ حتی برای نخستین بار رئیس‌جمهور پای سخنان هنرمندان هنرهای تجسمی نشست. هرچند پیش‌تر وزیر در بازدید از نمایشگاه چهاردهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر، وعده داده بود که این حوزه از اولویت‌های وزارتخانه باشد.
بیشتر بخوانید:
هنرهای تجسمی مجازی نفس می‌کشد
شاه مظفر، از سرقت در آشفتگی تا شفافیت در کریستیز
۱۰ میلیارد دلار از تاریخ هنر جهان بدون بیمه زیر پای حشرات
رئیس‌جمهور حرف هنرمندان را شنید مدیران میانی نه!
سید ابراهیم رئیسی نیز ۲۰ بهمن ماه در دیدار با جمعی از هنرمندان هنرهای تجسمی کشور در موزه هنرهای معاصر ایران، رونق بخشیدن به اقتصاد هنر را مسئله مهم دیگر برای بالندگی هنر در جامعه برشمرد و خاطرنشان کرد: درست است که نمی‌شود بر روی آثار هنری قیمت گذاشت اما به هر حال هنرمند برای تداوم فعالیت‌های خود نیاز به حمایت و پشتیبانی دارد. یک هنرمند نمی‌تواند اثر هنری خود را در هرکجا و به هر شکلی عرضه کند و باید سازوکاری طراحی شود که آثار هنری آن‌گونه که شایسته هنر و هنرمند است عرضه شوند. شکل عرضه آثار هنری باید به‌گونه‌ای باشد که همه آحاد جامعه با آثار هنری آشنا شوند و امکان خرید آنها را داشته باشند. سفارتخانه‌های ایران در خارج از کشور، ادارات، سازمان‌ها، مراکز گردشگری و پارک‌ها و همه مراکزی که محل مراجعه عمومی مردم هستند می‌توانند مرکزی برای عرضه و به نمایش گذاشتن آثار هنری باشند تا هنر بیش‌ازپیش در بطن جامعه حضور داشته باشد.
رئیس‌جمهور از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی خواست با بهره‌گیری از نظر خودِ هنرمندان سازوکارهای مناسب برای رونق یافتن اقتصاد هنر طراحی شود و افزود: اگر از هنرمندان حمایت مناسبی صورت نگیرد و مورد بی‌مهری واقع شوند دانشجویان و هنرآموزان نیز از ادامه مسیر خود ناامید می‌شوند و این وظیفه دولت است که سازوکاری ایجاد کند تا با رونق یافتن اقتصاد هنر، هنرورزی و خلق آثار هنری نیز رونق پیدا کند.
مدیران میانی وزارت ارشاد چه می‌کنند؟
این‌ها اتفاقات خوبی برای هنرهای تجسمی بود که قرار بود در ۱۴۰۱ ماحصل آن دیده شود و اقدامات عملی‌تری از سوی وزارتخانه صورت بگیرد. هرچند معافیت مالیاتی هنرمندان کلید خورد اما در سه ماه اخیر تمام تلاش وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی معطوف به آرام‌سازی فضای ملتهبی شده که از جامعه به هنرمندان نیز سرایت کرده است و به نظر می‌رسد همچنان هنرمندان تجسمی باید منتظر بمانند تا این اقتصاد چرخش بچرخد و رونق بگیرد. وزیر در همین مدت بارها اعلام کرده است که "منکر بعضی از نارسایی‌ها نیستم و اعتراض را حق همه از جمله هنرمندان و سلبریتی‌ها می‌دانیم؛ ایرادی ندارد که یک شخصیت هنری و فرهنگی ما نسبت به یک نقصی هشدار دهد، اما چیزی که نباید اتفاق بیفتد، قانون‌شکنی است. من از همه کسانی که محل مراجعه مردم هستند می‌خواهم که به ایجاد وحدت در جامعه کمک کنند و جلوی انشقاق را بگیرند و اجازه ندهند که دشمنان از این فضا سوءاستفاده کنند. " اما واقعیت این است که مانند بسیاری از فعالیت‌های دیگر هنری حال‌و روز گالری‌ها هم خوب نیست و تقریباً هنرمندان زیادی به خاطر ترس از تنبیه شدن یا بایکوت شدن توسط دیگران اثری به نمایش نمی‌گذارند. گویی بیرون آمدن از فضای کرونایی تفاوتی در معیشت و وضعیت هنرمندان ایجاد نکرده است. این در حالی است که اسماعیلی در همان روزهای نخست نشستن بر صندلی وزارت با دیدن انتقادها و حتی با زیرکی خاصی با انتخاب محمود شالویی، مدیرکل سابق هنرهای تجسمی که روحیه‌ای میانه‌رو دارد برای تلطیف روابط با جامعه تجسمی قدم برداشت.
اما چیزی که این روزها از وضعیت گالری‌ها شاهد هستیم مانند کنسرت‌های موسیقی کاملاً تعطیل‌اند با این تفاوت که دفتر موسیقی برای گشایش فضای موسیقی تلاش‌های پیدا و پنهان بسیار می‌کند و بازتاب رسانه‌ای هم دارد اما مرکز هنرهای تجسمی منفعل و بی‌خبر و بی‌صداست. باید دید فردای فروکش شدن این فضای پرتنش، نقشه راه وزیر ارشاد برای هنرهای تجسمی می‌تواند توسط چنین مدیرانی اجرا شود و شاید هم در انفعال مراکز زیر نظرش خودش برای همین روزها نسخه‌ای بیابد.
۵۷۵۷
آخرین دیدگاه