برای اولین بار از زمان شیوع کرونا به‌جای اپلیکیشن ماسک، وزارت بهداشت رنگ‌بندی شهرها را اعلام کرده است. با این وجود متخصصان معتقدند باید شاخص‌های تعیین رنگ‌بندی درست باشد و این مسئله نیاز به داده‌های شفاف و تحلیل درست آن‌ها دارد.

مظاهر گودرزی: هجوم پی‌درپی کرونا به شهرها سبب شده هزاران نفر به این ویروس مبتلا شوند و صدها نفر از آن‌ها جان خود را از دست بدهند. این ویروس نامرئی در محیط زندگی، کار، مدرسه و اماکن عمومی پراکنده می‌شود و قربانیان خود را انتخاب می‌کند، اما تا وقتی تعداد مراجعه به مراکز درمانی و موارد بستری کمتر یا بیشتر نشود کسی نمی‌تواند سطح آلوده شدن منطقه زندگی خود را تشخیص دهد. در این بین رنگ‌بندی شهرها به مدد آمد تا بگوید کدام شهر وضعیت مناسبی ندارند؛ قرمز، نارنجی، زرد و آبی رنگ‌هایی شدند تا سطح هشدار را مشخص کنند. آخرین اعلام رنگ‌بندی شهرها در روز ۱۶ بهمن می‌گوید ۱۲۰ شهرستان در ضعیت قرمز، ۱۶۷ شهرستان در وضعیت نارنجی، ۱۵۳ شهرستان در وضعیت زرد و فقط ۸ شهرستان در وضعیت آبی قرار درند، اما اعلام این رنگ‌بندی با دفعات قبل یک تفاوت دارد؛ اگر تا دیروز این اپلیکیشن ماسک بود که می‌گفت قرمز و نارنجی‌های نقشه ایران کدام شهرها هستند حالا از امروز خود وزارت بهداشت این مسئولیت را به‌عهده گرفته است. اقدامی که سبب شده برخی گمانه‌زنی‌ها از محدود شدن بیشترِ دسترسی به اطلاعات درباره بیماری کووید۱۹ بگویند.

ماسک: دیگر به ما اطلاعات نمی‌دهند/ وزارت بهداشت: برای وحدت رویه بود

روز گذشته نرم‌افزار ماسک در کانال تلگرامی خود پایان فعالیت این اپلیکیشن را در اعلام رنگ‌بندی شهرها اعلام کرد، آن‌ها در پیامی نوشتند: «از چند روز قبل وزارت بهداشت تصمیم گرفته است رنگ‌بندی شهرستان‌ها توسط معاونت تحقیقات وزارتخانه انجام شود. بر اساس همین تصمیم، روند ارسال داده‌های بستری از وزارت بهداشت به اپلیکیشن ماسک متوقف شده‌است. تیم اپلیکیشن ماسک ضمن احترام به این تصمیم اعلام می‌دارد از این پس، رنگ‌بندی شهرستان‌ها در اپلیکیشن ماسک به‌روز نخواهد بود.»

درباره‌ی چرایی این تصمیم محمد هاشمی، رئیس مرکز اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت به خبرآنلاین می‌گوید: «موسسه ماسک، موسسه‌ای بود که با وزارت بهداشت همکار می‌کرد، اما الان در راستای وحدت رویه تصمیم گرفته شد خود وزارت بهداشت رنگ‌بندی شهرها را بررسی و اعلام کند، بنابراین با همان رویه قبل هر هفته آخرین رنگ‌بندی شهرها توسط این وزارتخانه اعلام می‌شود و در این‌باره هیچ مشکلی وجود نخواهد داشت.»

آیا اطلاعات مربوط به کرونا محدود می‌شود؟

این‌که تصمیم جدید وزارت بهداشت می‌تواند سبب محدود شدن دسترسی به اطلاعات درباره بیماری کووید شود موضوعی بودکه آن را با متخصصان درمیان گذاشتیم. مسعود یونسیان، دبیر کمیته اپیدمیولوژی در کمیته علمی ستاد ملی مبارزه با کرونا به خبرآنلاین می‌گوید: «دراین مرحله نمی‌دانم که این تصمیم منجر به شفافیت بیشتر خواهد شد یا خیر، اما درهرحال در سیستم قبلی هم ما دسترسی به اطلاعات بازی برای همه نداشتیم، حداقل الان می‌دانم معاونت پژوهشی وزارتخانه که الان متولی این مسئله شده است همواره به دنبال گرفتن اطلاعات و در اختیار قرار دادن آن‌ها به متخصصان بوده‌اند، لذا تصورم از این تصمیم مثبت است.»

در واکنشی دیگر حمید سوری، دیگر عضو کمیته علمی ستاد ملی مبارزه با کرونا به خبرآنلاین می‌گوید: «تا ابعاد این تصمیم روشن و تحلیل نشود، نمی‌شود درباره شفافیت دسترسی به اطلاعات قضاوت کرد؛ مهم این است یک کار اساسی و علمی صورت گرفته باشد، اگر شاخص دقیقی برای تعیین رنگ‌بندی وجود نداشته باشد می‌تواند سبب هدر رفتن وقت، انرژی و سرمایه‌ها شود. این انتقادات از همان ابتدا به ماسک که به‌عبارتی خصولتی بود، یعنی کسانی‌که مسئولیت آن را داشتند از مدیران وزارت بهداشت بودند اما تخصص آن‌ها اپیدمیولوژی نبود و تحلیل این داده‌ها را بیرون از وزارت بهداشت انجام می‌دادند وجود داشت، ولیکن آن‌ها هم گوش نکردند تا رنگ‌بندی‌ها گمراه کننده شود.»

با این وجود اپلیکیشن ماسک در واکنشی به آخرین رنگ‌بندی اعلام شده توسط وزارت بهداشت در پیامی در کانال تلگرامی خود نوشت: «تیم اپلیکیشن ماسک انطباق رنگ‌بندی منتشر شده توسط وزارت بهداشت با مدل توسعه یافته توسط ماسک را مستقلاً تایید می‌کند. امیدواریم در ادامه نیز همین رویکرد شفاف و دقیق ادامه و توسعه یابد.»

با شاخص‌های درست شهرها رنگ‌بندی شوند

آن‌طورکه مشخص است متخصصان معتقدند جدا از این‌که کدام مرکز مسئولیت تعیین رنگ‌بندی شهرها را به‌عهده داشته باشد باید شاخص‌های مناسبی برای محاسبه رنگ شهرها انتخاب شود؛ یونسیان می‌گوید: «مبنای صحیح رنگ‌بندی شهرها باید براساس مراجعه موارد سرپایی و تست‌های مثبت باشد، اما مبنای فعلی موارد بستری‌ها هستند و این روش تاخیر دارد، یعنی زمانیکه بستری‌ها زیاد شوند دیگر دیر است و نمی‌شود هیچ کاری انجام داد. این ایراد هم زمانی‌که اپلیکیشن ماسک این رنگ‌بندی را انجام می‌داد و هم الان که معاونت تحقیقات و فناوری وزارتخانه می‌خواهد این کار را انجام دهد وجود دارد.»

سوری با اشاره به‌همین رویکرد بیان می‌کند: «رنگ‌بندی شهرها عمدتا با هدف تعیین سطح خطر و توزیع خطر در مناطق مختلف شکل می‌گیرند، منتهی آن چیزی‌که در ایران بوجود آمد چون پایه علمی قوی نداشت و نمی‌توانست تصویر روشنی از خطر ارائه دهد مورد انتقاد قرار گرفت. درباره واریانت دلتا چون شدت بیماری بالا بود خیلی ایراد این روش نمود پیدا نمی‌کرد اما درباره اومیکرون از آن‌جایی‌که شدت بیماری کم است اما موارد ابتلا به شدت زیاد است خطای این روش خودش را نشان می‌دهد، لذا ما را بیشتر گمراه می‌کند تا این‌که بخواهد کمک کند. بنابراین آن‌چه مهم است تحلیل درست داده‌ها است، این تحلیل می‌خواهد توسط ماسک انجام شود یا خود وزارت بهداشت.»

کمیته علمی به داده‌های دقیق دسترسی ندارد

همان‌طورکه متخصصان گفتند آنچه اهمیت دارد تحلیل درست از داده‌های شفاف است، اما به‌گفته‌ی آن‌ها خیلی مواقع داده‌های شفاف در دسترس نیست حتی برای متخصصانی که عضو کمیته علمی ستاد کرونا هستند. یونسیان در این‌باره بیان می‌کند: «دسترسی به داده‌ها به آن شکلی که ما دوست داریم یعنی به معنای تعداد تست‌های مثبت یا درصد تست‌های مثبت به تفکیک استان متاسفانه در اختیارمان نیست و ما هم در کمیته عمدتاً همان اخباری را داریم که بقیه مردم دریافت می‌کنند، البته یکسری اخبار از وضعیت بستری‌ها داریم ضمن تشکر از معاونت درمان وزارت بهداشت که این اطلاعات را به ما می‌دهند اما برای تصمیم گیری ما انتظار داریم اطلاعاتی از زمان آلوده شدن افراد، تعداد مثبت شدن تست‌های سریع و پی‌سی‌آر و همچنین سن و جنس افراد به تفکیک مکان داشته باشیم که در اختیار ما نیست.»

سوری دیگر عضو کمیته علمی ستاد کرونا می‌گوید: «من علاوه براین‌که رئیس کمیته واکنش سریع بودم رئیس کمیته اپیدمیولوژی کشوری هم بودم، متاسفانه همین الان هم که در ستاد ملی مسئولیت دارم اطلاعات در اختیار ما نمی‌گذارند و این ضعف بزرگی است. برای این‌که بتوانیم نظام ثبت اطلاعات درست داشته باشیم باید همه اجزای آن را مانند نتایج در سطوح مختلف در اختیار داشته باشیم، اگر نشود از جمع‌آوری اطلاعات تحلیل درست گرفت فقط هزینه‌های زیادی بر کشور تحمیل می‌کند، همین‌طور اگر کسانی‌که داده‌ها را تحلیل می‌کنند تخصص کافی نداشته باشند دچار خطا در استنتاج می‌شوند، در چنین وضعیتی به‌جای این‌که از تحلیل داده‌ها استفاده درست شود بدتر گمراهی ایجاد می‌کند.»

او ادامه می‌دهد: «باید یک تیم تخصصی اطلاعات را تحلیل کند و از دل این تحلیل‌ها توصیه‌های اجرایی برای سیاست‌گذاری‌ها و گرفتن تصمیمات استخراج شود. اما ما امروز از اطلاعات موجود چیزی جز برخی تحلیل‌ها که چیز خاصی ندارند نمی‌بینیم. مسیر تصمیم‌گیری از داده‌ها شروع می‌شود اگر مسیر درستی طی نشود تصمیمات ما برای مقابله با اپیدمی با خطا مواجه خواهد بود، بهانه محرمانه بودن اطلاعات نمی‌تواند دلیلی باشد برای این‌که اطلاعات در اختیار متخصصین قرار نگیرد، متاسفانه اطلاعات در اختیار معدود نفراتی محدود مانده است و این باعث شده دسترسی ما که برای تحلیل داده‌ها مسئولیت داریم تقریباً صفر شود، در این وضعیت گویی ما در تاریکی قدم برمی‌داریم البته تلاش‌هایی برای خروج از این وضعیت انجام شده که به نتیجه‌ای نرسیده است.»

بیشتر بخوانید:

از اصرار مردم تا انکار مسئولان؛ چرا آسترازنکا پرطرفدار شد؟

تردید در واکسیناسیون کودکان؛ کدام واکسن بهتر است؟

۲۳۵۲۳۳