مشاور فیلمنامه و مسئول تحقیق و پژوهش فیلم سینمایی «منصور» از چگونگی ساخت این اثر و اهمیت تولید آن می‌گوید.
به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، فیلم سینمایی «منصور» به کارگردانی سیاوش سرمدی و تهیه‌کنندگی جلیل شعبانی از تولیدات سازمان هنری رسانه ای اوج است که از ۱۹ آبان اکران خود را در سینماهای سراسر کشور آغاز کرده است.
این فیلم برشی از زندگی شهید منصور ستاری فرمانده نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران است. فرماندهی که این سمت را از سال ۱۳۶۵ تا زمان شهادتش در دی ماه ۱۳۷۳ به عهده داشت و منشا خدمات فراوانی در نیروی هوایی شد.
به همین بهانه، در گفت‌وگو با پرویز کرمی مشاور و مسئول تحقیق و پژوهش فیلمنامه «منصور» چگونگی ساخت فیلم سینمایی منصور و اهمیت آن را بررسی کرده‌ایم.
کرمی علاوه بر سال‌ها مدیریت دولتی در حوزه‌های مختلف فرهنگی علمی و رسانه‌ای، دبیر ستاد فناوری‌های نرم و توسعه صنایع خلاق معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و رئیس ستاد اجرایی‌سازی سند ملی توسعه فناوری‌های فرهنگی و نرم است و به تازگی با حکم سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رئیس جمهور، به عنوان سرپرست حوزه ریاست این معاونت معرفی شده است.
کرمی درباره نحوه آشنایی خود با شهید ستاری و پروژه «منصور» گفت: آشنایی من با شهید منصور ستاری به همکاری من با فرزند ایشان، دکتر سورنا ستاری معاون علمی فناوری رئیس‌جمهور در دولت پیشین برمی‌گردد. وقتی دکتر ستاری در سال ۱۳۹۲ به معاونت علمی آمدند من برای اولین‌بار با ایشان آشنا شدم. هر چند به دلیل سابقه حضور در جبهه، شهید ستاری را به عنوان فرمانده پدافند و نیروی هوایی که در یک سانحه هوایی به شهادت رسیده می‌شناختم و از زبان جمعی از فرماندهان نیروی هوایی نیز شنیده بودم که ایشان یکی از فرماندهان خوب و برجسته پدافند و نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران بوده است.
پایگاه اینترنتی‌ای که زمینه‌ساز تولید یک فیلم شد
وی اظهار کرد: برخی جلسات و اتفاقات منجر به این شد که شناخت بیشتر و عمیق‌تری از سرلشگر شهید منصور ستاری پیدا کردم. دی ماه سال ۱۳۹۲ به همراه دکتر ستاری برای نخستین بار در مراسم سالگرد شهید ستاری در دانشگاه نیروی هوایی که توسط نیروی هوایی و پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با حضور جمعی از فرماندهان هم‌رده و سابق نیروی هوایی و هم‌رزمان شهید برگزار شده بود شرکت کردم. در آن مراسم به‌غیر از خاطرات و ذکر سجایای شهید، چند کلیپ هم از مستند شهید ستاری که آقای محمدعلی فارسی از روی زندگی ایشان ساخته بود پخش شد و من تازه با فردی آشنا شدم که جامعه از توانمندی‌ها ابتکارات وخدماتش بی‌اطلاع یا کم اطلاع بود و می‌توانست الگوی خوبی برای جوانان خوب کشور باشد
مشاور فیلمنامه منصور اضافه کرد: در راه بازگشت از مراسم، به آقای دکتر سورنا ستاری گفتم خودم و همکارن نشریه ام (ماهنامه فناوری نوآوری) داوطلبانه حاضریم بدون چشم‌داشتی سایتی را برای شهید طراحی کنم و اطلاعات، مستندات شامل عکس‌ها و فیلم‌های پراکنده‌ای که از ایشان وجود دارد را در سایت جمع‌آوری و عرضه کنم. آقای دکتر پذیرفتند و این موجب شد تا من در ساعت‌های غیراداری و اوقات فراغتم بیشتر درباره‌ی این شهید تحقیق وبررسی کنم. اطلاعاتی ومستنداتی از آقای دکتر درخواست کردم و آقای دکتر هم مجموعه‌ای از مدارک، شامل فیلم‌های وی اچ اس و دو فیلم بتاماکس موجود و دفترچه یادداشت‌ها و خاطرات و هر آنچه که می‌شد از آن در فضای عمومی درباره شهید ستاری را به من دادند. آرام‌آرام دیدم مستنداتی که دارم ظرفیتی فراتر از یک سایت دارد و همین باعث شد تا در فکر کار ویژه‌ای درباره شهید بیفتم.
کرمی ادامه داد: من در طول تحقیقم دریافته بودم شهید ستاری انسانی شجاع خلّاق، مبتکر و ایران و اسلام‌دوست، نویسنده رسانه‌ای و عاشق اهل‌بیت و بسیار پرکار بوده است. از سویی هم ابتکاراتی در جنگ و طول دفاع مقدس و جهاد خودکفایی داشته و با همین ابتکارات در زمینه رادارها و پدافندهوایی در طول عملیات والفجر هشت ظرف یک هفته، هشتاد فروند هواپیماهای فوق پیشرفته آن زمان را ساقط کرده بود.
از «اوج ۱۱۰» تا «منصور»
وی عنوان کرد: در دومین و سومین سالگرد شهید هم بیشتر با دوستان و هم‌رزمان ایشان آشنا شدم. در این مراسم‌ها ویژه‌نامه‌هایی را برای معرفی این شهید آماده و منتشر کرده بودیم. اتفاقا با اسم «منصور» در همین ایام به دوست خوبم سیاوش سرمدی که سابقه همکاری در چند کار مستند را داشتیم پیشنهاد ساخت یک فیلم مستند درباره یکی از مقاطع زندگی شهید را دادم که به نحوه ساخت اولین سری جنگنده‌ها معروف به پروژه «اوج ۱۱۰» که به هواپیمای آموزشی پرستو، جت آموزشی و جنگنده آذرخش مربوط بود.
او افزود: شهید ستاری در طول فرماندهی خود یک هواپیمای سبک آموزشی به نام «پرستو» ویک جت آموزشی را با هدف بکارگیری در آموزشی های در نیروی هوایی ساختند. هم‌زمان هم در کنار کار بر روی تعمیرات اساسی و اورهال هواپیمای جنگنده و پروژه‌ی ۱۰۰ فروندی ساخت هواپیمای جنگنده آذرخش را در دستور قرار دادند که عنوان آن، پروژه اوج ۱۱۰ بود. موقعی که برای اولین‌بار با آقای سرمدی درباره ساخت مستند صحبت کردیم قرار شد من به‌عنوان محقق و مشاور در این کار حضور داشته باشم و نویسندگی و کارگردانی هم به‌عهده آقای سرمدی باشد.
کرمی بیان کرد: در جریان نوشتن واجرای این مستند آقای سرمدی با دوستان مختلفی از کارگردانان و افراد مشورت می‌کردند. در پایان کار، دوستان ما در مؤسسه اوج به آقای سرمدی پیشنهاد ساخت یک فیلم سینمایی و نه یک مستند در این باره را دادند. سیاوش با من طرح موضوع کرد من هم از این پیشنهاد بسیار استقبال کردم و در نهایت با پیشنهاد سازمان اوج شکل نگارش فیلمنامه و اجرای کار تغییر کرد. و حالا باگذشت سه سال پس از اتمام کار، عنوان فیلم از «اوج ۱۱۰» به «منصور» تغییر نام پیدا کرد و بر پرده سینماها جای گرفت.
کرمی تصریح کرد: در جریان این پروژه با شهید ستاری آشنا می‌شویم که تبلور عشق به خدا و انقلاب امام و رهبری و ایران بود. فیلم منصور، برشی از زندگی سراسر تلاش ابتکارات و مجاهدت‌ها و داستان قهرمانی است که مایوس‌سازها مشکلات و کمبودهای زمانه و حتی رویکرد برخی مسئولین وقت او را به عقب‌نشینی وا نداشت که بگوید به من ارتباطی ندارد نمی‌توانیم و نمی‌شود بلکه با امید و توکل اعتقاد به «ما می‌توانیم» تلاش کرد. ما همانند شهید ستاری قهرمان‌های زیادی داریم. این ایام مصادف است با سالگرد شهادت حسن طهرانی‌مقدم پدر موشکی و اقتدار کشور که قهرمانی عارف و اعجوبه‌ای در پیشرفت موشکی و دفاعی بودند. ایشان هم مثل شهید ستاری در حوزه صنایع موشکی و دفاعی ما کاری کرده‌است کارستان. وقتی خیلی‌ها می‌گفتند «نمی‌شود» او گفت می‌شود ومی‌توانیم ایشان توانست و این مردان مرد و قهرمانان ملی از شرایطی که ما سیم‌خاردار و حتی فشنگ معمولی نداشتیم ما را به‌جایی رساندند که پیشرفته‌ترین موشک‌های بالستیک، قوی‌ترین موشک‌های دفاعی و پرتاب ماهواره‌ها و جنگندها و هر آنچه را که در تحریم ظالمانه به ما ندادند را داریم.
«اوج» مخلصانه پای «منصور» ایستاد
کرمی تاکید کرد: قهرمان‌های ملی ما شهید ستاری، شهید حسن طهرانی‌مقدم، حاج‌قاسم سلیمانی تک‌تک شهدای ما همچون کاظمی‌ها، بروجردی‌ها دستواره و همت‌ها، سعیدطوقانی‌ها هستند. دنیایی از قهرمانان واقعی و اسطوره جلوی ما است اما متأسفانه کم‌کاری‌ها، و خواب‌آلودگی متولیان امر باعث شده که این اسطوره‌ها و نمادهای «ما می‌توانیم» در جامعه مغفول بمانند و جوانان ما به سمت اسطوره‌های دروغین غربی بروند. ما اسطوره‌های بزرگی داریم مثلاً شهید سعید طوقانی پهلوان کوچک ایران که اسطوره خوبی برای نوجوانان و جوانان ما می‌تواند باشد. چرا راجع به این‌ها تولید محتوا نمی‌کنیم؟ جا دارد از سازمان سینمایی اوج تشکر کنم که همت کرد و صادقانه و مخلصانه پای کار آمد.
وی در ادامه گفت: این روزها سازمان اوج هدف انتقاداتی است مبنی بر این‌که به دلیل وابستگی به سپاه و بسیج تنها به ساخت فیلم درباره شخصیت‌های سپاهی می‌پردازد. ولی سازمان اوج ایثارگرانه و مخلصانه از فیلم منصور که مربوط به یکی از قهرمانان ارتشی کشور است حمایت کرد و از صفر تا صد پای کار ایستاد. چون من همراه گروه تولید بودم سختی‌های کار را مثل هماهنگی ورود به پادگان‌ها و ساختار ارتش آن هم با توجه به تحولات منطقه و حساسیت‌های کار را می‌دیدم.
اگر هاشمی زنده بود نمی‌گذاشت نقشش از «منصور» حذف شود
وی در مورد حاشیه حذف بخش‌های مربوط به هاشمی از این فیلم تشریح کرد: حذف این سکانس به فیلم لطمه می‌زند. آقای هاشمی نقش مثبتی در جریان فیلم داشت. من نمی‌دانم چرا خانواده مرحوم هاشمی با آن مخالفت کردند. در این سکانس شهید ستاری به مجلس می‌روند و گفتگویی بین ایشان و آقای هاشمی صورت می‌گیرد مبنی بر این‌که حاج‌آقا شما از ما حمایت کردید اما من باید بودجه داشته باشم که بتوانم تعهدات پرسنل و مهندسان و غیره را تامین کنم. آقای هاشمی از شهید ستاری حمایت وهمراهی می‌کند. فکر می‌کنم اگر آقای هاشمی در قید حیات بود مخالفتی با نمایش این صحنه نداشت و نمی‌گذاشت نقشش از«منصور» حذف شود. روحیه آقای هاشمی طوری بود که با ابتکارات و نوآوری‌ها همراه بودند. من به‌عنوان علاقه‌مند به آقای هاشمی وقتی این فیلم را دیدم برداشت منفی چه از نظر محتوا و چه از نظر شاکله کار نکردم.
کرمی در نهایت در توصیه به نمایش این فیلم گفت: «امید» بالاترین موهبت برای انسان‌هاست. داشتن امید و توکل وتلاش باعث عبور انسان از سختی ها ناملایمات و مرارت‌های زندگی است. هر فرد، جامعه و ملتی که امیدش را از دست بدهد نابود می‌شود. این فیلم به ما نشان می‌دهد که چگونه در اوج گرفتاری‌ها، امیدواری منجر به پیروزی می‌شود. اگر جوان‌ها می‌خواهند ببینند که اعتقاد و امید چگونه می‌تواند ثمربخش باشد باید این فیلم را ببینند.
۵۸۵۸
آخرین دیدگاه