مسئولان دولتی و کارشناسان در حالی سالهاست بر اهمیت جلوگیری از خام فروشی مواد معدنی تاکید دارند که نبود مشوق های صادراتی نیز عاملی برای ادامه روند خام فروشی به جای صادرات محصولات فرآوری شده، به حساب می آید.

خام فروشی مواد معدنی سال هاست که مورد انتقاد کارشناسان اقتصادی کشور قرار دارد و با وجود تاکید همیشگی مسئولان دولتی و مجلس، همچنان شاهد برقراری این موضوع در کشور هستیم و در این مورد نظرات مختلفی از سوی مدیران و کارشناسان مطرح می شود.

خداداد غریب پور رئیس سابق سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران درباره راهکارهای کاهش خام فروشی مواد معدنی در دولت آینده اظهار داشت: بحث ممانعت از خام فروشی در حال تبدیل به یک فرهنگ است.

وی با بیان اینکه فروش کالاهای با ارزش افزوده و جلوگیری از خام فروشی منجر به ارزش افزوده ملی، ایجاد اشتغال و مانع از هدررفت منابع کشور می شود، افزود: به جای صادرات مواد خام مانند سنگ آهن و شمش و کنسانتره مس و محصولات پایین دست باید مواد با ارزش افزوده بالاتری تولید و صادر شود.

غریب پور پرداخت مشوق های مالیاتی به تولیدکنندگانی که مواد با ارزش افزوده بالاتری تولید می کنند را به عنوان یک راهکار اساسی در این بخش مطرح و اظهار داشت: برای صادرات کالای با ارزش افزوده بالا و ممانعت از خام فروشی نیازمند تعریف مجموعه ای از سیاست های تعرفه ای و مالیاتی و حمایت های قانونی هستیم.

* مشکل از شیوه نامه های ضعیف است

علی عباسی لرکی، دبیرکل انجمن فرهنگ سازی اقتصاد مقاومتی نیز در این مورد با بیان اینکه بخشی از سیاست های اقتصاد مقاومتی مربوط به موضوع خام فروشی است، گفت: جلوگیری از خام فروشی نیازمند تشکیل یک نهضت با مشارکت همه اقشار و بخش خصوصی است.

وی، تعریف امتیازات و مشوق های مختلف برای تولیدکنندگان این بخش را با هدف جلوگیری از خام فروشی را ضروری دانست و افزود: این کار برای اقتصاد کشور و رونق تولید و اشتغال زایی مفید خواهد بود.

دبیرکل انجمن فرهنگ سازی اقتصاد مقاومتی تصریح کرد: خوشبختانه مشکل قانونی در این حوزه وجود ندارد و مشکل از شیوه نامه ها و آئین نامه های ضعیف است.

* تعدیل خام فروشی، جلوی مفاسد را می گیرد

حجت الاسلام کاظم موسوی، نائب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس نیز با بیان اینکه کشور ما سرشار از مواهب طبیعی و منابع خدادادی است، گفت: تحریم های دشمن که به جای خود، اما ما هم باید خودتحریمی را کنار بگذاریم و از این مواهب الهی نهایت استفاده را ببریم.

وی افزود: تعدیل خام فروشی و انضباط بخشی به اقدامات علاوه بر اینکه جلوی مفاسد را خواهد گرفت به تأمین مواد اولیه برای تولیدات نیز کمک زیادی خواهد کرد.

نائب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس با اشاره به جولان دلالان و سوداگران در زمینه خام فروشی، اظهار داشت: این افراد به دور از چشم نظارتی مجلس و سازمان بازرسی کل کشور و سازمان های بازرسی دولتی این کارها را انجام می دهند.

موسوی، پیاده سازی سیاست های اقتصاد مقاومتی را نیازمند اراده و همت جدی در مسئولان دانست و افزود: دستگاه قضا و سازمان بازرسی کشور باید برای از بین بردن زمینه های فساد در این حوزه اقدام کنند و البته مجلس هم در این مورد وظایف و تکالیفی دارد.

* خام فروشی همیشه هم بد نیست

بهرام شکوری رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران نیز در این مورد معتقد است: تبدیل مواد معدنی خام به مواد ارزشمند با ارزش افزوده بالا، عزم و اراده جدی فعالان این حوزه و حاکمیت را می طلبد که البته تاکنون هم این اتفاق افتاده است.

وی، تولید آلیاژ با حجم کمتر را برای درآمدزایی بیشتر ضروری دانست و افزود: البته خام فروشی همیشه هم بد نیست و در برخی موارد از جمله سنگ کاری تزئینی و با توجه به تغییر ذائقه مردم لازم است.

شکوری، با بیان اینکه فرآوری بخشی از ذخایر معدنی و همچنین صادرات بخشی از این مواد به صورت خام می تواند برای کشور ارزآوری داشته باشد، گفت: این ارز می تواند در بخش های دیگر کشور سرمایه گذاری شود.

رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران خاطرنشان کرد: کشور ایتالیا با اینکه مهد تولید سنگ های تزئینی دنیاست و هیچ مشکلی هم در تجهیزات و فناوری ندارد اما 22 درصد سنگ خود را به صورت خام به دنیا صادر می کند.

وی با انتقاد از اینکه به جای ارائه مشوق در این حوزه، مانع تراشی و تنبیه صورت می گیرد، گفت: همه فعالان معدنی در کل زنجیره تولید و عرضه با مشکلاتی مواجه هستند لذا اگر محصولشان ارزش افزوده پایینی دارد نباید آنها را تنبیه کرد و برعکس باید مشوق هایی را به آنها پرداخت.

شکوری تأکید کرد: بهتر است به جای عوارض بستن، اجازه ندهیم که تولیدکننده بیشتر از نیاز، تولید کند و اگر هم تولید کرد محصولش را با قیمت جهانی خریداری کنیم و یا اجازه دهیم که زنجیره بعدی تکمیل شود.

وی از قیمت گذاری دستوری و صدور مقررات و بخشنامه های خلق الساعه در دولت های مختلف انتقاد کرد و گفت: مقررات و بخشنامه های اضافی باید حذف شوند.

وی تصریح کرد: متأسفانه هیچ یک از برنامه های حمایتی از جمله مشوق های صادراتی و حمایت از نمایشگاه ها و تسهیلات ارزان قیمت عملیاتی نشدند و پروانه بهره برداری هم که قرار بود به عنوان وثیقه قبول کنند نیز عملی نشد.

شکوری، تعریف استراتژی جایگزین صادرات را پیشنهاد و اظهار کرد: وضع تعرفه برای کالاهای مشابه وارداتی، وام های کم بهره، معافیت های مالیاتی، کمک های فنی و مالی، بسترسازی برای استفاده از آخرین تکنولوژی های روز دنیا از جمله مسائلی هستند که باید عملیاتی شوند اما متاسفانه تاکنون اتفاقی نیفتاده است.

رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران گفت: رئیس جمهور آینده به تنهایی نمی تواند کاری انجام دهد، لذا باید عزم ملی در کشور شکل بگیرد و همه دستگاه ها و نهادها همکاری کنند.

حالا که در آستانه تشکیل دولت جدید قرار داریم، باید دید چه برنامه ای در این خصوص طی ماه ها و سال های آینده عملیاتی می شود و مسئولان اقتصادی دولت آینده چه دستورالعمل هایی را در این مورد اجرایی خواهند کرد.