سوفی شول، در خارج از آلمان چندان شناخته شده نیست ولی در کشور خودش آلمان، از احترام فوق‌العاده‌ای برخوردار است و داستان زندگی جالبی دارد.

روز یکشنبه ۱۶ ماه مه، بسیاری مراسم یکصدمین سالگرد تولد این دختر جوان را که در مقابل هیتلر ایستاد و جان خود را در این راه فدا کرد، برگزار می کنند.

داستان ایستادگی او در برابر هیتلر به دفعات در کتاب ها، فیلم ها و نمایشنامه ها شرح داده شده و هنوز هم الهام بخش مردم است.

سوفی شول، در سال ۱۹۲۱، زمانی که آلمان دستخوش بحران و تلاطم بود متولد شد ولی کودکی را در امنیت و آسایش گذراند.

پدرش شهردار شهر فورشتنبرگ، در جنوب غرب آلمان بود ولی خانواده بعدا به شهر اولم نقل مکان کردند. سوفی و پنج برادر و خواهرش با تعالیم مارتین لوتر( از پیشوایان نهضت اصلاحات پروتستان) که برای ارزش های مسیحیت احترام زیادی قائل است، بزرگ شدند.

زمانی که سوفی به سنین نوجوانی پا می گذاشت، دوره ای بود که هیتلر در آلمان حکومت می کرد.

"به من نگو که به خاطر سرزمین پدری است"

سوفی و هانس برادر بزرگش ابتدا از حزب ناسیونال سوسیالیست کارگران آلمان حمایت می کردند. هانس مانند بسیاری از نوجوانان به جنبش جوانان هیتلر پیوست و سوفی هم به لیگ دختران آلمانی، که بخش ویژه زنانِ همین جنبش بود، ملحق شد.

اشتیاق اولیه این خواهر و برادر، پدرشان را که یک منتقد دوآتشه هیتلر بود به شدت به وحشت انداخت. و نفوذ خانواده و دوستان نیز به تدریج تاثیر خودش را گذاشت.

سرانجام سوفی و هانس که نتوانسته بودند گرایش های لیبرال خودشان را با سیاست های رایش سوم وفق دهند و این که می دیدند با آشنایان یهودی آنان و هنرمندان چگونه رفتار می شود، به تدریج یک نگاه انتقادی به حکومت پیدا کردند.

موقعی که هیتلر لهستان را اشغال کرد مخالفت ها تشدید شد.

در حالی که جوانان آلمانی به میدان جنگ فرستاده می شدند، سوفی برای دوست پسرش فریتس هارتناگل، که او هم یک سرباز بود نوشت: "نمی توانم بفهمم چطور برخی از مردم دائما جان دیگران را به خطر می‌اندازند. من هرگز نمی‌فهمم و فکر می کنم وحشتناک است. به من نگو که به خاطر سرزمین پدری است."

سوفی به دنبال برادرش که در رشته پزشکی تحصیل می کرد، به دانشگاه مونیخ رفت و در آنجا آن دو با همان گروه از دوستانشان که نظرات مشترکی در باره هنر، فرهنگ و فلسفه داشتند معاشرت می کردند. سوفی که در کنار رشته اصلی تحصیلی اش، زیست شناسی را هم انتخاب کرده بود به رقص و نواختن پیانو علاقه داشت و نقاش با استعدادی هم بود.

لی جوّ حاکم خشونت آمیز بود. برخی از دانشجویان در جنگ شرکت کرده بودند. آنها در یک حکومت دیکتاتوری زندگی می کردند و مصمم بودند مقاومت کنند.
"نخواهند توانست ما را ساکت کنند"

از اعضای گروه "رُز سفید" که هانس برادر سوفی و دوستش آلکساندر اشمورل، تشکیل داده بودند، تنها ۶ نفر باقی مانده بودند از جمله کورت هوبر، یکی از استادهای آنها.

این ۶ نفر با حمایت شبکه ای از دوستان و طرفدارانشان اعلامیه چاپ و پخش می کردند، شهروندان را به ایستادگی در برابر رژیم نازی تشویق می کردند، قتل یهودیان را محکوم کرده و خواهان پایان جنگ می‌شدند.

در یکی از اعلامیه ها نوشته شده بود: "ما را نمی توانید ساکت کنید. ما وجدان معذب شما هستیم. رُز سفید نخواهد گذاشت شما در آرامش بمانید."

در آغاز سال ۱۹۴۳ این گروه ششمین جزوه خود را منتشر کرد.

"اگر جوانان آلمان نهایتا قیام نکنند، انتقام نگیرند و هم زمان اشتباهاتشان را جبران نکنند، شکنجه گرانشان را خُرد نکنند و یک اروپای معنوی جدید بنا نکنند، اسم آلمان برای همیشه لطمه خواهد خورد."

ولی این آخرین جزوه آنان بود.

در ۱۸ فوریه ۱۹۴۳ هانس و سوفی جزوه ها را در دانشگاه پخش کردند.

روشن نیست به چه دلیل سوفی با پلکان خود را به آخرین طبقه ساختمان که مشرف به حیاط اصلی دانشگاه بود، رساند و یک دسته از جزوه ها را از بالای نرده پلکان به پایین پرتاب کرد. تصورِ بسیاری این است که او می خواست در حد امکان جزوه ها به دست دانشجویان بیشتری برسد.

ولی در حالی که جزوه ها به زمین می افتاد، یکی از مستخدمان دانشگاه که سوفی را تحت نظر داشت به گشتاپو (پلیس مخفی آلمان نازی) خبر داد.

از سوفی و برادرش بازجویی شد و آنان پس از یک محاکمه نمایشی به مجازات مرگ محکوم شدند. گر چه آنها از خیانت به بقیه اعضای گروه سر باز زدند، مقامات به هر حال توانستند دوستانشان را پیدا کرده و ظرف یک ماه تمام آنها را اعدام کنند.

سوفی که ۲۱ سال داشت، صبح روزی که با گیوتین اعدام شد، گفت: "یک چنین روز خوب، آفتابی، و من باید بروم…اگر ما موجب بیداری و تشویق هزاران نفر برای اقدام شویم، مرگ من چه اهمیتی دارد؟"

امروزه در آلمان از این سخنان و شجاعت سوفی با احترام یاد می شود، جایی که نام او و برادرش روی بسیاری از مدارس و جاده ها گذاشته شده است. ولی عده ای تاسف می خورند که چرا از سایر اعضای گروه رُز سفید کمتر قدردانی می شود.

از اسم سوفی شول، به راحتی سوء استفاده هم شده.

چند سال قبل، وقتی حزب راست افراطی آلترناتیو برای آلمان، از شعار "سوفی شول، به آلترناتیو برای آلمان، رأی می داد" استفاده کرد، خشم مردم برانگیخته شد. همچنین در ماه نوامبر گذشته، در جریان یک راهپیمایی در هانور که در اعتراض به تدابیر اتخاذ شده علیه ویروس کووید بود، یک زن جوان به داخل صحنه پرید و خودش را با سوفی شول، مقایسه کرد.

ولی بانک مرکزی آلمان به مناسبت یکصدمین سال تولد سوفی شول، یک سکه یادگاری ضرب می کند، مراسمی به این مناسبت در کلیساها برگزار خواهد شد و یک حساب اینستاگرامی جدید که وقف زندگی او شده به راه می افتد.

در آلمان بسیاری در سکوت به زندگی زن جوانی خواهند اندیشید که شهامت و باورهای او هنوز موجب بروز هیجان در قلب و ذهن مردم می شود.