به‌طور طبیعی در کبد هر انسانی چربی وجود دارد. اگر میزان چربی موجود در کبد به بیش از ۵ تا ۱۰ درصد وزن کبد برسد، احتمال ابتلا به بیماری کبد چرب افزایش می‌یابد.

با توجه به تغییر در سبک زندگی انسان‌ها و افزایش استرس و بی‌تحرکی، بیماری‌های زیادی گریبانگیر انسان‌ها شده است. یکی از این بیماری‌ها کبد چرب است که از هر ۱۰ ایرانی سه نفر به آن مبتلا هستند. در این مطلب، قصد داریم به این بیماری بپردازیم. با ما همراه باشید.

بیماری کبد چرب در زنان

به‌طور طبیعی در کبد هر انسانی چربی وجود دارد. اگر میزان چربی موجود در کبد به بیش از ۵ تا ۱۰ درصد وزن کبد برسد، احتمال ابتلا به بیماری کبد چرب افزایش می‌یابد. به‌طور میانگین در ۳۰ درصد افراد بالغ، احتمال ابتلا به بیماری‌های کبدی مانند کبد چرب وجود دارد. زنان به دلیل تغییرات هورمونی، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند. به همین دلیل توجه به علائم کبد چرب در زنان اهمیت زیادی دارد. کم‌تحرکی و خوردن غذا‌های ناسالم مانند فست‌فودها، ابتلا به دیابت، افرایش فشار خون و چاقی از عواملی هستند که ریسک ابتلا به کبد چرب را در زنان افزایش می‌دهد. احتمال بروز این بیماری در زنان ۴۰ تا ۶۰ ساله بیشتر است. بیماری کبد چرب غیرالکلی (Non-Alcoholic Fatty Liver Disease)، کبد چرب الکلی (Alcoholic Fatty Liver Disease) و سیروز کبدی، از شایع‌ترین عوارض بیماری کبد چرب در زنان به شمار می‌آیند.

انواع کبد چرب کبد چرب بر حسب شدت و میزان پیشروی بیماری و میزان بافت درگیر دارای ۴ مرحله یا «گرید» (Grade) است که در ادامه توضیح داده‌ایم:

کبد چرب گرید ۱: کبد چرب ساده که در این مرحله چربی لایه اطراف کبد مقداری بیشتر از حد طبیعی است.

کبد چرب گرید ۲: این مرحله استئوهپاتیت نیز گفته می‌شود که در آن علاوه بر چربی اضافی، التهاب نیز در کبد ایجاد می‌شود.

کبد چرب گرید ۳: پیشرفت التهاب کبد منجر به ایجاد اسکار و در نهایت فیبروز کبدی خواهد شد. فیبروز به معنای مردن و از بین رفتن سلول‌های زنده است.

کبد چرب گرید ۴: مرحله پیشرفته کبد چرب به نام سیروز کبدی که در آن اسکار کبد انتشار یافته است. به‌طور کلی کبد چرب دو نوع الکلی و غیرالکلی دارد و با توجه به نوع سبک زندگی، کبد چرب غیرالکلی در بین افراد بسیار شایع است. کبد چرب گرید ۳ و ۴ باید تحت نظر پزشک درمان شود، اما کبد چرب گرید ۱ و ۲ با کمی کنترل در خانه درمان می‌شود.

علائم کبد چرب در زنان چیست؟

تشخیص قطعی کبد چرب باید با انجام آزمایش خون یا سونوگرافی و توسط پزشک انجام شود. در مراحل اولیه این بیماری، علائم بیرونی مشخصی مانند احساس خستگی دیده نمی‌شود، به همین دلیل به آن بیماری خاموش کبد هم می‌گویند؛ اما آگاهی از بعضی علائم کبد چرب در زنان می‌تواند به تشخیص زودهنگام آن کمک کند. علائم کبد چرب در زنان عموما با نشانه‌هایی مانند خون‌ریزی شدید در دوران قاعدگی، نامنظم شدن دوره تخمک‌گذاری، حالت تهوع، احساس خستگی و بی‌اشتهایی همراه است. در بیماری سیروز کبدی علائمی مانند بوی بد دهان، زردی پوست و چشم‌ها وجود دارد.

از دیگر علائم شایع بیماری کبد چرب در زنان، می‌توان موارد زیر را نام برد:

سندرم پیش از قاعدگی (PMS) شدید و حساسیت پستان‌ها
ریزش مو و حساسیت پوستی
درد و تورم در قسمت بالا و سمت راست شکم
احساس خستگی و ضعف عضلانی
کاهش میزان سوخت‌وساز بدن و افزایش وزن
اختلال و خون‌ریزی در دستگاه گوارش، بینی و لثه
تورم پا‌ها
کم‌خونی
به هم خوردن نظم خواب (بی‌خوابی یا خواب‌آلودگی غیرطبیعی)
رفلاکس معده و مشکل در هضم غذا
اسهال
خشکی چشم
بدن درد
علائم کبد چرب در زنان باردار کبد چرب در دوران بارداری بیماری نادری است و تعداد کمی از زنان به آن مبتلا می‌شوند؛ اما آگاهی و شناخت علائم کبد چرب در زنان باردار، می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهد. عامل اصلی این بیماری، تغییرات هورمونی در دوران بارداری است. افزایش چربی در کبد می‌تواند سلامت مادر و جنین را به خطر بیندازد و باعث عفونت، خون‌ریزی و نارسایی کبد یا کلیه شود. تغذیه سالم، کنترل بیماری‌های زمینه‌ای و توجه به توصیه‌های پزشک، احتمال ابتلا به کبد چرب را در زنان باردار کاهش می‌دهد. استفراغ، زردی چشم و پوست، درد در قسمت بالا و سمت راست شکم و خستگی از علائم کبد چرب در زنان باردار است. این بیماری در اکثر زنان بعد از زایمان و با تغییر در سطح هورمون‌هایشان، بهبود پیدا می‌کند.

چگونه می‌توان کبد چرب را تشخیص داد؟

کبد چرب بدون علامت است، ولی در بررسی‌های آزمایش خون و آنزیم‌های کبدی مشخص می‌شود. اگر مورد غیر معمولی مشاهده شود با استفاده از سونوگرافی و ام آر آی چک می‌کنند تا اگر آسیبی وجود داشته بررسی شود. علاوه بر آن با سونوگرافی، دستگاه‌های فیبر و اسکن نیز قابل تشخیص است. اما نمونه برداری از کبد بهترین راه برای تشخیص دقیق این بیماری توسط تیم متخصصین خواهد بود.

کبد چرب را چطور درمان کنیم؟ اگر کبد چرب در مراحل اولیه تشخیص داده شود، قابل پیشگیری و درمان است. کاهش وزن، فعالیت فیزیکی و ورزش، استفاده از رژیم غذایی مناسب و دوری از غذا‌های چرب و پرکالری از روش‌هایی هستند که در جلوگیری از پیشرفت این بیماری کمک می‌کنند. از آنجایی که این بیماری در مراحل اولیه قابل درمان است، بنابراین داشتن الگوی غذایی سالم، ورزش و رسیدن به وزنی متعادل و به طور کلی تغییر شیوه زندگی پیشنهاد می‌شود. توجه داشته باشید اگر کبد چرب به سیروز تبدیل شود بافت کبد تخریب می‌شود. در این صورت کار درمان کبد چرب هم سخت‌تر خواهد شد.

تا به امروز دارویی برای این بیماری خاموش کشف نشده و مهم‌ترین روش درمان این بیماری، برطرف کردن عوامل بروز آن است. افرادی که در اثر مصرف زیاد الکل مبتلا به کبد چرب شده‌اند، باید مصرف الکل خود را کاملا قطع کنند. افراد دارای اضافه وزن باید با تغییر در برنامه غذایی و رعایت رژیم غذایی اصولی توسط تیم حرفه‌ای و انجام ورزش‌هایی روزانه وزن خود را کاهش دهند. کاهش ۱۰ درصدی وزن، مهمترین کلید رفع مشکل کبد چرب است. مبتلایان به دیابت یا چربی خون باید با کنترل قند و چربی به کمک پزشک متخصص در جهت درمان این بیماری قدم بردارند. همچنین مصرف روزانه یک گرم کپسول ماهی به این بیماری کمک خواهد کرد. یادتان باشد از مهمترین راه‌های درمان این بیماری تغییر در سبک زندگی یعنی تغییر در رژیم غذایی، فعالیت‌های جسمانی، پیاده روی و تحرک بدنی است.

به‌طور عوامل موثر در درمان کبد چرب را می‌توان به موارد زیر دسته‌بندی کرد:

ورزش و فعالیت بدنی منظم
کاهش وزن و درمان چاقی
پرهیز از مواد الکلی، چرب و پرکالری
مصرف میوه و سبزیجات
مصرف موادی که پتاسیم دارند، مانند: بادام، موز و کشمش
نوشیدن ۸ لیوان آب در روز
پرهیز از شیرینی و مواد قندی
کاهش مصرف نمک
پرهیز از غذا‌های سرخ شده، یخ‌زده و فست‌فود